Viðbrögð Gerard Pokruszyński, sendiherra Íslands á Póllandi, við fréttaflutningi Stundarinnar af aðkomu nýfasískra hópa að göngu sem pólskir ráðamenn leiddu um götur Varsjár síðastliðinn sunnudag, eru aðför sendiherra erlends ríkis að frjálsum fjölmiðli á Íslandi. Athæfið er fordæmalaust sé litið til samtímasögu landsins og leita verður aftur til fjórða áratugarins til þess að finna dæmi um sambærilegar aðferðir ræðismanns erlends ríkis á íslenskri grundu. Þetta ritar Kristinn Hrafnsson, ritstjóri Wikileaks, í færslu á Facebook. Þá segir hann eðlilegast að Guðlaugur Þór Þórðarson utanríkisráðherra kalli sendiherrann á teppið og skammi hann fyrir uppátækið.

Ráðherra bregðist viðStundin veit ekki til þess að sendiherra Póllands hafi sent Guðlaugi Þór Þórðarsyni utanríkisráðherra umrætt bréf, en Kristinn vill að ráðherrann kalli sendiherrann á teppið.

Mynd: Stjórnarráðið

Pólski sendiherrann sendi á miðvikudagskvöld bréf á skrifstofur æðstu ráðamanna Íslands, Guðna Th. Jóhannesson forseta og Katrínu Jakobsdóttur forsætisráðherra, þar sem hann fór fram á að Stundin bæði pólsku þjóðina afsökunar á því að hafa sagt að allir Pólverjar sem „elska föðurlandið“ væru „nýnasistar“ eða „fasistar.“ Þá sagðist hann vonast til þess að umfjöllun blaðsins, sem hann kallar „falsfrétt“, myndi ekki valda „alvarlegum afleiðingum“ í samskiptum Íslendinga og Pólverja. „Ég vona að þetta mun ekki valda alvarlegum afleiðingum og muni ekki byggja upp tregðu á milli samlanda okkar,“ sagði sendiherrann sem  sendi bréfið jafnframt á flesta starfsmenn Stundarinnar. Ritstjórar Stundarinnar hafa hafnað ásökunum sendiherrans.

Viðbrögðin staðfesti ástandið

„Hið hræðilega er að þetta viðbragð sendiherrans er staðfesting á þeim undirliggjandi ugg sem leiddi til skrifa Stundarinnar,“ skrifar Kristinn sem bætir við að íslenskum stjórnvöldum beri að mótmæla hinu lúalega og freklega athæfi sendiherrans.

Hann bendir á að það sé ekkert athugavert við það að sendiherra erlends ríkis geri yfirvegaðar athugasemdir við efnistök fjölmiðla sem varða land hans, telji hann einhverjar rangfærslur á ferðinni. Það hefði sendiherrann getað gert með rökstuddum skrifum en slíku hafi ekki verið að skipta. „Þetta er ekkert slíkt heldur aðför að frjálsum fjölmiðli og nafngreindum blaðamanni, í því ríki þar sem hann hefur stöðu,“ skrifar Kristinn sem telur „offors pólska sendiherrans“ vart eiga sér fordæmi á Íslandi sé litið til síðustu áratuga.

Sendi bréf á ráðamenn Gerard Pokruszyński, sendiherra Póllands á Íslandi, sendi bréf á æðstu ráðamenn á Íslandi, og kvartaði undan umfjöllun Stundarinnar um fasíska hópa.

Mynd: Sebastian_Indra

Kristinn bendir á að líklegast þurfi að fara alla leið aftur til fjórða áratugar 20. aldarinnar til þess að finna sambærileg dæmi, sem birtust í aðferðum þýska ræðismannsins Werners Gerlack þegar hann krafðist þess ítrekað að íslensk stjórnvöld hefðu hemil á gagnrýnni umfjöllun fjölmiðla um þriðja ríki Hitlers, og varð töluvert ágengt.

Alþjóðlegir fjölmiðlar sakaðir um falsfréttir

Í umfjöllun Stundarinnar um sjálfstæðisgönguna, sem fram fór í Varsjá síðastliðin sunnudag í tilefni af hundrað ára afmæli sjálfstæðis Póllands, Í umfjölluninni, sem byggði meðal annars á fréttaflutningi alþjóðlegra fjölmiðla á borð við New York Times, Guardian og Al Jazeera, kom fram að forseti Póllands, forsætisráðherra og aðrir helstu leiðtogar landsins, hefðu marsérað um götur Varsjár í fylgd þjóðernissinnaðra hópa sem hafa verið skilgreindir sem fasískir og/eða nýnasískir. Þessi hópar hafa skipulagt og sameinast í sjálfstæðisgöngunni þann 11. nóvember ár hvert allt frá árinu 2010. Gagnrýnendur hafa bent á að með því að taka þátt í sameiginlegri göngu með öfgahægrimönnum, hafi pólsk stjórnvöld í raun veitt þessum hópum ákveðið lögmæti.

Gangan hefur vakið athygli alþjóðlegra fjölmiðla á borð við Al Jazeera, BBC og Euronews. „Pólskir ráðamenn marséra með þjóðernissinnum á fullveldisdaginn,“ sagði í fyrirsögnum Al jazeera, U.S. News og Fox News á meðan The Times of Israel og New York Times lögðu áherslu á að pólskir ráðamenn hefðu tekið þátt í göngunni með öfgahægrimönnum. „Þjóðernissinnar sem kveiktu í blysum og héldu uppi merkjum fasista marséruðu á sama tíma og pólskir stjórnmálamenn,“ sagði í frétt Guardian. 

Blaðamenn án landamæra, Amnesty International og Freedom House eru á meðal þeirra sem hafa bent á það hvernig pólsk stjórnvöld hafa þrengt að tjáningar- og fjölmiðlafrelsi í landinu eftir að þjóðernissinnaði Laga og Réttlætisflokkurinn komst þar til valda árið 2015. Þannig sé ríkissjónvarp landsins til að mynda komið algjörlega undir hæl flokksins. Fréttir virtra alþjóðlegra miðla, þar sem fjallað er með krítískum hætti um ástandið í Póllandi, eru jafnan teknar fyrir í pólska ríkissjónvarpinu og þær afskrifaðar sem „falsfréttir“. Pólland féll um 29 sæti á lista Blaðamanna án landamæra um fjölmiðlafrelsi á milli áranna 2015 og 2016 eða eftir að flokkurinn tók við stjórnartaumunum. Landið var í 18 sæti á listanum árið 2015 en var komið niður í 47 sæti árið 2016 og er nú í 58 sæti á listanum.