Í desember 2019 sendi verkalýðsfélagið Efling frá sér fréttatilkynningu.
Þar kom fram að af nýbirtum dómsskjölum mætti ráða að fyrirtækið Eldum rétt hefði farið með mjög rangt mál nokkru áður, þegar fjórir fyrrverandi starfsmenn höfðuðu mál gegn fyrirtækinu.
Eldum rétt hafði þá tekið til varna, en hafði sem sagt logið — sagði Efling.
Málið vakti heilmikla athygli og Helgi Seljan fréttamaður á RÚV deildi á Facebook frétt DV um málið þarna í desember fyrir rúmu ári. Og bætti við frá eigin brjósti:
„Rosalega hlýtur þeim að líða vel með sig núna „andlitunum“ sem tóku þátt í að rétta við ímynd þessa kompanís eftir að upp um það komst.“
„Andlitin“ sem Helgi Seljan minnist hér á voru nokkrar „frægðarpersónur“ sem höfðu komið fram í auglýsingamyndböndum frá Eldum rétt sem dreift var á Youtube og víðar.
Myndböndin áttu — eins og Helgi benti á — að bæta ímynd fyrirtækisins Eldum rétt, sem nokkuð hafði látið á sjá eftir málshöfðun hinna fyrrverandi starfsmanna.
Nú — þannig var nú það.
Samherji kemur til sögunnar
Nema hvað að um svipað leyti er fyrirtækið Samherji í nauðvörn vegna uppljóstrana um hátterni fyrirtækisins í Namibíu og víðar.
Eins og endranær bæði fyrr og síðar, þá reyna þeir sem hafa vondan málstað að „skjóta sendiboðann“ og þá leið fór Samherji.
Fyrirtækið kærði meðal annars fjölda starfsmanna RÚV fyrir siðanefnd stofnunarinnar og hélt því fram að starfsmennirnir hefðu brotið þá grein starfsreglna RÚV þar sem kveðið er á um að starfsfólk sem „sinnir umfjöllun um fréttir, fréttatengt efni eða dagskrárgerð tekur ekki opinberlega afstöðu í þjóðfélagsumræðunni, þ.á.m. á samfélagsmiðlum“.
Um þetta má margt segja.
Af hverju er Samherji að ligga í Facebókum starfsmanna RÚV?
Í fyrsta lagi er í sjálfu sér undarlegt og næstum óeðlilegt að Samherji sé að eltast við ummæli starfsmanna RÚV á samfélagsmiðlum. Að hvaða leyti bætir það málstað fyrirtækisins í meintum mútumálum í Namibíu hvort einhver starfsmaður RÚV talar mögulega ógætilega á Facebook?
Það breytir nákvæmlega engu fyrir Samherja, heldur er kæran bara augljós og frekar aumkunarverð tilraun til að „skjóta sendiboðann“.
Í öðru lagi er þessi grein starfsreglna RÚV í sjálfu sér fráleit, óeðlileg og skaðleg. Það er eðlilegt að gera kröfu um að starfsmenn RÚV gæti allra sjónarmiða í umfjöllun sinni í vinnunni (hin þrautpínda krafa um „hlutleysi“ er hins vegar vonandi úrelt), en að banna þeim að hafa skoðanir á samfélagsmiðlum er alveg efalaust mannréttindabrot hvorki meira né minna.
Reglunum verður að breyta
Það má vissulega hugsa sér dæmi þar sem orð einhvers starfsmanns á Facebook séu svo galin eða langt yfir strikið að vinnuveitanda líki verulega illa við þau, en að það sé beinlínis bundið í starfsreglur stofnunar eða fyrirtækis að starfsmenn MEGI EKKI taka afstöðu í allskonar samfélagsmálum, það gengur ekki.
Þessu þarf að breyta.
En aftur — hvaða skoðanir starfsmenn RÚV hafa á hinum og þessum álitamálum, það kann í einhverjum tilfellum að vekja áhuga stofnunarinnar sjálfrar, en fyrirgefiði:
Það kemur Samherja bara nákvæmlega EKKERT við.
En í vörn sinni og tilraunum til að „skjóta sendiboðann“, þá fór Samherji sem sagt þá leið að kæra fjölda starfsmanna RÚV fyrir hitt og þetta sem þeir höfðu sagt á Facebook.
Má Samherji skjóta sendiboðann aðeins?
Skipuð var siðanefnd og hún hafnaði öllum kröfum Samherja — nema í tilfelli Helga Seljan. Samherji kærði hann fyrir fjölmörg ummæli og þótt mörg þeirra séu alls ekkert öðruvísi en ýmis ummæli annarra, sem nefndin hafnaði að væru ámælisverð, þá komst hún einhvern veginn að þeirri niðurstöðu að Helgi Seljan hafi „með þessum ummælum sínum, sérstaklega þegar þau eru saman tekin, en þó ekki aðeins, gerst hlutdrægur og gengið lengra en það svigrúm sem hann annars hafi til að deila fréttum ...“
Og niðurstaðan er sú að brot Helga séu „alvarleg“.
Það var eins og nefndin hafi ekki kunnað við að henda út öllum umkvörtunarefnum Samherja, og viljað leyfa fyrirtækinu að skjóta alla vega einn sendiboða, bara einn, svona aðeins.
Og meðal þeirra ummæla sem nefndin taldi ámælisverð hjá Helga eru — jabittinú! — fyrrnefnd ummæli hans um „andlitin“ sem báru í bætifláka fyrir Eldum rétt og birtu af sér Youtube-myndbönd að elda eitthvert gums frá fyrirtækinu.
Dómadags rugl
Því þau ummæli — sem snerust eingöngu um Eflingu, Eldum rétt, nokkrar frægðarpersónur og fjóra verkamenn — þau ummæli Helga Seljan var hann kærður fyrir af Samherja.
Og siðanefndin — ótrúlegt nokk! — kinkaði kolli og taldi um að ræða „alvarlegt“ brot á siðareglum.
Að siðanefnd RÚV skyldi ekki átta sig á því dómadags rugli að Samherji hafi kært Helga fyrir ummæli sem snerta Samherja EKKI NEITT, það þýðir að nefndin hefur EKKI skoðað málið í kjölinn.
Úrskurður nefndarinnar er bersýnilega húmbúkk og að engu hafandi.
Að ekki sé nú minnst á þá rjómatertu siðanefndarinnar að Helgi megi ekki kalla forystumanna Samherja „gæsk“.
En úrskurður nefndarinnar hefur þegar orðið til skaða, því píslarvotturinn Samherji heimtar nú að á grundvelli þessa úrskurðar, þá skuli RÚV banna Helga Seljan að fjalla um fyrirtækið.
Siðanefndin ætti að skammast sín.
Athugasemdir