„Gögnin eins og þau eru birt eru mjög sláandi og ef málavextir eru eins og þeir líta út fyrir þá var mér persónulega mjög brugðið. Ef málið er vaxið með þessum hætti þá er það til skammar fyrir Samherja.“ Þetta segir Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra í spurð um viðbrögð hennar við uppljóstrunum um mútugreiðslur Samherja í Namibíu.

Katrín segir að málið sé áhyggjuefni fyrir íslenskt atvinnulíf almennt og mjög mikilvægt að málið verði rannsakað ofan í kjölin, rétt eins og hafið sé nú þegar.

-Hyggst þú ganga á eftir því að málið verði rannsakað?

„Við búum auðvitað í réttarríki og héraðssaksóknari er þegar kominn með málið til meðferðar þannig að það verður rannsakað. Ég veit líka að skattrannsóknarstjóri er komin með afmörkuð gögn sem tengast málinu til skoðunar. Ég lít svo á að okkar opinbera kerfi sé þannig að virka en augljóslega þarf að vanda til verka og rannsaka þetta mál ofan í kjölinn.“

Segir upplýsingarnar engu breyta um Seðlabankamál Samherja

-Breyta þessar upplýsingar einhverju um sýn þína á málaferli Samherja og Seðlabankans, og ákvörðun þína um að upplýsa bæri lögregluna um meint samskipti Seðlabankans við RÚV?

„Sú ákvörðun er óskyld þessu máli og varðar bara lög um Seðlabankann þannig að ég tel ekki að þetta tengist. Það mál kom auðvitað til vegna greinargerðar bankaráðs og umsagnar umboðsmanns Alþingis þannig að það mál er bara í sjálfstæðu ferli.“

„Ég geri bara þá kröfu til íslenskra fyrirtækja, hvort sem þau eru stór eða lítil, að þau fylgi lögum“

-Telur þú að íslensk stjórnvöld hafi með einhverjum hætti gengið erinda Samherja með óeðlilegum hætti eða verið of lin við fyrirtækið á einhvern hátt, í ljósi gríðar sterkrar stöðu þess í íslensku atvinnulífi?

„Ég geri bara þá kröfu til íslenskra fyrirtækja, hvort sem þau eru stór eða lítil, að þau fylgi lögum. Í þessu máli eru íslensk lög algjörlega skýr. Ég geri líka þá kröfu að íslensk fyrirtæki fylgi lögum í þeim löndum sem þau starfa í. Ef að málið er vaxið með þeim hætti sem það hefur birst í fjölmiðlum, þá er ljóst að það eru skýr ákvæði í innlendum lögum og alþjóðlegum um mútugreiðslur til opinberra starfsmanna, og ég lít svo á að það sé ekki í boði að veita neinn afslátt af þeim kröfum sem þar birtast gagnvart neinum.“

Segir stöðu Kristjáns Þórs ekki hafa veikst

Katrín segist hafa heyrt í sínum samstarfsmönnum í ríkisstjórninni en þau hafi ekki hist til að ræða málið sérstaklega. Það verði þó til umræðu á næsta fundi hennar. Spurð hvort að hún telji að staða Kristjáns Þórs Júlíussonar vera með einhverjum hætti erfið eftir það sem fram hefur komið í umfjöllun Stundarinnar og Kveiks, meðal annars um að hann hefði hitt James Hatuikulipi, Tamson „Fitty“ Hatuikulipi og Sacky Shangala á fundi með Þorsteini Má, neitar Katrín því. „Nú kom það fram í þessum gögnum að hann hefði ekki setið þennan fund, hann hefði heilsað þeim og átt við þá eitthvað kurteisisspjall. Ég sé ekki að það sé neitt í þessum gögnum sem bendi til þess að sjávarútvegsráðherra hafi haft nokkra vitneskju um þetta mál.“

-Þannig að það veikir ekki með neinum hætti hans stöðu?

„Nei, og ég sé ekki neina ástæðu til annars en að treysta honum áfram.“

-En sú staða, sem þekkt er, að Kristján Þór og Þorsteinn Már séu vinir til margra ára og að Kristján Þór sé fyrrverandi stjórnarformaður Samherja, finnst þér það setja Kristján Þór í erfiða stöðu í þessu máli?

„Það höfum við auðvitað öll vitað um mjög lengi. Ég hef lagt á það mjög mikla áherslu að við séum alltaf að gera betur þegar við erum að upplýsa um okkar hagsmunatengsl. Þetta eru í sjálfu sér ekki nýjar upplýsingar.“

-Hefur þú haft samband við stjórnvöld í Namibíu eða hyggstu gera það?

„Persónulega hef ég ekki gert það en ég tel að íslensk yfirvöld, viðeigandi yfirvöld, muni auðvitað eiga samstarf við yfirvöld í þeim löndum sem þetta varðar. Þá er ég að tala um lögregluyfirvöld, skattayfirvöld og önnur slík.“

-En sérðu ástæðu til að hafa samband við til að mynda forseta Namibíu eða aðra stjórnmálaleiðtoga þar?

„Ég hef ekki tekið neina ákvörðun um það en þetta mál mun eðli málsins samkvæmt kalla á samskipti ríkjanna.“

Kallar á að gerðar verði stjórnarskrárbreytingar

-Finnst þér þessar upplýsingar með einhverjum hætti breyta umræðu um veiðigjöld, sem meðal annars fóru síðast fram í gær í umræðum um fjárlagafrumvarp, til dæmis í ljósi tengingar veiðigjalda við afkomu sjávarútvegsfyrirtækja?

„Ég tel að það hafi verið gott skref að breyta veiðigjöldum þannig að þau tengist afkomu og það sýnir sig auðvitað núna að ef gildandi kerfi hefði ekki verið tekið upp þá væru heimtur af veiðigjöldum um það bil tveir milljarðar, um það bil helmingi minna en gert er ráð fyrir núna. Ég hins vegar segi það að þessi mál, veiðigjöld, lagaumhverfi sjávarútvegsins á Íslandi, ég held að þau séu ekki útrædd, kannski óháð þessu máli. Ég minni á það að mér hefur verið tíðrætt um það á þessu kjörtímabili að Alþingi ljúki vinnu við ýmsar stjórnarskrárbreytingar, þar á meðal nýtt ákvæði um þjóðareign á auðlindum. Ég vona svo sannarlega að það verði ein af afurðum þessa kjörtímabils.“

-Þá ekki síst í þessu ljósi eða hvað?

„Ja, þetta minnir okkur bara á það hvernig við viljum hugsa um okkar auðlindir“.

Framferði Samherja minnir á nýlenduherra

-Í sögulegu samhengi hefur Ísland átt í góðum samskiptum við Namibíu. Hefur þú áhyggjur af því að þetta geti haft neikvæð áhrif á samskipti ríkjanna tveggja?

„Það vona ég svo sannarlega ekki. Við höfum átt í mjög góðu samstarfi, til dæmis á sviði landgræðslu. Auðvitað er það mjög dapurlegt að land þar sem Ísland hefur verið að sinna þróunarsamvinnu, að þegar því ljúki, þá taki þetta við.“

„Auðvitað minnir þetta mann óþægilega á framferði gamalla nýlenduherra, sem eru að nýta sér veikleika í stjórnkerfum nýfrjálsra landa“

-Hvað finnst þér um framferði Samherja í Namibíu, óháð mútugreiðslum, gagnvart namibísku þjóðinni?

„Auðvitað minnir þetta mann óþægilega á framferði gamalla nýlenduherra, sem eru að nýta sér veikleika í stjórnkerfum nýfrjálsra landa.“

Vinstri græn fengu styrk upp á 1,05 milljónir króna á árabilinu 2012 til 2018 frá Samherja. Spurð hvort henni finnist siðlegt að taka við fjárframlögum af fyrirtækinu, í ljósi þess sem nú er komið fram, svarar Katrín: „Ég sendi bréf á framkvæmdastjórn Vinstri grænna í morgun og lagði til að við ættum að skoða hvort við vildum skila þessum styrkjum og eins hvort við viljum taka þessi styrkjamál til gagngerrar umræðu á okkar vettvangi. Það verður tekið upp á næsta fundi okkar sem verður fljótlega.“