„Jarðhræringarnar á Reykjanesi gefa vissulega tilefni til að gaumgæfa frekar virkjun Hvalár enda yrði hún mikilvægur hlekkur í raforkuöryggi alls landsins – staðsett á köldu svæði fjarri jarðhræringum,“ segir Birna Lárusdóttir, upplýsingafulltrúi HS Orku, spurð hvort jarðhræringar á Reykjanesskaga hafi haft áhrif á áform fyrirtækisins um orkuöflun til framtíðar. Af þeim virkjunarkostum HS Orku sem eru í nýtingarflokki rammaáætlunar eru fimm á Reykjanesi, m.a. á Krýsuvíkursvæðinu og í Eldvörpum. Einn kosturinn, Hvalárvirkjun, sem dótturfyrirtækið Vesturverk stendur að, er hins vegar í Árneshreppi á Vestfjörðum.
Á innan við þremur árum hafa orðið fimm eldgos á Reykjanesi og þykir vísindamönnum ljóst að tímabil eldsumbrota, sem staðið gæti jafnvel í nokkra áratugi, sé hafið. Varnargarður hefur verið reistur umhverfis orkuver HS Orku í Svartsengi en vegna jarðhræringa, m.a. mikils landriss, og varúðar af þeim sökum, hafa framkvæmdir við stækkun og endurbætur virkjunarinnar sem hófust síðasta sumar legið niðri frá 10. nóvember er Grindavík og Svartsengi voru rýmd. Áætlanir gera ráð fyrir að endurbæturnar skili 22 MW aflaukningu orkuversins en óljóst er hvenær framkvæmdir geta hafist á nýjan leik.
Að öðru leyti hafa jarðhræringarnar ekki haft teljandi áhrif á virkjunaráform HS Orku að sögn Birnu og áfram er unnið að undirbúningi þeirra kosta sem eru í nýtingarflokki rammaáætlunar. Nefnir hún að fyrirtækið sé þegar með rannsóknarleyfi á Krýsuvíkursvæðinu og undirbúi nú rannsóknir á grundvelli viljayfirlýsingar við Hafnarfjarðarbæ og í samstarfi við Veitur ohf. „Virkjun í Krýsuvík er ekki síst ætluð til húshitunar en skortur á heitu vatni á höfuðborgarsvæðinu er fyrirsjáanlegur í náinni framtíð.“
„Gangi allt að óskum gæti Hvalárvirkjun verið gangsett árið 2030.“
Orkan úr hinni áformuðu Hvalárvirkjun er hins vegar hugsuð til sölu á almennum markaði en myndi, að sögn Birnu, jafnframt auka afhendingaröryggi raforku á Vestfjörðum. Hún segir áfram unnið markvisst að undirbúningi hennar samhliða öðrum þróunarverkefnum HS Orku. Umhverfismati sé lokið, virkjunin sé á aðalskipulagi Árneshrepps og Alþingi hafi í tvígang staðfest hana í nýtingarflokki rammaáætlunar.
Hvalárvirkjun hefur verið ein umdeildasta virkjunarhugmynd síðari ára og klauf umræða um hana minnsta sveitarfélag landsins í tvær fylkingar. Hún yrði reist í óbyggðum víðernum á Ófeigsfjarðarheiði og myndi skerða verulega rennsli í fossum og ám.
Tekist á um landamerki
Spurð um núverandi stöðu verkefnisins segir Birna að unnið sé að hönnun virkjunarinnar og að árlegar rannsóknir hafi farið fram á þeim vatnasviðum sem nýtt verða við virkjunina. „Samhliða rannsóknum og öðrum undirbúningi hefur fyrirtækið unnið markvisst að því að minnka óvissu vegna eignarhaldsmála og þjóðlendukrafna ríkisins á svæðinu.“
Eignarhaldsmálin snúast m.a. um landamerkjadeilur. Árið 2020 höfðuðu eigendur jarðarinnar Drangavíkur í Árneshreppi mál á hendur eigendum þeirra tveggja jarða, Engjaness og Ófeigsfjarðar, sem samið höfðu um vatnsréttindi við Vesturverk. Drangavíkurfólk vill meina að ein þeirra áa sem áformað er að nýta til virkjunarinnar eigi upptök sín á þeirra jörð. Þetta megi lesa úr landamerkjabréfum frá árinu 1890. Héraðsdómur Reykjavíkur féllst ekki á þessi sjónarmið og sýknaði eigendur Ófeigsfjarðar og Engjaness af kröfum eigenda Drangavíkur. Þeirri niðurstöðu var áfrýjað til Landsréttar og málið því ekki útkljáð.
Þar sem Hvalárvirkjun yrði fjarri meginflutningskerfi raforku hafa verið uppi áætlanir um að leggja háspennulínu yfir Ófeigsfjarðarheiði og í tengivirki, sem enn á eftir að reisa, í Ísafjarðardjúpi. Þaðan yrði rafmagnið svo flutt með loftlínum um 26 kílómetra leið yfir Kollafjarðarheiði og að hinni svonefndu Vesturlínu. Þetta er mikil framkvæmd og dýr en Landsnet sagði í samtali við mbl.is árið 2019 að verkefnið yrði „sjálfbært“ og myndi ekki leiða til kostnaðarhækkunar hjá öðrum notendum.
Gangsetning árið 2030?
Birna segir að samstarf Vesturverks og Landsnets sé þegar hafið. Framkvæmdir beggja aðila þurfi að fara fram samhliða „og því mikilvægt að samræma allan undirbúning“. Þá séu einnig hafnar viðræður við Vegagerðina enda þurfi að undirbúa vegi inn í Árneshrepp fyrir þá miklu þungaflutninga sem bygging virkjunarinnar myndi kalla á.
„Hvað tímasetningar áhrærir þá munu næstu tvö ár einkennast af skipulagsmálum og umhverfismatsmálum fyrir tengingu Landsnets,“ segir Birna. „Vonir standa til þess að framkvæmdaleyfi geti legið fyrir á árinu 2026 en áætlað er að virkjunarframkvæmdir ásamt framkvæmdum við tengilögn Landsnets taki þrjú og hálft ár. Gangi allt að óskum gæti Hvalárvirkjun verið gangsett árið 2030.“
Athugasemdir (6)
Orkumál
Sveinulf Vågene
Hvernig Norðmenn voru blekktir til að byggja vindorkuver
Ari Trausti Guðmundsson
Til viðbótar um bætta orkunýtingu
Björg Eva Erlendsdóttir
Rammaáætlun um orkusparnað?
„Alveg ljóst“ að verð á heitu vatni mun hækka
Halla Hrund Logadóttir
Nýtni var það, heillin
En hingað til hafa Vestfirðingar, frá EB reglugerðar setningu um aðskilnað framleiðslu og dreifingar (líklega Google þýdd reglugerð, allavega ekki aðlöguð að Íslandi), virkjað afl einungis innan marka um reglunnar kröfu og því getað sparað einhverja aura, á kostnað raforkuöryggis á Vestfjörðum.
Ekki er að sjá að þessi virkjun muni þó geta aukið afhendingaröryggi raforku fyrir sitt nærumhverfi, nema OV hysji upp um sig buxurnar og fari að hugsa um Vestfirðinga en ekki?
Því þessi framkvæmd mun og kosta OV, ef hún á að gagnast nærumhverfinu, þegar á reynir.
Þar sem OV hefur enn fengið að vera báðu megin við borðið, þ.e. í framleiðslu og dreifingu, þá má leiða að því líkum að skammt sé í einkavinavæðingu framleiðsluhluta OV.
Ekki ólíklegt að XD sjái um það (eða heitir það AFÍ)?
Verziehen, das var fehler, AfI soll es sein 😊
Hvað um það, það má ætla að vestfirskar virkjanir fáist fyrir gott verð, þar sem þar eru einungis til þess gerðar að framleiða afl á „traust“ dreifikerfi Landsnets.