Allt að ein milljón dýra- og plöntutegunda er á barmi útrýmingar. Brotthvarf tegunda mun hafa í för með sér hroðalegar afleiðingar fyrir framtíð mannkynsins, segir í skýrslu frá Sameinuðu þjóðunum, sem birt er í dag.
Hérna er frétt CNN um málið.
Ég tók mér svo það bessaleyfi að þýða lauslega frétt Washington Post um málið, svohljóðandi:
Skýrslan undirstrikar niðurstöður fjölmargra vísindarannsókna sem sýnt hafa fram á að aðgerðir manna hafa leikið náttúruna svo skelfilega að tilvera jafnt risastórra hvala sem smáblóma og skordýra sem vart eru sjáanleg með berum augum er nú í stórhættu. En þessi nýja skýrsla sem tekin er saman af fyrirbæri er kallast Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services gengur lengra en fyrri rannsóknir með því að tengja útrýmingu tegunda við mannfólkið og skilgreina áhrif útrýmingarinnar á fæðu- og vatnsöryggi, landbúnað og efnahag.
Hraði hnignunar meiri en nokkru sinni
Hraði hnignunar náttúrunnar er meiri en nokkru sinni áður í sögunni og hraðinn á útrýmingu tegunda verður sífellt meiri, „sem hefur í för með sér að alvarlegar afleiðingar fyrir fólk um allan heim eru nú líklegar“. Í yfirlýsingu sagði Robert Watson, breskur efnafræðingur sem var formaður hópsins er tók saman skýrsluna, að hnignun í fjölbreytni í náttúrunni væri að leysa upp „undirstöður efnahags okkar, afkomumöguleika, fæðuöryggis, heilsu og lífsgæða um veröld alla“.
Loftslagsbreytingar af manna völdum eru hér bein orsök og bætast við ofveiði á fiskistofnum, óhóflega notkun á skordýraeitri og útþenslu þéttbýlis. Hlýnandi loftslag er til dæmis að breyta vistkerfum hafsins, segir í skýrslunni. Aukin verslun hefur haft í för að nýjar tegundir skordýra láta nú til sín taka á svæðum þar sem þær voru áður óþekktar og iðulega með hörmulegum afleiðingum á landbúnað … Ferðalangar sem leggja leið sína um frumskóga í framandi löndum snúa heim með sjúkdóma sem skráfella dýr á heimaslóðum þeirra, svo sem „white nose sveppinn“ sem drepur um þessar mundir milljónir leðurblaka í Bandaríkjunum.
Hrun í fiskveiðum yfirvofandi?
„Það mikilvægasta er ekki endilega það sem við töpum … ein milljón tegund – þótt það sé vissulega mikilvægt, ekki misskilja mig,“ sagði Watson á símafundi í gær. „Ennþá stærra mál er samt hvernig þetta mun hafa áhrif á velferð manna, eins og við höfum sagt margoft áður – á fæðu, vatn, orku og heilsu. Við berum náttúruna fyrir brjósti en við berum líka velferð mannsins fyrir brjósti og mikilvægast er núna að tengja [þessar hamfarir] við velferð mannsins. Það er mikilvægast. Annars verðum við bara afgreidd sem söfnuður af trjáunnendum.“
„Við höfum sóað aldarfjórðungi“
Skýrslan segir að ekki sé öll nótt úti enn og „það er ekki of seint að grípa til aðgerða“. En til þess að þær skili árangri verði meira en 100 þróaðar og þróunarþjóðir að vinna saman. Búast megi við andstöðu frá ríkum fólki sem hafi hag af óbreyttu ástandi.
„Við skulum vera alveg hreinskilin,“ sagði Watson. „Síðan 1992 höfum við fullyrt við allan heiminn að vandamál blasi við. Og hvað hefur breyst? Vandamálið er nú miklu verra en það var 1992. Við höfum sóað öllum þessum tíma … síðustu 25 árum.“ Jákvætt sé þó að „við höfum nú mun betri skilning á tengslum milli loftslagsbreytinga, fjölbreytni í náttúrunni og fæðu- og vatnsöryggis“.
75 prósent af ferskvatnsbirgðum í þjónustu landbúnaðar
Nærri 150 höfundar frá 50 löndum unnu að gerð skýrslunnar í þrjú ár. Þeir fengu aðstoð 300 hjálparmanna sem lögðu mat á áhrif efnahagsþróunar á náttúruna til að spá fyrir um þróunina í framtíðinni.
Höfundarnir benda að fólki hafi fjölgað um helming síðan 1950 og borgir og bólsvæði manna hafi þanist út um helming síðan 1992. Þetta hefur haft í för með sér gríðarlegan þrýsting á náttúru og náttúruauðlindir. Menn hafa nú þegar umbylt 75 prósentum alls landsvæðis og haft áhrif á rúmlega helming sjávar. Á landi uppi eru „meira en þriðjungur alls landsvæðis og nærri 75 prósent af ferskvatnsbirgðum heimsins núna í þjónustu [landbúnaðarframreiðslu],“ segir í skýrslunni. Býli, sem ryðjast inn í skóga sem binda kolefni, hafa þanist gríðarlega út, enda hefur til dæmis uppskera aukist um 300 prósent síðan árið 1970. Einn þriðji af fiskistofnum sjávar sætti ósjálfbærum veiðum árið 2015. Og „sextíu prósent máttu þola veiðar sem alls ekki máttu meiri vera,“ sem þýðir að þessir stofnar færast nær hruni.
Fjörutíu prósent skordýrategunda á barmi útrýmingar
Skýrsla Sameinuðu þjóðanna kemur í kjölfar rannsóknar sem birt var í janúar þar sem spáð var fjöldaútrýmingu skordýra – um það bil 40 prósent allra skordýrategunda ramba á barmi útrýmingar, þar á meðal bjöllur, flugur, mölflugur, fiðrildi og býflugur. Ástæðurnar eru skordýraeitur og svipting bólsvæða.
Bandaríkin eru fráleitt undanþeginn þessum hörmungum. Á síðustu vikum hefur alríkisstjórnin hafist handa um að vernda tiltekna tegund langreyða (Bryde’s Whale) sem býr í Mexíkóflóa vegna þess að færra einstaklingar, kannski aðeins um 45, eru nú taldir á lífi. Í janúar var því lýst yfir að villt hreindýr væru nú útdauð í Bandaríkjunum (annars staðar en í Alaska) … Og útrýming vofir yfir hinum örsmáa stofni vaquita-hnísu í Kaliforníuflóa. Nánast engar hnísur eru eftir. Mexíkóskir fiskimenn halda áfram að veiða rækjur og fisk handa Bandaríkjamönnum og einstaka vaquita-hnísur koma enn í net þeirra.
Algjört hrun blasir við stofninum.
Skýrsla Sameinuðu þjóðanna sýnir fram á að „náttúran er að hrynja allt í kringum okkur og við verðum að vakna,“ segir Andrew Wetzler framkvæmdastjóri umhverfissamstakanna Natural Resources Defense Council.
Athugasemdir