Formaður Þjóðveldisflokksins færeyska, Högni Hoydal, hefur lagt skriflega fyrirspurn fyrir Una Rasmussen, fjármálaráðherra Færeyja, þar sem hann óskar meðal annars eftir því að vita hvað líði rannsókn yfirvalda á því hvernig Samherji hafi í gegnum færeyskt dótturfélag sitt misnotað sér færeysku skipaskránna, og  fengið ríflega 340 milljónir íslenskra króna skattgreiðslur endurgreiddar án þess að hafa til þess rétt.

„Það er eitt og hálft ár síðan málið kom upp og skattayfirvöld hér lýstu því yfir að málinu hefði verið vísað til lögreglu en síðan hefur ekkert heyrst um málið,“ segir Högni í samtali við Stundina. Hann undrast mjög aðgerðar- og tíðindaleysi af málinu, enda snúist það um háar upphæðir og vekji spurningar um hvort allir sitji við sama borð þegar kemur að skattalagabrotum.

„Þegar málið komst upp brást fyrirtækið við með því að endurgreiða 17 milljónir færeyskra króna (innsk. blm. 340 milljónir íslenskra króna) og gekkst þar með við því að hafa brotið lögin. Í öllum öðrum tilfellum myndi það kalla á refsingu eða í það minnsta sekt. Það er grundvallaratriði að ekki sé tekið öðruvísi á brotum stórfyrirtækja en þegar almenningur á í hlut,“ segir formaður Þjóðveldisflokksins við Stundina.  

Högni vill sömuleiðis fá úr því skorið hverjir hafi verið sviknir um þessar skattgreiðslur og hvort færeysk skattayfirvöld hafi séð til þess að bæta þann skaða. En einnig hvaða refsingu Samherji hafi hlotið fyrir brot sín á færeyskum skattalögum og hvort fordæmi séu fyrir því að færeysk skattayfirvöld hafi ekki farið fram á refsingu eða sektir, þegar brot á skattalögum hafi verið staðfest og skattar endurgreiddir.

Málið á rætur að rekja til uppljóstrunar í heimildarþætti færeyska Kringvarpsins sem unnin var í samvinnu við Kveik á RÚV og Wikileiks í byrjun mars 2021. Þar kom fram að Samherji hafði stundað það að skrá íslenska sjómenn sem voru við störf á fiskiskipum Samherja í Namibíu, í áhöfn færeysk skráðra farskipa í eigu Samherja. Með því að skrá mennina í áhöfn færeysku farskipanna, gat Samherji fengið skatta greidda af launum mannanna endurgreidda í Færeyjum. Skipaskráin færeyska bíður upp á slíka endurgreiðslu, sem lið í því að fá skipafyrirtæki víðs vegar um heim til að skrá skip sín í Færeyjum. 

„Mín fyrsta hugsun var: Hér er skítamál á ferðinni,“ sagði Eyðun Mørkøre, forstjóri færeyska Skattsins (TAKS), í viðtali við færeyska Kringvarpið, eftir að ljóstrað var upp um málið þar. Lýsti hann því jafnframt yfir að málið yrði kært til lögreglu. Samherji hafði brugðist við umfjölluninni með því að neita því að nokkur slík rannsókn væri í gangi og kvaðst hafa fengið staðfest frá yfirmanni færeyska Skattsins. Það varð til þess að Eyðun sá ástæðu til þess að ítreka það sérstaklega á sinni eigin Facebook-síðu að hann hefði þvert á móti ekki gefið Samherja neinar slíkar yfirlýsingar. 

Samherji greip til þess ráðs að endurgreiða þegar í stað andvirði 340 milljóna króna til færeyskra skattayfirvalda. TAKS greindi frá því stuttu síðar að hafa kært málið til lögreglu. Strax varð ljóst að þeir fjármunir höfðu í raun aldrei átt að renna í færeyskan ríkissjóð, enda höfðu skattgreiðslurnar aldrei átt að vera gefnar upp í Færeyjum. Megnið af þeim starfsmönnum Samherja sem skráðir voru ranglega í áhafnir farskipanna færeysku, höfðu því ýmist átt að gefa tekjur sínar upp til skatts á Íslandi eða í Namibíu, en gerði ekki. Af þeim sökum greiddi færeyski skatturinn bróðurpart þessara 340 milljóna króna til íslenskra skattayfirvalda, tæpar 300 milljónir króna, eftir því sem færeysk skattayfirvöld hafa greint frá.

Af rannsókn lögreglu í Færeyjum hefur þó lítið frést nú í á annað ár. Á meðan hefur það hins vegar gerst að Samherji hf lagði fram kröfu í skiptarétti í Færeyjum, þar sem þrotabú dótturfélagsins Tindhólms var tekið til skipta. Þar gerði Samherji 340 milljóna króna fjárkröfu í þetta þrotabú dótturfélags síns, að því er virðist til að endurheimta fjármunina sem endurgreiddir voru til skattayfirvalda í Færeyjum. Í búi Tindhólms var hins vegar ekki nema brotabrot af þeirri fjárhæð, eða um 20 milljónir íslenskra króna. Þó þrotabú Tindhólms hafi samþykkt kröfu Samherja í búið fæst því lítið sem ekkert upp í kröfuna. 

Högni Hoydal, formaður og þingmaður Þjóðveldisflokksins, segir það lykilatriði í sínum huga að fá á hreint hvort málið muni ekki hafa aðrar afleiðingar en þær að endurgreiðslan sem sögð var ólöglega fengin, verði endurgreidd af Samherja.

„Samherji er og hefur verið umsvifamikið í útgerð hér á Eyjunum og það er ekki eðlilegt að það hafi ekki neinar afleiðingar fari slík fyrirtæki á svig við lög í rekstri sínum hér,“ segir Högni í samtali við Stundina. Fjármálaráðherrann færeyski hefur til 28. september til að svara fyrirspurn Högna.