Þessi grein birtist fyrir rúmlega 3 mánuðum.

79 ár frá frelsun Auschwitz: 245 þúsund fórnarlömb helfararinnar enn á lífi

79 ár frá frelsun Auschwitz: 245 þúsund fórnarlömb helfararinnar enn á lífi
Hluti fanganna fer í síðasta sinn út um hliðið alræmda, þar sem stóð Arbeit macht frei, eða Vinnan mun gera yður frjáls.

Í dag, 27. janúar 2024, eru 79 ár síðan 332. riffladeild 60. hers Sovétríkjanna hrakti þýskar varnarsveitir burt frá þremur smáþorpum í suðurhluta Póllands, nánar tiltekið í Slesíu, sem Hitlers-Þýskaland hafði innlimað haustið 1939. Þorpin hétu Monowitz, Birkenau og Auschwitz og stóðu í þéttum hnapp við ána Sola.

Hinn Rauði her Sovétríkjanna hóf þann 12. janúar mikla sókn við og yfir ána Vislu og fátt varð um varnir hjá Þjóðverjum. Þann 17. janúar tóku hersveitir Georgí Sjúkovs marskálks Varsjá, sem þá var lítið annað en rjúkandi rústir, og tveim dögum seinna sendi Sjúkov sína menn inn í Łódź sem Þjóðverjar kölluðu Lemberg. Og um sama leyti ruddist 60. herinn í suðri inn í Slesíu undir æðstu stjórn Ívans Konévs marskálks.

Sovéskar stríðskonur með hluta barnanna sem enn voru á lífi í Auschwitz.

Enn voru varnir Þjóðverja í molum en þó svolítið farnar að styrkjast svo það kostaði líf 231 dáta úr 332. riffladeildinni að reka þýska varnarliðið burt frá litlu þorpunum þremur við Sola þann 27. janúar.

Óbreyttir dátar riffladeildarinnar vissu ekki til þess að neitt væri merkilegt við þessi litlu þorp og þeir ráku því upp stór augu þegar þeir fóru að svipast um síðdegis þennan dag og gengu fram á fangabúðir þar sem illa leiknar manneskjur stóðu þegjandi bak við gaddavírsgirðingar.

Allir fangaverðir voru greinilega flúnir en fanganir voru greinilega svo illa á sig komnir að þeir höfðu ekki megnað að hafa sig út úr girðingunum. Margir voru svo máttfarnir að þeir máttu sig varla hreyfa.

Fjölmörg börn voru á meðal þeirra.

Nú á dögum þekkja allir nafnið Auschwitz en við búðir í því þorpi eru útrýmingar- og þrælkunarbúðir í þorpunum þremur allar kenndar.

60.000 manns höfðu verið í Auschwitz þegar sókn Rauða hersins hófst þann 12. en meiriparti fanganna var þá smalað saman í sannkallaða „dauðagöngu“ vestur á bóginn til Þýskalands.

Eftir í Auschwitz urðu 6.000 manns sem 332. rifflasveitin frelsaði þennan dag en töluvert mörg þeirra voru reyndar svo illa haldin af hungri og sjúkdómum að þau dóu næstu daga. Í verksmiðjum IG Farben iðnveldisins í Monowitz fundust líka 800 illa haldnir þrælar enn á lífi.

Sovésku hermennirnir fundu í búðunum í Auschwitz og Birkenau 600 lík, jakkaföt á 370.000 manns, 837.000 kvenmannsflíkur og 7,7 tonn af mannshári.

Síðar var reiknað saman að meira en 1,1 milljónir manna höfðu dáið í Auschwitz.

Flest dóu í gasklefunum en öðrum var þrælkað út eða hreinlega myrt „með handafli“ af SS-vörðunum og öðru illþýði sem gætti fanganna. Langflest hinna látnu voru Gyðingar frá flestum löndum Evrópu en töluvert þó af Róma-fólki, pólskum og sovéskum stríðsföngum og samkynhneigðum.

Auschwitz hefur síðan orðið tákn fyrir þá ógnarlegu illsku sem getur búið í mannsálinni en þó um leið líka fyrir von og þolgæði því ótrúlega mörgum tókst að lifa af hryllingsvist sína í fangabúðunum og halda þó mennsku sinni óskertri.

En hve mörg þeirra sem lifðu af helförina gegn Gyðingum eru enn á lífi? Svo vill til að fyrr í mánuðinum kom út skýrsla þar sem niðurstöður rannsóknar á því eru birtar.

Það var sérstök stofnun sem tók að sér að rannsaka það en sú hefur verið að skoða og rannsaka kröfur sem samtök Gyðinga ætla að gera á hendur Þjóðverjum. Hér má lesa þessa skýrslu.

Nokkrir fanganna sem blöstu við sovésku dátunum 27. janúar 1945.

Þar eru talin saman öll sem telja má fórnarlömb helfararinnar.

Þá ekki aðeins þau sem lentu í útrýmingar- og fangabúðum heldur líka fólk sem var í felum á yfirráðasvæði Þjóðverja eða í liði skæruliða á hernumdum svæðum.

Jafnframt eru talin með öll börn, hversu ung sem þau voru og meira að segja líka börn sem voru í móðurkviði allt framtil uppgjafar Þjóðverja í byrjun maí 1945.

Þess vegna er yngsta fólkið á listanum fætt í blábyrjun ársins 1946.

En niðurstaðan er sem sagt sú að um 245.000 manns séu enn á lífi af fórnarlömbum helfararinnar.

Af þeim eru 60 prósent konur.

Langflest þeirra búa í Ísrael en skiptingin er þessi (hér eru nefnd þau lönd þar sem meira en 1,0 prósent eftirlifenda býr):

1.  Ísrael 48,7 prósent (119,300 einstaklingar)

2.  Bandaríkin 15,7 prósent

3.  Frakkland 8,9 prósent

4.  Þýskaland 5,8 prósent

5.  Rússland 7,4 prósent

6.  Úkraína 3,0 prósent

7.  Kanada 2,5 prósent

8.  Ungverjaland 1,4 prósent

9.  Ástralía 1,1 prósent

Þar næst koma Belarús, Ítalía, Holland, Bretland og Belgía.

Hér má sjá samantekt Washington Post um ýmsar niðurstöður skýrslunnar.

Það var oft glatt á hjalla hjá starfsfólki Auschwitz þegar það skrapp í sumarbústaðinn Solahütte.Solahütte var rúma 20 kílómetra frá Auschwitz. Myndin er tekin síðsumars eða snemma hausts 1944 þegar starfsfólk fékk helgarfrí frá mjög miklum önnum við að drepa ungverska Gyðinga.

Kjósa
14
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir (1)

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
  • VSE
    Virgil Scheving Einarsson skrifaði
    Þetta er vel skrifað fra þeim meistara er her Skrifar. Eg bjo i Bretlandi i 20 ar þar er venja föst að i Öllum skolum landsins er 1 Skoladagur tekin i að minnast Helfararinar i mali og mindum og Umfjöllun ekkert er annað a dagskra þan dag. Bretar vilja að þessi Hörmung gleimist ekki, lika er BBC riksisonvarpið me mindefni um Helförina og WW2. Einig fer Namsfolk i skolaferðir til Auschwitz og Birkenau og fl staða sem Nasistar Brendu Folk.
    Kvað er a Islandi arlega ekki neitt. Her var flokkur manna sem Klæddist SS Buningum a Sunnudögum. Þeir Gufuðu upp i striðslok og gengu i Sjalfstæðisflokk. Siðar eða-- 30 mars 1949 þekttu glöggir menn þa a Austurvelli með Borða um Handlegg og Gasgrimur og Eikarkilfur fra Sendiraði USA og Taragas sem þeir notuðu ospart a Folkið sem var a Austurvelli þann eftirmidag þar voru ekki Bara Sosialistar samankomnir, nei mikið af folki sem kom þar af forvitni var þar. Það er svartasti dagur i sögu Lyðveldisins. 1946 Hafði sami Flokkur sem Let Lemja Saklaust folk a Austurvelli, Fengið islenska Striðsglæpamenn Lausa ur fangelsum fyrir Hollustu við Hitler. Ljotur Atburður var er Hermann Jonasson þa Domsmalaraðherra let senda 40 Gyðinga mentaða vel ur landi, þeir enduðu allir i Utrimingabuðum Auschwitz og Birkenau. Það er Ævarandi sköm fyrir Island.
    Sem betur fer hefur verið ritað mikið um Islenska Nasista siðast Byr Islendindur Her
    Þar kemur fram að 1 Glæpamanna sem Rikistjornin fekk framseldan til Islands kom Leif
    Möller i Fangabuðir Nasista. Sa Raðherra sem fekk þa lausa, Sotti Fund þar sem Adolf Hitler kom fram 1936 i Þiskalandi
    Með honum var annar namsmaður i Þiskalandi a þeim arum Allabal siðar Bæjarstjori i Kopavogi. Svona voru menn Sjukir af Hugsjon Hitlers.
    4
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.

Mest lesið

Samsæriskenningar um forsetaframbjóðendur
6
FréttirForsetakosningar 2024

Sam­særis­kenn­ing­ar um for­setafram­bjóð­end­ur

Sam­særis­kenn­ing­ar um fram­bjóð­end­ur til for­seta Ís­lands hafa lát­ið á sér kræla, sér­stak­lega hvað varð­ar tengsl við Al­þjóða­efna­hags­ráð­ið og meint­ar fyr­ir­ætlan­ir þess um heims­yf­ir­ráð. Stjórn­mála­sál­fræð­ing­ur seg­ir kenn­ing­arn­ar ekki eiga við rök að styðj­ast þótt vissu­lega sitji valda­mik­ið fólk í ráð­inu.
„Ég hef að góðu að hverfa aftur“
7
Allt af létta

„Ég hef að góðu að hverfa aft­ur“

Guð­mund­ur Karl Brynj­ars­son, sókn­ar­prest­ur í Linda­kirkju, laut í lægra haldi í bisk­ups­kjöri sem fram fór síðaslið­inn þriðju­dag. Í sam­tali við Heim­ild­ina seg­ist Guð­mund­ur ganga sátt­ur frá borði. Bisk­ups­kjör­ið hafi ver­ið ánægju­leg og lær­dóms­rík reynsla sem hann sé þakk­lát­ur fyr­ir. Hann seg­ist nú snúa sér aft­ur að sókn­ar­starf­inu í Linda­kirkju. Þar bíði hans mörg verk­efni.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Skólastjórinn hættir eftir áralanga óánægju foreldra
1
Fréttir

Skóla­stjór­inn hætt­ir eft­ir ára­langa óánægju for­eldra

Móð­ir á Kirkju­bæj­arklaustri ætl­ar að flytja með börn­in sín úr bæn­um þar sem hún tel­ur ástand­ið í Kirkju­bæj­ar­skóla óvið­un­andi. Son­ur henn­ar hef­ur lít­ið mætt í skól­ann í á ann­að ár eft­ir at­vik í skól­an­um sem for­eldr­arn­ir kærðu til lög­reglu. Mál­ið var lát­ið nið­ur falla. Skóla­stjór­inn er nú á för­um en sveit­ar­stjór­inn seg­ir það „eng­um ein­um að kenna þeg­ar tveir deila“.
Katrín telur sig ekki þurfa að svara spurningum um laxeldisfrumvarp
4
FréttirLaxeldi

Katrín tel­ur sig ekki þurfa að svara spurn­ing­um um lax­eld­is­frum­varp

Katrín Jak­obs­dótt­ir, for­setafram­bjóð­andi og fyrr­ver­andi for­sæt­is­ráð­herra þar til fyr­ir tæp­um mán­uði síð­an, tel­ur sig ekki þurfa að svara spurn­ing­um um mál sem hún kom að á Al­þingi sem enn eru í vinnslu þar. Í fyrsta skipti er for­setafram­bjóð­andi í þeirri stöðu að þurfa mögu­lega að sam­þykkja eða synja lög­um sem við­kom­andi kom að á þingi sem ráð­herra.
Formaður Sameykis sakaður um ógnarstjórn
10
Skýring

Formað­ur Sam­eyk­is sak­að­ur um ógn­ar­stjórn

Skrif­stofa Sam­eyk­is hef­ur und­an­far­ið ver­ið að glíma við ósætti á vinnu­staðn­um og slæm­an vinnu­anda. Sam­kvæmt ný­legri út­tekt sem gerð var á vinnu­staðn­um bend­ir ým­is­legt til að vand­ann megi rekja til fram­komu og stjórn­un­ar­hátta for­manns Sam­eyk­is, Þór­ar­ins Eyfjörð. Sjálf­ur seg­ist hann hafa tek­ið til sín eitt­hvað af þeirri gagn­rýni sem bein­ist gegn hon­um og að vinna við að bæta and­rúms­loft­ið á skrif­stof­unni sé vel á veg kom­inn.

Mest lesið í mánuðinum

Skólastjórinn hættir eftir áralanga óánægju foreldra
1
Fréttir

Skóla­stjór­inn hætt­ir eft­ir ára­langa óánægju for­eldra

Móð­ir á Kirkju­bæj­arklaustri ætl­ar að flytja með börn­in sín úr bæn­um þar sem hún tel­ur ástand­ið í Kirkju­bæj­ar­skóla óvið­un­andi. Son­ur henn­ar hef­ur lít­ið mætt í skól­ann í á ann­að ár eft­ir at­vik í skól­an­um sem for­eldr­arn­ir kærðu til lög­reglu. Mál­ið var lát­ið nið­ur falla. Skóla­stjór­inn er nú á för­um en sveit­ar­stjór­inn seg­ir það „eng­um ein­um að kenna þeg­ar tveir deila“.
Rúlletta Róberts og vitnisburðir starfsfólks: „Þetta er bara rosalega mikið álag“
2
ÚttektRóbert Wessman, Alvogen og Alvotech

Rúll­etta Ró­berts og vitn­is­burð­ir starfs­fólks: „Þetta er bara rosa­lega mik­ið álag“

Starfs­menn Al­votech lýsa vinnu­álag­inu sem ómann­eskju­legu og hafa leit­að til stétt­ar­fé­laga út af ógreiddri yf­ir­vinnu og fleiri mál­um. Vinnu­að­stæð­urn­ar hafa ver­ið svona út af því að Al­votech hef­ur unn­ið að því að fá mark­aðs­leyfi fyr­ir sam­heita­lyf Humira í Banda­ríkj­un­um. Fyr­ir­tæk­ið hef­ur veðj­að öllu á þetta lyf en sala á því hef­ur dreg­ist sam­an og sam­heita­lyfj­um þess hef­ur alls ekki geng­ið eins vel í Banda­ríkj­un­um og reikn­að var með.
Ákveðið að saksækja þrjá í Lindsor-málinu rúmum 15 árum síðar
7
Skýring

Ákveð­ið að sak­sækja þrjá í Lindsor-mál­inu rúm­um 15 ár­um síð­ar

Sama dag og Geir H. Haar­de flutti ræðu til þjóð­ar­inn­ar þar sem hann bað guð um að blessa Ís­land veitti Kaupþing af­l­ands­fé­lagi lán sem not­að var til að kaupa verð­lít­il skulda­bréf af starfs­mönn­um og vild­ar­við­skipta­vini bank­ans. Nú, 15 og hálfu ári eft­ir að lán­ið var veitt, stend­ur til að sak­sækja þrjá ein­stak­linga í Lúx­em­borg vegna þess.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár