Í fyrra gaf Jakub Stachowiak út ljóðabók með snjöllum titli: Úti bíður skáldleg veröld. Í ár sendir hann frá sér verkið Stjörnufallseyjur og í bókinni byggir hann upp skáldlega veröld í stuttum ljóðrænum myndum. Bókin hefst á goðsagnakenndri heimssköpun: „Í upphafi var ekkert nema næturgyðja og guð morgunsins sem svifu saman á festingunni, í ástríðufullum faðmlögum“ (bls.7). Eftir sex daga ástarleik hverfur morgunguðinn og næturgyðjan sest á tunglið og grætur stjörnulaga tárum sem sum „storknuðu á himni, önnur féllu í hafið og urðu að eyjum“; Stjörnufallseyjum.

Næturgyðjan og morgunguðinn gefa tóninn fyrir ráðandi andstæður bókarinnar sem eru ljós og myrkur sem sífellt takast á í ýmsu formi í myndmáli verksins. Orð tengd þessum andstæðum koma síendurtekið fyrir og einu nákvæmu tímasetningar í þessari skáldlegu veröld eru vetrar- og sumarsólstöður, stysti og lengsti dagur ársins, tíminn þegar myrkrið ræður og tíminn þegar birtan ríkir. Birtan tengist skáldskapnum; skáldin skrifa „ljóð og sögur í þeirri von að þeir dragi fram ljósið, því orðin gleyma ekki birtu sem eitt sinn er sáð ofan í þau“ (bls. 12). Myrkrið tengist sorginni og dauðanum en á hvorutveggja má ef til vill sigrast með skáldskapnum og fegurðinni: „Hvað sem hver segir / er fegurðin ekki skraut / heldur kjarni lífsins“ (bls. 29).

Í fyrri hluta bókarinnar lýsir skáldið Stjörnufallseyjunum, dvelur lengst við fyrstu eyjuna þar sem finna má hús sem er eins og hönd í laginu, með fimm fingrum og velta má fyrir sér hvort þar sé verið að vísa til fingra sem verkfæra til sköpunar skáldskaparheima. Reyndar er texti Jakubs þannig að hann býður upp á alls konar vangaveltur og túlkanir sem geta gefið áhugasömum lesendum mikið til að brjóta heilann yfir. En túlkun er kannski ekki aðalatriðið hér; textinn er þess eðlis að lesandinn nýtur þess best að dvelja við einstök brot fremur en að reyna að finna rökrétta framvindu. Brot eins og þetta til dæmis:

Á þessari eyju, í þessari borg býr fólk sem er ljóðmerkt við fæðingu, orð skálda brennd inn í ofursmáa barnslófa, því skáldskapur seinkar dauðanum. Hann er lækning við doða sem er fylgifiskur hversdagsleikans. Eina vopnið gegn vetrarnótt, þessu kalda heimkynni smádjöfla, sem hváir sínum eilífu spurningum framan í sofandi fólk. Lestu, og blóð þitt hitnar“ (bls. 22).

Setningin „Á þessari eyju, í þessari borg“ kemur átta sinnum fyrir í fyrri hluta bókarinnar og þar fær lesandinn að kynnast skáldlegri veröld Stjörnufallseyjanna. Í síðari hlutanum breytist tónninn því þar stígur fram sögumaður sem segir sögur af fjölskyldu sinni og vinum og „þorpinu okkar“. Skáldið heldur þó sama ljóðræna og draumkennda frásagnarstílnum frá upphafi til enda og ljós og myrkur leika áfram aðalhlutverk í textanum.

Eins og flestir vita er Jakub Stachowiak pólskur innflytjandi á Íslandi og það er aðdáunarvert hversu góð tök hann hefur náð á íslensku máli á fáum árum. Eins og oft er raunin með bókmenntir innflytjenda má í skrifum Jakubs sjá nýja nálgun á íslenskuna og nýyrði skjóta upp kollinum, orð eins og harmeygðir, ósorgmæddu, saknaðarkuldi og pappírsfærðar sögur. En einnig kemur fyrir röng notkun orðatiltækja eins og þegar skúringastúlka „skiptir um rúmið“ sem hefur aðra merkingu en að ,skipta um á rúminu‘ eða ‚búa um rúmið‘. Annað dæmi er setningin „fyrir áralöngu“ (bls.48) sem ætti líklega að vera ‚fyrir óralöngu‘ – nema um nýyrði sé að ræða?

Stjörnufallseyjur er bók sem gæti verið gott að dvelja við á dimmum vetrarnóttum og njóta orðlistarinnar. Bygging bókarinnar er hins vegar sundurlaus á köflum og merking oft óljós. Drengurinn sem stígur fram sem sögumaður í síðari hluta bókarinnar fær þetta ráð frá ónafngreindri konu: „Lifðu, drengurinn minn! Stundum er nauðsynlegt að rífa hversdaginn í tætlur til að geta byggt úr honum nýjan draum, lifðu!“ (bls. 41). Segja má að Jakub hafi í Stjörnufallseyjum gert einmitt þetta og eflaust geta margir lifað sig inn í þann draum með honum, en aðrir ekki.