Úrvinnslusjóður sendi í dag bréf á sænska endurvinnslufyrirtækið Swerec, vegna íslenska plastsins sem Stundin fann í vöruhúsi í Påryd. Var bréfið samþykkt á stjórnarfundi í dag, en fundurinn var haldinn í Húsi atvinnulífsins. Plastið er frá 2016 en það ár sendu íslensk endurvinnslufyrirtæki um 1.500 tonn af plasti til endurvinnslu frá heimilum landsins til Swerec. Í bréfinu kemur meðal annars fram að frétt Stundarinnar um málið hafi komið stjórn sjóðsins algjörlega á óvart og að sjóðurinn líti á málið alvarlegum augum. Þá segir í bréfinu að Úrvinnslusjóður hvetji Swerec til að nota áhrif sín til að koma plastinu í vöruhúsinu í réttan farveg. Undir bréfið skrifa Magnús Jóhannesson, nýskipaður stjórnarformaður Úrvinnslusjóðs og Ólafur Kjartansson, framkvæmdastjóri Úrvinnslusjóðs.

Hefur mikil áhrif á traust almennings

Í bréfinu kemur fram að fréttaflutningur af plastinu sem fannst í vöruhúsinu í Påryd hafi haft mikil áhrif á traust almennings á endurvinnslu á plasti á Íslandi. Þrátt fyrir miklar áhyggjur Úrvinnslusjóðs núna brást hann ekki við þegar Stundin greindi fyrst frá vöruhúsinu í október 2020. Þá segir einnig í bréfinu að það hafi komið stjórn sjóðsins algjörlega á óvart að íslenskt plast væri í vöruhúsi í Suður-Svíþjóð. Í samtali við Stundina segir Magnús að það geti verið möguleiki að senda starfsmann frá Úrvinnslusjóði til Svíþjóðar til að skoða málið frekar, ásamt því vill hann gjarnan að Íslenska gámafélagið og Terra að sendi fulltrúa einnig, þar sem plastið var sent frá þeim til Swerec. 

PlastfjallMikið magn af íslensku plasti fannst í vöruhúsi í Suður-Svíþjóð

Mynd: Davíð Þór

Í lok bréfsins kemur fram að Úrvinnslusjóður ætli sér að fara yfir það hvort íslenskum endurvinnslufyrirtækjum verði heimilt að senda frekari plast til endurvinnslu til fyrirtækisins vegna málsins. 

Framkvæmdastjóri sjóðsins talar ekki lengur við fjölmiðla

Bréfið til Swerec var ekki það eina sem rætt var á fundinum, heldur var starfsreglum stjórnar einnig breytt. Í gömlu starfsreglunum kom fram að framkvæmdastjóri Úrvinnslusjóðs ætti að sjá um öll samskipti við fjölmiðla. Þeirri reglu var breytt í morgun og mun nýskipaður stjórnarformaður sjá um öll samskipti við fjölmiðla. Stundin hefur sent ítrekaðar viðtalsbeiðnir á Ólaf Kjartansson, framkvæmdastjóra Úrvinnslusjóðs, og bent á starfsreglur sjóðsins. Þeim beiðnum hefur ávalt verið hafnað. Í samtali við Magnús Jóhannesson, stjórnarformann sjóðsins, segist hann ekki muna eftir því hver hafði lagt fram þá tillögu á fundinum. Aðspurður segir hann það þó ekki hafa verið framkvæmdastjórinn sjálfur. 

Hafa vitað af plastinu í meira en ár

Samkvæmt fundargerð stjórnar Úrvinnslusjóðs frá 4. nóvember 2020 er fjölmiðlaumfjöllun um sjóðinn sérstaklega rædd. Segir meðal annars í fundargerðinni að gagnrýni á Úrvinnslusjóð í fjölmiðlum hafi verið rædd og að stjórnin myndi senda frá sér yfirlýsingu vegna hennar.

„Rætt um framkomna gagnrýni á Úrvinnslusjóð í fjölmiðlum og upplýsingagjöf sjóðsins, m.a. á vef hans. Lögð voru fram á fundinum drög að spurningum og svörum um starfsemi Úrvinnslusjóðs og drög að yfirlýsingu stjórnar,“ segir í fundargerð sjóðsins.

Helstu vörumerki landsins að finnaÍ íslenska plastinu má finna öll helstu vörumerki landsins

Mynd: Davíð Þór

Sögðust fagna umfjöllun Stundarinnar

Þann 3. desember 2020 sendi svo stjórn Úrvinnslusjóðs frá sér yfirlýsingu vegna málsins. Í henni fagnar stjórn sjóðsins umfjöllun Stundarinnar og segir að þar sem úrvinnsla úrgangs hafi fengið tiltölulega litla athygli í fjölmiðlum undanfarin ár. Hins vegar er ekki minnst á að Úrvinnslusjóður ætli á nokkurn hátt að bregðast við umfjölluninni.

„Að undanförnu hafa fjölmiðlar fjallað um úrvinnslu plastumbúða. Stjórn Úrvinnslusjóðs fagnar umfjölluninni, því þrátt fyrir að umhverfis- og mengunarmál hafi fengið töluvert vægi í almennri umræðu síðustu ár hefur úrvinnsla úrgangs, þ.e. endurvinnsla, endurnýting (þ.m.t. orkuvinnsla) og förgun, fengið tiltölulega litla athygli. Úrvinnslan er afar brýnt samfélagsverkefni og mikilvægur liður í að vel sé farið með takmarkaðar auðlindir jarðar,“ segir orðrétt í yfirlýsingu sjóðsins.

Þó stjórnin hefði rætt málið og sent frá sér yfirlýsingu vegna umfjöllunar Stundarinnar aðhófst sjóðurinn ekkert, þrátt fyrir að hafa vitneskju um allt það mikla magn af íslensku plasti sem var búið að sitja í vöruhúsi í suður Svíþjóð í um fjögur ár. Þetta er ekki í fyrsta skiptið sem stjórn sjóðsins fagnar utanaðkomandi umræðu en eftir að Alþingi samþykkti að láta Ríkisendurskoðun rannsaka sjóðinn fagnaði stjórnin því í yfirlýsingu og viðtölum við fjölmiðla.

Ræddu umfjöllun Stundarinnar áður en hún birtist

Framkvæmdastjóri Úrvinnslusjóðs ræddi við stjórn sjóðsins að Stundin hefði verið í samskiptum við hann vegna endurvinnslu á íslensku plasti í Svíþjóð og voru þau samskipti rædd.   

„ÓK (Ólafur Kjartansson, framkvæmdastjóri Úrvinnslusjóðs) fór yfir að fjölmiðilinn Stundin hefur verið í samskiptum við hann vegna meðhöndlunar á flokkuðu plastumbúðum frá heimilum og sent hefur verið til Svíþjóðar til flokkunar, endurnýtingar og endurvinnslu,“ segir í fundargerð Úrvinnslusjóðs í fyrra.

Í viðtali Stundarinnar við nýjan stjórnarformann Úrvinnslusjóðs kemur fram að sjóðurinn hafi ekki verið meðvitaður um stöðuna. „Mér finnst að þessar myndir sem þú sýndir mér hér í dag varpi ljósi á hluti sem við vorum kannski ekki alveg vissir með,“ segir hann.

Bréf Úrvinnslusjóðs má sjá hér fyrir neðan.

Mynd: Úrvinnslusjóður