Prentútgáfa Stundarinnar kemur næst út þann 1. ágúst.
Hlutdeild hátekjuhópa í heildartekjum landsmanna eykst
Hátekjuhóparnir taka til sín æ hærra hlutfall heildartekna á Íslandi þrátt fyrir að tekjuójöfnuður mælist minni en annars staðar samkvæmt Gini-stuðlinum. Fjármagnstekjur koma einkum í hlut tekjuhæstu og eignamestu landsmanna en eru skattlagðar minna en launatekjur.
Fjármagnstekjuskattur ekki nóg„Sterk rök hníga að því að skattkerfinu sé beitt til að draga úr eignaójöfnuði,“ segir í skýrslu sérfræðingahóps OECD um skattlagningu heildareigna. Mynd: Shutterstock
Þótt Gini-stuðullinn sýni minni tekjuójöfnuð á Íslandi en víða annars staðar er ljóst að tekjuhæstu Íslendingarnir hafa aukið hlutdeild sína í heildartekjum landsmanna undanfarin ár.
Hlutdeild tekjuhæsta 0,1 prósentsins jókst úr tæpum 2 prósentum upp í 3,6 prósent milli áranna 2011 til 2017 og var aukningin svipuð hjá tekjuhæsta 1 prósentinu og tekjuhæstu 5 prósentunum.
Eins og Stundin greindi frá í síðasta blaði var tekjuhæsta 0,1 prósent Íslendinga með 60 milljarða í heildartekjur árið 2016, þar af 86 prósent fjármagnstekjur sem bera mun lægri skatta en launatekjur.
Fjármagnstekjur koma einkum í hlut tekjuhæstu og eignamestu landsmanna, en frá 2012 til 2016 var samanlögð raunhækkun launatekna um 24 prósent meðan fjármagnstekjur hækkuðu um 58 prósent.
„Eignir og fjármagnstekjur af þeim aukast í venjulegu árferði örar en atvinnutekjurnar sem þorri almennings þarf að byggja lífskjör sín á. Það virðist auka líkur á aukinni samþjöppun eigna til lengri tíma,“ segja Stefán Ólafsson félagsfræðiprófessor og Arnaldur Sölvi Kristjánsson í bók sinni, Ójöfnuður á Íslandi, sem kom út í fyrra. „Í reynd er það svo á Íslandi samtímans, eins og í flestum öðrum vestrænum samfélögum, að eignamestu þjóðfélagshóparnir hafa alla jafna forskot á aðra.“
Hér að neðan má sjá hvernig hátekjuhóparnir juku hlutdeild sína í heildartekjum samkvæmt gögnum ríkisskattstjóra sem fjármálaráðuneytið tók saman vegna fyrirspurnar Loga Einarssonar um tekjur og eignir landsmanna í fyrra.
Hlutfall af heildartekjum landsmanna
Efstu 5%
Efsta 1%
Efsta 0,1%
2011
20,7%
7,0%
1,8%
2012
21,0%
7,3%
1,9%
2013
21,5%
7,9%
2,3%
2014
22,0%
8,6%
3,0%
2015
22,0%
8,3%
2,5%
2016
22,2%
8,8%
3,1%
2017
22,6%
9,4%
3,6%
Hafa verður í huga að upplýsingarnar byggja á skattframtölum einstaklinga og miðast við stöðu framtala strax að lokinni álagningu í júní. Þannig er ekki tekið mið af breytingum sem hafa verið gerðar vegna síðbúinna framtala og kærumeðferða.
Af samanburði á annars vegar staðtölum ríkisskattstjóra og listum yfir hæstu skattgreiðendur sem embættið gefur út og hins vegar upplýsingum úr endanlegri skattskrá sem birtust um skamma hríð á vefnum Tekjur.is má ráða að í töflunni séu heildartekjur hátekjuhópa vanmetnar um marga milljarða.
Þróun fjármagnstekna og launatekna Hér má sjá þróun fjármagnstekna og launatekna í uppsveiflunni frá 2012 til 2016. Sýnd er hlutfallsleg breyting frá fyrra ári á föstu verðlagi ársins 2016
Mynd: Úr bók Stefáns Ólafssonar og Arnaldar Sölva Kristjánssonar, Ójöfnuður á Íslandi
OECD: Mikilvægt að beita skattkerfinu gegn ójöfnuði
0,1 prósentið ·
26 ríkustu menn í heiminum eiga álíka mikinn auð og fátækari helmingur mannkyns samkvæmt nýrri skýrslu Oxfam. Fjármagnstekjuskattur er hagkvæm leið til að sporna gegn ójöfnuði að mati sérfræðinga OECD en skattlagning heildareigna getur einnig komið að gagni ef útfærslan er skynsamleg.
Hátekjufólki finnst skattarnir alltof háir
0,1 prósentið ·
„Maður borgar bara þessa skatta og er hundfúll yfir því,“ segir stjórnarformaður fasteignafélags sem fékk meira en milljarð í fjármagnstekjur árið 2017. „Hlutverk skattsins á ekki að vera að jafna út tekjur,“ segir framkvæmdastjóri sem kallar eftir flatara skattkerfi. Tekjuháir Íslendingar sem Stundin ræddi við hafa áhyggjur af því að skattar dragi úr hvatanum til verðmætasköpunar og telja fjármagnstekjur skattlagðar of mikið.
0,1 prósentið á Íslandi: 330 manns fengu 60 milljarða á einu ári
0,1 prósentið ·
Tekjublöðin sem gefin hafa verið út undanfarin ár undanskilja fjármagnstekjur og gefa þannig bjagaða mynd af tekjudreifingunni á Íslandi, einkum kjörum og skattbyrði hinna tekjuhæstu. 60 milljarðar runnu til 330 manna hóps árið 2016 en þar af voru 86 prósent fjármagnstekjur og báru 20 prósenta skatt. Alls var skattbyrði 0,1 prósentsins um 23 prósent.
Hátekjufólkið fær afslátt á Íslandi
0,1 prósentið ·
Hvergi á Norðurlöndunum greiðir hátekjufólk jafn lága skatta og á Íslandi og engin Norðurlandaþjóð leggur lægri skatta á fjármagn og fyrirtæki. Hins vegar hefur skattbyrði lágtekjufjölskyldna aukist meira á Íslandi frá aldamótum heldur en í öllum hinum OECD-ríkjunum.
Athugasemdir