Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 3 árum.

Tuttugu þúsund Íslendingar óvinnufærir vegna langvinnra verkja

Fimmti hver full­orð­inn Ís­lend­ing­ur er tal­inn glíma við lang­vinna verki sem var­að hafa í þrjá mán­uði eða leng­ur. Stór hluti verkj­anna er af óljós­um toga og erfitt að greina þá og með­höndla.

Tuttugu þúsund Íslendingar óvinnufærir vegna langvinnra verkja
Algengari hjá konum Langvinnir verkir eru algengari hjá konum en körlum. Mynd: Shutterstock

Almennt er talið að fimmti hver fullorðinn Íslendingur glími við langvinna verki, það er verki sem hafa varað í þrjá mánuði eða lengur. Að lágmarki 56 þúsund fullorðinna þjást því af langvinnum verkjum og ætla má að þriðjungur þessara einstaklinga sé óvinnufær af þeim völdum, tæplega 20 þúsund Íslendingar. Endurskipuleggja þarf heilbrigðisþjónustu og auka fræðslu til að takast á við vandann.

Þetta kemur fram í nýrri skýrslu starfshóps heilbrigðisráðherra um langvinna verki. Mjög stór hluti langvinna verkja er af óljósum toga og oft er erfitt bæði að greina þá og meðhöndla. Þeir trufla hins vegar daglegt líf og hafa áhrif á hegðun og geðheilsu fólks, auk líkamlegrar heilsu. Oftast er um að ræða verki í stoðkerfi líkamans en stoðkerfissjúkdómar eru afar algeng orsök örorku á Íslandi. Bakverkir eru allt að helmingur langvinnra verkja í stoðkerfi.

Íslenskar rannsóknir benda til að algengi langvinnra verkja hjá fullorðnum sé í kringum 20 til 48 prósent. Sé tekið mið af lægstu tölum má því gera ráð fyrir að hið minnsta 56 þúsund fullorðnir Íslendingar þjáist af langvinnum verkjum. Ætla má að þriðjungur þessara einstaklinga sé óvinnufær af þessum völdum.

Samkvæmt rannsóknum eru verkir alla jafna algengari hjá eldra fólki en yngra og sömuleiðis hjá konum fremur en körlum. Það skýrist að hluta til af því að konur eru í aukinni áhættu þegar kemur að ýmsum langvinnum verkjavanda. Má þar nefna að konur eru í aukinni áhættu á að glíma við vefjagigt, slitgigt og mígreni.

Ópíóðalyf notuð í of miklum mæli

Flestir þeirra sem glíma við langvinn verkjavandamál leita fyrst til heilsugæslu, en hún hefur hingað til haft takmörkuð skipulögð eða fjölþætt úrræði til að takast á við vandann. Aðgengi að fjölþátta endurhæfingu og sérhæfðri verkjameðferð er þá takmarkað hér á landi og biðlistar eru langir. Samkvæmt íslenskri rannsókn sagðist fimmti hver sá sem hafði langvinna verki þurfa á mikilli heilbrigðisþjónustu að halda. Yfir helmingur sjúklinga hafði leitað sér heilbrigðisþjónustu vegna verkjanna einvern tíma á sex mánaða tímabili áður en rannsóknin var gerð.

Mikil aukning hefur orðið á lyfjaávísunum sterkra ópíóðalyfja síðustu tvo til þrjá áratugi hér á landi. Þannig var árið 1990 ávísað einum dagskammti ópíóða fyrir hverja þúsund íbúa. Árið 2016 var talan komin í rúma 27 skammta á hverja þúsund manns. Sama ár var lyfjagagnagrunnur Landlæknisembættisins settur á laggirnar og frá þeim tíma hefur dregið úr ávísunum ópíóðalyfja og eru þær nú 12 skammtar á hverja þúsund íbúa Íslands. Samkvæmt bresku leiðbeiningum sem vísað er til í skýrslunni ætti almennt ekki að nota ópíóðalyf við langvinnum verkjum af óþekktum toga heldur einkum við bráðum verkjum eða illkynja sjúkdómum.

Starfshópurinn leggur til aðgerðir í þremur liðum að bættri þjónustu við sjúklinga sem glíma við langvarandi verki. Í fyrsta lagi þurfi að auka kennslu um verki í námi nema í heilbrigðisgreinum og auka fræðslu til almennings um langvinna verki, auk þess sem auka þurfi fræðslu um sterk verkjalyf og vinna að skynsamlegri ávísun þeirra. Í öðru lagi þurfi að koma á þverfaglegu endurhæfingarteymi í heilsugæslu til að þróa þjónustu fyrir fólk með langvinna verki. Í þriðja lagi þurfi að endurskipuleggja heilbrigðisþjónustu vegna langvinnra verkja.

Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.

Mest lesið

Viðskiptaáætlun Carbfix: Földu áform sín fyrir íbúum
1
Rannsókn

Við­skipta­áætl­un Car­bfix: Földu áform sín fyr­ir íbú­um

Fyr­ir­ætlan­ir Car­bfix eru mun um­fangs­meiri en fram hef­ur kom­ið. Stefnt er að því að dæla nið­ur allt að 4,8 millj­ón­um tonna af kol­díoxí­ði (CO2) og fyr­ir­tæk­ið von­ast til þess að velta hátt í þrjú hundruð millj­örð­um á full­um af­köst­um. Það er hærri upp­hæð en stærsta fyr­ir­tæki lands­ins velt­ir í dag. Á með­al við­skipta­vina er fyr­ir­tæki sem framdi glæp gegn mann­kyni og vill dæla nið­ur CO2 á Ís­landi.
Grátbað um myndatöku fyrir barnið sem leiddi í ljós heilaæxli
2
ViðtalMóðursýkiskastið

Grát­bað um mynda­töku fyr­ir barn­ið sem leiddi í ljós heila­æxli

Mán­uð­um sam­an þurfti Hrund Ólafs­dótt­ir að grát­biðja lækni um að senda Sigrúnu, dótt­ur henn­ar, í mynda­töku vegna al­var­legra veik­inda sem voru skil­greind sem mígreni. „Barn­ið bara kvald­ist og kvald­ist og kvald­ist og kvald­ist.“ Þeg­ar hún loks fékk ósk sína upp­fyllta kom í ljós fimm sentí­metra stórt æxli í litla heila Sigrún­ar.
Ríkið kaus að stíga ekki inn í kaupin á ISNIC
6
Viðskipti

Rík­ið kaus að stíga ekki inn í kaup­in á ISNIC

Sjóð­stjóri hjá Stefni seg­ir að samn­ing­ar um kaup sjóðs­ins SÍA IV á meiri­hluta í fé­lag­inu In­ter­net á Ís­landi hf., sem sér um ís­lenska lands­höf­uð­slén­ið og hef­ur greitt rúm­lega einn millj­arð til hlut­hafa sinna frá ár­inu 2011, hafi náðst í sept­em­ber. Rík­is­sjóð­ur hafi svo til­kynnt í des­em­ber að for­kaups­rétt­ur rík­is­ins, sem skrif­að­ur var inn í lög fyr­ir nokkr­um ár­um, yrði ekki nýtt­ur. Verð­ið sem sjóð­ur­inn greið­ir fyr­ir 73 pró­senta hlut í fé­lag­inu fæst ekki upp­gef­ið.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Viðskiptaáætlun Carbfix: Földu áform sín fyrir íbúum
1
Rannsókn

Við­skipta­áætl­un Car­bfix: Földu áform sín fyr­ir íbú­um

Fyr­ir­ætlan­ir Car­bfix eru mun um­fangs­meiri en fram hef­ur kom­ið. Stefnt er að því að dæla nið­ur allt að 4,8 millj­ón­um tonna af kol­díoxí­ði (CO2) og fyr­ir­tæk­ið von­ast til þess að velta hátt í þrjú hundruð millj­örð­um á full­um af­köst­um. Það er hærri upp­hæð en stærsta fyr­ir­tæki lands­ins velt­ir í dag. Á með­al við­skipta­vina er fyr­ir­tæki sem framdi glæp gegn mann­kyni og vill dæla nið­ur CO2 á Ís­landi.
Grátbað um myndatöku fyrir barnið sem leiddi í ljós heilaæxli
6
ViðtalMóðursýkiskastið

Grát­bað um mynda­töku fyr­ir barn­ið sem leiddi í ljós heila­æxli

Mán­uð­um sam­an þurfti Hrund Ólafs­dótt­ir að grát­biðja lækni um að senda Sigrúnu, dótt­ur henn­ar, í mynda­töku vegna al­var­legra veik­inda sem voru skil­greind sem mígreni. „Barn­ið bara kvald­ist og kvald­ist og kvald­ist og kvald­ist.“ Þeg­ar hún loks fékk ósk sína upp­fyllta kom í ljós fimm sentí­metra stórt æxli í litla heila Sigrún­ar.

Mest lesið í mánuðinum

Ráðuneyti keypti danska hönnunarsófa fyrir 5,9 milljónir
1
Viðskipti

Ráðu­neyti keypti danska hönn­un­ar­sófa fyr­ir 5,9 millj­ón­ir

Há­skóla-, ný­sköp­un­ar- og iðn­að­ar­ráðu­neyt­ið hef­ur und­an­farna mán­uði keypt hús­gögn úr hönn­un­ar­versl­un, sem þar til ný­lega hét Norr11, að and­virði rúm­lega tíu millj­óna króna. Um er að ræða sam­sett­an sófa, kaffi­borð, borð­stofu­borð og fleiri hús­gögn að and­virði 10,2 millj­óna króna. Þar af er 1,3 millj­óna króna sófi inni á skrif­stofu ráð­herra.
„Þetta er eins og að búa í einbýlishúsi“
3
VettvangurHjólhýsabyggðin

„Þetta er eins og að búa í ein­býl­is­húsi“

Berg­þóra Páls­dótt­ir, Bebba, hef­ur un­un af því að fá gesti til sín í hjól­hýs­ið og finnst þetta svo­lít­ið eins og að búa í ein­býl­is­húsi. Barna­börn­in koma líka í heim­sókn en þau geta ekki far­ið út að leika sér í hjól­hýsa­byggð­inni í Sæv­ar­höfð­an­um: „Þau skilja ekki af hverju við vor­um rek­in úr Laug­ar­daln­um og sett á þenn­an ógeðs­lega stað.“
Viðskiptaáætlun Carbfix: Földu áform sín fyrir íbúum
4
Rannsókn

Við­skipta­áætl­un Car­bfix: Földu áform sín fyr­ir íbú­um

Fyr­ir­ætlan­ir Car­bfix eru mun um­fangs­meiri en fram hef­ur kom­ið. Stefnt er að því að dæla nið­ur allt að 4,8 millj­ón­um tonna af kol­díoxí­ði (CO2) og fyr­ir­tæk­ið von­ast til þess að velta hátt í þrjú hundruð millj­örð­um á full­um af­köst­um. Það er hærri upp­hæð en stærsta fyr­ir­tæki lands­ins velt­ir í dag. Á með­al við­skipta­vina er fyr­ir­tæki sem framdi glæp gegn mann­kyni og vill dæla nið­ur CO2 á Ís­landi.
Innsæi Karenar öskraði: „Það er eitthvað að“
5
ViðtalMóðursýkiskastið

Inn­sæi Kar­en­ar öskr­aði: „Það er eitt­hvað að“

Þeg­ar Kar­en Ösp Frið­riks­dótt­ir lá sár­kval­in á kvenna­deild Land­spít­ala ár­ið 2019 var hún sök­uð um verkjalyfjafíkn. Hún hafði þá ver­ið verkj­uð síð­an hún var níu ára. Geð­lækn­ir leiddi að því lík­um að verk­ir henn­ar tengd­ust gervióléttu. Tveim­ur ár­um síð­ar fékk hún loks stað­fest­ingu á því að hún væri með lík­am­leg­an sjúk­dóm. Hún von­ar að heil­brigðis­kerf­ið og sam­fé­lag­ið læri af henn­ar sögu.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár