„Ég vona að þessi úrskurður breyti starfi bankans og að faglegt ráðningarferli verið tekið upp innan hans. Ég vona einnig að bankanum vegni betur í ákvörðunum sínum undir nýrri yfirstjórn og fari að landslögum,“ segir Gunnhildur Arna Gunnarsdóttir í samtali við Stundina.
Seðlabankinn hefur þrisvar sinnum brotið jafnréttislög frá árinu 2012, nú síðast þegar Stefán Rafn Sigurbjörnsson var ráðinn upplýsingafulltrúi bankans, án þess að bankinn gæti sýnt fram á að Stefán hefði staðið Gunnhildi Örnu, konu sem einnig sótti um starfið, framar. Gunnhildur Arna hefur starfað við fjölmiðla frá árinu 2004 og stýrt fréttastofum, meðal annars sem ritstjóri dagblaðs. Í dag er hún starfandi dagskrárgerðarkona í Morgunútvarpi Rásar 2 auk þess sem hún er blaðamaður hjá Læknablaðinu.
Greint var frá því í byrjun júní að Stefán Rafn hefði verið ráðinn til Seðlabankans og vísað í Facebook-status frá Stefáni þar sem hann staðfesti fregnirnar og kvaddi um leið fjölmiðla: „Mun samt sakna þess að flytja ykkur fréttir af Brexit, Trump og pöndum frá Kína,“ sagði hann.
Þótti standa sig vel í viðtölum
Alls voru 49 umsóknir metnar og ákveðið var að bjóða sjö umsækjendur í viðtal, þar af fjórar konur og þrjá karla. Að þeim loknum voru þrír umsækjendur metnir hæfastir. Í framhaldinu var þeim boðið að leysa ákveðin verkefni og síðan var tveimur boðið í seinna viðtal. Í kærunni kemur fram að Gunnhildur Arna hafi verið kölluð í viðtal en ekki heyrt frekar af málinu fyrr en í júní þegar tilkynnt var um ráðninguna. Í kjölfarið óskaði hún eftir rökstuðningi fyrir ráðningunni.
Þar kom fram að hæfniskröfur hefðu verið metnar heildstætt.
Sá sem hefði verið ráðinn, Stefán Rafn, hefði lokið BA-gráðu í stjórnmálafræði, starfað sem sjónvarpsfréttamaður frá árinu 2018, útvarpsfréttamaður í tvö ár og blaðamaður á Fréttablaðinu í rúmt ár. Í þrjá mánuði hafi hann verið í starfsnámi á upplýsinga- og fjölmiðlasviði hjá Jafnaðarmannaflokknum á Evrópuráðsþinginu og komið að gerð fréttatilkynninga og fleira. Auk þess hafi hann setið í stjórn Norðurlandaráðs æskunnar í eitt ár og verið fomaður Ungra jafnaðarmanna um nokkurra ára skeið. Þá var það talið honum til tekna að kunna á Adobe Photoshop og InDesign.
Á þessum grundvelli mat Seðlabankinn Stefán Rafn hæfan og þar sem frammistaða hans í viðtölum var talin mjög góð var honum að lokum boðið starfið.
Í ljósi þess að Gunnhildur Arna hefur töluvert meiri reynslu og betri menntun en Stefán kærði hún málið til kærunefndar jafnréttismála sem taldi nægar líkur á að henni hefði verið mismunað á grundvelli kyns til að Seðlabankinn yrði að sýna fram á að aðrar ástæður en kyn hefðu legið til grundvallar ákvörðunar hans. Niðurstaðan var skýr, Seðlabankanum tókst ekki að sýna fram á að aðrar ástæður en kynferði hefði legið til grundvallar ákvörðun um ráðningu í starfið.
Samanburður á hæfnismati
Til að komast að þeirri niðurstöðu var farið yfir hæfniskröfur sem settar voru fram í auglýsingu um starfið og hæfni þeirra Gunnhildar og Stefáns borin saman.
| Hæfniskröfur | Sá sem ráðinn var (hann) | Kærandi (hún) |
|---|---|---|
| Háskólamenntun sem nýtist í starfi |
BA-gráða í stjórnmálafræði, HÍ 2017 |
BA-gráða í mannfræði, HÍ 2002 Diplóma í hagnýtri fjölmiðlun, HÍ, 2004 MBA-gráða, HR, 2016. |
|
Samanburður Kærandi hefur lokið þremur háskólagráðum, þar af diplómagráðu og annarri á meistaragráðustigi. Sá sem ráðinn var lauk BA-gráðu og stundaði námið með hléum á árunum 2009-2017. |
||
| Reynsla af kynningarstarfi |
1. Starfsnám hjá Jafnaðarmanna-flokknum á Evrópuþinginu á uppýsinga– og fjölmiðlasviði frá febrúar–maí 2012. Þar kom hann að gerð fréttatilkynninga, vann örmyndbönd, tók viðtöl og var í samskiptum við fjölmiðlafólk og vann að samfélagsmiðlum. |
1. Kærandi var talsmaður/upplýs-ingafulltrúi stærsta fjarskiptafélags landsins í rúm fimm ár, frá 2012-2018. Auk þess að svara fyrirspurnum fjölmiðla ritaði kærandi allar fréttatilkynningar og birti á vef og bloggi félagsins og sendi fjölmiðlum, sá um innri upplýsingamiðlun til mörg hundruð starfsmanna, undirbjó efni á starfsmannafundi og upplýsingar til kauphallar. Ritaði einnig allan almennan texta í ársskýrslu félagsins og samfélags- ábyrgðarskýrslur, sem og fundargerðir framkvæmdastjórnar. Vann einnig með erlendum félögum að ritun fréttatilkynninga; Spotify, Ericsson og Comarch. Hún kom fram í eigin nafni sem talsmaður fyrirtækisins. 2. Kærandi hefur unnið sjálfstætt með fyrirtækjum í almannatengslum í rúmt ár. 3. Kærandi hefur sett upp og stýrt viðburðum FKA, Félags kvenna í atvinnulífinu, til að auka sýnileika kvenna í fjölmiðlum. |
|
Samanburður Kærandi hefur í það minnsta fimm árum lengri reynslu en sá sem ráðinn var af kynningarstarfi en reynsla hans þar kemur eingöngu úr starfsnámi. Kærandi hefur í 5,5 ár svarað fjölmiðlum sem upplýsingafulltrúi. Þá reynslu hefur sá sem ráðinn var ekki. |
||
| Reynsla af fjölmiðlum |
1. Fjölmiðlareynsla á árunum 2016-2019. 2. Gegnt starfi sjónvarps-fréttamanns frá mars 2018. 3. Útvarpsfrétta-maður um tveggja ára skeið og blaðamaður á fréttamiðlinum Vísi. 4. Blaðamaður á Fréttablaðinu frá febrúar 2015-maí 2016. Fréttaöflun og ritun. 5. Setti inn fréttir á samfélagsmiðla fyrir Stöð 2, Vísi og Bylgjuna. 6. Hefur góða þekkingu á Photoshop og InDesign. |
1. Fjölmiðlareynsla á árunum 2004-2012, 2018-2019. 2. Gegndi starfi sjónvarps-fréttamanns sumarið 2010 á RÚV. Stýrði viðtalsþáttum í sjónvarpi 2009. 3. Útvarpsfréttamaður sumarið 2010. Stýrði útvarpsþáttum Fréttablaðsins 2005, hádegisþáttum og morgunþáttum. 4. Vann á árunum 2004 til október 2012 hjá Fréttablaðinu, Morgunblaðinu, RÚV, Blaðinu/24 stundum og Fréttatímanum. Var blaðamaður, vaktstjóri, kvöldfréttastjóri, fréttastjóri og ritstjóri. 5. Vann á mbl.is og setti inn fréttir á Vísi. 6. Tilnefnd til verðlauna fyrir rannsóknar-blaðamennsku. 7. Ritar nú viðtöl og fréttir, gerir hlaðvörp og tekur ljósmyndir og vinnur þær fyrir Læknablaðið frá 2018. Setur inn fréttir á samfélagsmiðla. 8. Hefur þekkingu bæði á Photoshop og InDesign en var ekki í viðtalinu spurð sérstaklega um forrit tengd blaðamennsku aðeins sjónvarp. |
|
Samanburður 1. Kærandi hefur sent starfandi fjölmiðlum ógrynni fréttatilkynninga. Það hefur sá sem ráðinn var ekki gert. 2. Kærandi hefur unnið að gerð fréttatilkynninga með erlendum stórfyrirtækjum. Það hefur sá sem ráðinn var ekki gert. 3. Kærandi hefur reynslu af því að bregðast við og hafa samband við fjölmiðla vegna umfjöllunar. Þá reynslu hefur sá sem ráðinn var ekki. 4. Kærandi hefur reynslu af skýrsluskrifum. Þá reynslu hefur sá sem ráðinn var ekki. Starfstími kæranda á fjölmiðlum er þrefalt lengri en starfstími þess sem ráðinn var. Sá starfstími kæranda er allur eftir grunnnám en hjá þeim sem ráðinn var er lengsti hluti starfstíma hans meðan hann var í námi. Kærandi hefur mun víðtækari reynslu umfram þann sem ráðinn var á dagblöðum landsins, svo munar sjö árum. Sá sem ráðinn var hefur hins vegar um árs lengri reynslu af útvarpsfréttamennsku en kærandi. Kærandi var stjórnandi; fréttastjóri og ritstjóri með yfirsýn yfir allar unnar fréttir hvern dag í starfi. Sá sem ráðinn var hefur ekki þá reynslu. Kærandi hefur verið tilnefnd til verðlauna fyrir blaðamennsku. Slíka tilnefningu hefur sá sem ráðinn var ekki. Kærandi hefur reynslu af ljósmyndun í starfi og af gerð hlaðvarpa. Þá reynslu hefur sá sem ráðinn var ekki. |
||
| Góðir samskiptahæfileikar |
1. Formaður Ungra jafnaðarmanna. 2. Sat í stjórn Norðurlandaráðs æskunnar 2014-2015. 3. Formaður Ungra Evrópusinna. 4. Alþjóðafulltrúi Landssambands æskulýðsfélaga. 5. Gjaldkeri Stúdentaráðs Háskóla Íslands. 6. Formaður Sambands íslenskra framhaldsskóla-nema. 7. Forseti Nemendafélags FG. 8. Sveitaforingi í skátafélaginu Svönum. |
1. Talsmaður fjarskiptafyrirtækis á markaði. 2. Hefur þróast í starfi og verið treyst fyrir mannaforráðum. 3. Situr í dómnefnd fyrir Blaðamannafélag Íslands. 4. Framkvæmdanefnd FKA til að auka hlut kvenna í fjölmiðlum. 5. Treyst til leiðaraskrifa í fjórum dagblöðum landsins. 6. Var formaður nemendafélags Grunnskólans á Hólmavík til tveggja ára, en kom ekki fram í ráðningarferli. |
|
Samanburður 1. Sá sem ráðinn var talaði sem formaður ungra jafnaðarmanna og hefur verið í framvarðasveit í skólapólitík og annarri. Kærandi hefur verið talsmaður félags með 30 milljarða árlega veltu í markaði. 2. Kæranda hefur verið treyst til að stýra mannskap á vinnustað. Það á ekki við um þann sem ráðinn var. |
||
| Góð kunnátta og ritfærni í íslensku og ensku |
1. Þriggja ára fréttamennska í innlendum og erlendum fréttum gengi ekki án góðrar tungumála-kunnáttu. |
1. Fimmtán ára reynsla í fjölmiðlum og almannatengslum gengi ekki án góðrar tungumála-kunnáttu. 2. MBA nám HR er allt kennt á ensku. |
| Góð þekking á efnahags- og peningamálum og fjármálamörkuðum er kostur. |
1. Ritaði erlendar fréttir, einnig um utanríkismál, stjórnmál og kjaramál. |
1. Fréttastýrt bæði innlendum og erlendum fréttum. Hefur einnig ritað fréttir um kjaramál, utanríkismál, stjórnmál og vísitöluna. 2. Lauk efnahags- og fjármálatengdum áföngum í MBA–náminu, þar á meðal í bókhaldi, markaðsfræði og þjóðhagfræði. 3. Upplýsingafulltrúi í skráðu félagi. |
|
Samanburður Kærandi hefur lokið áföngum í MBA–námi sem sanna góða þekkingu á efnahags- og peningamálum og fjármálamörkuðum. Sá sem ráðinn var hefur enga sambærilega menntun. |
||
| Drifkraftur, frumkvæði og geta til að vinna faglega og sjálfstætt. |
1. Forsenda góðrar blaða- og fréttamennsku. |
1. Forsenda góðrar blaða- og fréttamennsku. 2. Kærandi heldur utan um eigin rekstur. 3. Kærandi rak og stýrði ritstjórn og hélt utan um og kom með hugmyndir fréttastofu. 4. Stundaði MBA– nám samhliða vinnu og barnauppeldi. |
|
Samanburður Bæði uppfylla örugglega þessa kröfu hvort á sinn hátt. Kærandi lauk þó námsframvindu á háskólastigi á hefðbundnum og eðlilegum námshraða. Það gerði sá sem ráðinn var ekki heldur lauk hann á þreföldum tíma námi sem telst þriggja ára nám. |
||
„Augljóst sé af þessari samanburðartöflu að sá sem ráðinn hafi verið hafi uppfyllt með mun lakari hætti en kærandi hlutlægar kröfur til starfsins,“ segir í kærunni. Gunnhildur Arna lýsti reyndar þeirri skoðun að Stefán hefði aldrei átt að ná svo langt í ráðningarferlinu sem raun bar vitni. Hlutlægum mælikvörðum hafi verið vikið til hliðar og ráðningin byggð á huglægum sjónarmiðum.
Þriggja mánaða starfsnám vó þyngra en þriggja ára háskólanám
Bent er á nokkur atriði sem vekja sérstaka athygli:
-
Í umsóknarferlinu var þriggja mánaða starfsnám Stefáns á upplýsinga- og fjölmiðlasviði hjá Jafnaðarmannaflokknum á Evrópuþinginu á árinu 2012 verið látin vega þyngra en diplómagráða í hagnýtri fjölmiðlun og MBA–gráða, samtals þriggja ára framhaldsnám í Háskóla sem Gunnhildur Arna hafði lokið.
-
Upplýsingagjöf í þriggja mánaða starfsnámi sé talin veigameiri en öll sú hagnýta reynsla sem Gunnhildur Arna hafi umfram þann sem ráðinn hafi verið sem upplýsingafulltrúi og talsmaður stórs og öflugs hlutafélags á markaði í rúm fimm ár, skýrsluskrif á þeim tíma, innri upplýsingagjöf og samskipti við fjölmiðla. Einskis sé metin reynsla hennar sem sjálfstætt starfandi við almannatengsl.
-
Reynsla Stefáns sem blaða- og sjónvarpsfréttamaður á árunum 2016-2019 sé metin veigameiri en reynsla Gunnhildar Örnu sem blaða- og sjónvarpsfréttamaður, vaktstjóri, kvöldfréttastjóri, fréttastjóri og ritstjóri á árunum 2004-2012 og aftur sem blaðamaður frá árinu 2018.
- Sérstök áhersla sé lögð á þekkingu þess sem ráðinn hafi verið á InDesign og Photoshop. Gunnhildur Arna hafi ekki verið spurð um þekkingu sína á þessum forritum sem unnið sé samhliða með í núverandi starfi kæranda. Blaðið/24 stundir, Fréttatíminn og Læknablaðið séu öll sett upp í InDesign. Hún hafi því einnig þekkingu á þessum forritum.
- Fyrir liggi að sá sem nú gegni stöðu ritstjóra Seðlabankans sé karlmaður. Það hefði því átt að vera eftirsóknarvert fyrir bankann að ráða konu í þetta starf þannig að störf sem tengist almannatenglum á vegum Seðlabankans væru skipuð bæði karli og konu.
Brutu lög um jafnan rétt kvenna og karla
Seðlabankinn hafnaði því að kyn hefði ráðið því hver var metinn hæfastur. Í umsóknarferlinu hafi Stefáni verið boðið að leysa verkefni sem hann hefði nálgast með „frumlegum og skemmtilegum“ hætti og því hafi verið talið að hann væri „góð viðbót við teymi“ Seðlabankans. Hann hafi því ekki aðeins búið yfir sérþekkingu heldur „sérstökum hæfileikum“. Frammistaða hans í viðtölum hafi verið mjög góð, auk þess sem hann hafi unnið að áhugaverðum verkefnum í frítíma sínum, svo sem hlaðvarpsþáttinn Pendúlinn.
Á móti bendir Gunnhildur Arna á að hún hafi greint frá því í ráðningarviðtalinu að hún hefði verið í teymi sem hafi unnið að stórri herferð fyrir Símann og Samgöngumiðstöð, Höldum fókus, sem hlaut íslensku auglýsingarverðlaunin Lúður sem herferð ársins 2013. Átakið hafi einnig verið endurtekið í Noregi. Hún hafi verið með útvarps- og sjónvarpsþætti, sett inn efni á Facebook-síðu Læknablaðsins og unnið fyrir það hlaðvörp. Hún gagnrýndi þá ákvörðun að henni hafi ekki verið gefið tækifæri til að leysa sömu verkefni og Stefán, enda þess fullviss að reynsla hennar hefði skilað sér þar.
Að lokum komst úrskuðarnefndin að þeirri niðurstöðu að Seðlabankinn hefði brotið lög um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla, með ráðningunni.
Athugasemdir