Uppfært kl. 12:40 Hraunflæði úr eldgosinu við Sundhnúksgíga hefur minnkað um einn fjórða af því sem það var í byrjun. Kvikustrókarnir eru lægri og eru um það bil 30 metrar þar sem þeir ná hæst. Kemur þetta fram í tilkynningu frá Veðurstofu Íslands sem segir þessar tölur vera sjónrænt mat úr könnunarflugi.
Segir í tilkynningunni að „þróun gossins svipar til eldgosa við Fagradalsfjall þar sem gossprungurnar eru byrjaðar að draga sig saman og mynda stök gosop. Á þessum tímapunkti eru um fimm gosop sem eru dreifð eftir upphaflegu sprungunni.“
Ekki er talin hætta á gasmengun fyrr en seint í nótt eða í fyrramálið á Höfuðborgasvæðinu, en hennar gæti orðið vart í Vestmannaeyjum.
Uppfært kl. 10. Eldgosið er talsvert stærra og kraftmeira en þau sem hafa orðið á svæðinu síðastliðin ár. Nokkuð dró úr krafti þess þegar leið á nóttina. Það gefur þó engar vísbendingar um hve lengi gosið mun vara, aðeins að það sé að ná jafnvægi.
Samkvæmt Veðurstofunni er gossprungan um fjórir kílómetar að lengd. Norðurendi hennar er rétt austan við Stóra-Skógfell, syðri endinn er rétt austan við Sundhnúk. Frá syðri endanum eru tæpir 3 kílómetrar að jaðri Grindavíkur.
Lovísa Mjöll Guðmundsdóttir, náttúruvársérfræðingur hjá Veðurstofunni, sagði í samtali við Ríkisútvarpið í morgun að virknin væri að þéttast fyrir miðbik sprungunnar og að syðri hluti gangsins væri að dvína.
Eldgosið hefur ekki áhrif á flug, samkvæmt tilkynningu frá samskiptastjóra Icelandair. Það hafði þó þau áhrif að flugumferðarstjórar hættu við boðað verkfall sitt sem átti að taka gildi í nótt og á morgun.
Uppfært kl. 02.10. Eldgosið sem kom upp norður af Hagafelli við Grindavík í gærkvöldi við Sundhnúkagígaröðina, sem náttúruvársérfræðingar hafa hugsað til með hryllingi, kemur upp „á kórréttum stað“, segir Ármann Höskuldsson eldfjallafræðingur, í samtali við RÚV. Þó kemur gosið upp á „verstu sprungu sem gat gosið á“.
Ármann Höskuldsson var staddur í nótt kl. 2 á Sýlingafelli að mæla sprunguna. „Hún er rétt rúmlega 4 kílómetra löng og hún nær náttúrulega ekki yfir vatnaskil í átt að Grindavík. Hún hefur verið að stjaka sér norður úr og það er kominn straumur í norðaustur í átt að Grindavíkurveginum en að öðru leyti fer hraunið í átt til austurs í átt að Fagradalsfjalli. Þetta er versta sprunga sem gat gosið á.“
Ármann telur að hraun muni bunkast upp við Fagradalsfjall, austur af gossprungunni. „En nokkrir dagar í að það falli niður í Þórkötlustaðahverfi austast í Grindavík,“ bætir hann við. Ólíkt því sem kom fram fyrr í nótt segir Ármann gossprunguna ekki virst hafa færst til suðurs í áttina að Grindavík.
Uppfært kl. 01.10: Gossprungan er um fjögurra kílómetra löng. Magnús Tumi Guðmundsson jarðeðlisfræðingur lýsir því sem hann sá í flugi yfir gosstöðvarnar í viðtali við RÚV. Gossprungan er „miklu stærri og lengri en í fyrri gosum sem við höfum séð á Skaganum,“ segir hann. „Þetta nær frá vatnaskilum og norður eftir til Stóra-Skógfells.“
Magnús Tumi segir hraunbreiðuna stóra en þunna. „Þetta virðast vera nokkur hundruð rúmmetrar á sekúndu.“ Hann segir staðsetninguna góða miðað við gos á þessum stað. „Skaginn býr yfirleitt ekki til mjög stór hraun.“
Þróunin hefur verið sú að sprungan teygir sig til suðurs. „Sprungan var aðeins að teygja sig til suðurs og hún gæti gert það meira.“ Að hans sögn eru lykilspurningar hvort gosið teygi sig lengra til suðurs og hversu lengi það heldur áfram. Haldi það áfram með svipuðum hætti teygir hraunbreiðan sig á sléttunni milli fjallanna fyrst um sinn.
Uppfært kl. 01.00: Samkvæmt fréttum RÚV flæðir hraun til norðurs meðfram varnargarði sem reistur var í kringum Svartsengi.
Uppfært kl. 00.25: Gossprungan norður af Grindavík þróast hratt. Benedikt Ófeigsson, jarðeðlisfræðingur hjá Veðurstofu Íslands, segir að gossprungan sé nú að teygja sig til suðurs. „Það er frekar hröð þróun á gossprungunni. Hún hefur breitt úr sér mjög hratt. Hún hefur færst eftir Sundhnúkagígaröðinni til suðvesturs, suður fyrir vatnaskilin, og er komin núna 2,5 kílómetra norður af Grindavík. Eldgosið sjálft er norður fyrir það en það er að færast suður yfir vatnaskil,“ segir hann í viðtali við RÚV.
Eldgos hófst klukkan 22:17 skammt norðan við Grindavík, milli Hagafells og Sýlingafells. Neyðarstigi almannavarna hefur verið lýst yfir. Lögreglan á Suðurnesjum hefur sent eftirfarandi tilkynningun frá sér: „Eldgos er hafið, rýmið Grindavík STRAX en alls ekki um Grindavíkurveg.“ Fólki í Grindavík er ráðlagt að fara Suðurstrandarveg til að flýja bæinn. Gossprungan var upphaflega um þrjá til fjóra kílómetra frá nyrsta hluta byggðarinnar í Grindavík, en færist sunnar samhliða áframhaldandi skjálftavirkni.
„Þetta er ekki túristagos,“ segir Víðir Reynisson, yfirlögregluþjónn almannavarna, á blaðamannafundi. Víðir varaði í upphafi við því að hraun gæti runnið til Grindavíkur á örfáum klukkustundum, ef gosrásin lægi sunnan við vatnaskil. Svo virðist þó ekki vera. Hraunið rennur til norður og fer norður fyrir Sýlingafell. „Staðsetningin virðist vera ágæt en gosið er stórt,“ segir hann í viðtali við Ríkisútvarpið. Sprungan virðist vera að teygja sig til norðurs og mest virkni milli Stóra-Skógfells og Sýlingafells. Hluti hraunsins rennur í átt til Fagradalsfjalls, en hraunflæðilíkan er ekki tilbúið. Gert er ráð fyrir að hraun geti runnið í átt að Grindavík og Bláa lóninu og Svartsengi, þar sem varnargarðar hafa verið reistir. Ef sprungan teygir sig áfram til norðurs gæti hraun farið að renna á næstu dögum að Vogum á Vatnsleysuströnd.
Kvikuflæðið er 100 rúmmetrar á sekúndu, samkvæmt fyrsta mati Víðis Reynissonar, eða tífalt meira en í fyrsta gosinu við Fagradalsfjall árið 2021. Ármann Höskuldsson eldfjallafræðingur gerir ráð fyrir að flæðið sé 150 til 200 rúmmetrar á sekúndu, þrefalt á við gosið við Litla-Hrút, en helmingur á við gosið í Holuhrauni. Gossprunga er um 3 til 3,5 kílómetrar að lengd og „miklu meira gosefni heldur en við sáum þar“, segir Kristín Jónsdóttir, deildarstjóri eldvirkni, jarðskjálfta og jarðhniks hjá Veðurstofu Íslands, í viðtali við RÚV. Hún segir að áhyggjur hafi verið lengi af gosi á þessu svæði og til þess „hugsað með hryllingi í lengri tíma“.
Háir gosstrókar liggja frá langri sprungu sem liggur um svæðið milli Hagafells og Sýlingafells, skammt frá Sundhnúk. Staðsetningin er beint austur af Svartsengi og Bláa lóninu. Skammt frá gamalli gígaröð.
Ármann Höskuldsson eldfjallafræðingur segir í viðtali við RÚV um að ræða „klassískt, íslenskt sprungugos á flekamótum“. „Um miðjan dag á morgun verða þetta örfáir gígar sem eru eftir,“ segir hann og bætir við: „Þetta verður búið fyrir áramót.“
Páll Einarsson jarðeðlisfræðingur segir við RÚV að búast megi við því að gosinu þverri kraftur fljótlega og að gosvirkni færist yfir í staka gíga eða jafnvel einn gíg. Hann ber goshrinuna á Reykjanesi saman við Kröfluelda.1975 til 1984. „Þessi hrina af gosum byrjar með gangainnskotum og litlum gosum til að byrja með, síðan dregur úr stærð ganganna en gosin vaxa með tímanum. Þannig að stærsta gosið í Kröfluhrinunni var síðasta gosið og með því gosi endaði sú atburðarás.“
Gosstrókar „slá í hundrað metrana“, segir Þorvaldur Þórðarson, sem lýsir samfelldri sprungu með öflugum kvikustrókum í samtali við Ríkisútvarpið. „Hraunið flæðir til allra átta frá gígunum,“ segir hann.
Að sögn Þorvaldar liggur nú fyrir að rétt hafi verið að reisa varnargarð í kringum jarðvarmavirkjunina á Svartsengi. Þá segir hann að mælt hafi verið fyrir varnargörðum við Grindavík og reisa megi garða með skömmum fyrirvara. „Það er ekki eftir neinu að bíða,“ segir hann.
Í fyrra gosi á svæðinu var löng gossprunga sem náði langleiðina að núverandi byggð í Grindavík. „Syðsti endinn er ekki nema 800 metrum frá Grindavík. Nyrsti endinn er minna en fimm kílómetrum frá Vogum,“ útskýrir Þorvaldur í viðtali við Ríkisútvarpið.
Skömmu eftir að gos hófst hafði lögreglan beðið fólk að stöðva ekki bifreiðir sínar við brautina. „Við viljum óska eftir því að ökumenn teppi ekki vegi og skapi með því óþarfa hættu með að stöðva á akbrautum og í vegköntum. Þetta er afskaplega mikilvægt! Höldum vegum opnum þannig að fólk geti rýmt svæðið og viðbragðsaðilar komist til og frá!“
Síðar barst önnur tilkynning, þess efnis að búið sé að lokað Reykjanesbrautinni. „Við biðjum ykkur um að rýma Reykjanesbrautina strax“.
Íbúar á svæðinu spyrja lögreglu á móti hvort þeir komist um Reykjanesbraut til vinnu á morgun.
Bláa lónið opnaði í gær eftir að hafa verði lokað þegar rýmt var vegna skjálftahrinu um 10. nóvember. Mikill þrýstingur hafði verði meðal sumra íbúa Grindavíkur að fá að dvelja í bænum að næturlagi og greip lögregla inn í dvöl eins íbúanna um helgina.
Hægt hafði á þenslu undir Svartsengi síðustu daga, en um helgina varaði Veðurstofan við því að of snemmt væri að álykta um stöðuna. „Of snemmt er að fullyrða að kvikusöfnun við Svartsengi hafi stöðvast og landrisi sé lokið. Vísbendingar eru um að hægt hafi á landrisinu síðustu daga, en nauðsynlegt er að bíða eftir frekari gögnum til að túlka mögulega þróun atburðarásarinnar.“
Jarðhræringar við Grindavík
Hvað gerðist í Grindavík 10. nóvember?
Íbúum leyft að dvelja næturlangt í Grindavík þótt lögreglan mæli ekki með því
Rak ýtuna í hraunið: „Ég varð bara að prófa“
Tímabært að verja Reykjanesbraut
Í Grindavík er enn 10. nóvember
Athugasemdir