Sacky Shangala, einn af sakborningunum í Samherjamálinu í Namibíu, vill að namibíska ríkið greiði  lögmannskostnaðinn sem hann hefur orðið að greiða til að taka til varna í málinu. Shangala hefur setið í gæsluvarðhaldi frá því í nóvember árið 2019 grunaður um að hafa skipulagt og tekið við mútugreiðslum frá íslenska útgerðarfélaginu Samherja í skiptum fyrir hestamakrílskvóta í landinu.

Ástæðuna fyrir þesari kröfu segir Sacky Shangala vera þá að það hafi verið vegna starfa hans í opinberu embætti sem hann varð innvinklaður í Samherjamálið og þar af leiðandi eigi ríkið í Namibíu að sjá honum fyrir lögmanni eða að greiða lögmannskostnað hans. Fjallað er um þessa kröfu Sacky Shangala í namibískum fjölmiðlum. 

Rannsókn Samherjamálsins, sem kallað er Fishrot á ensku, er í fullum gangi þar í landi og er ráðandi stjórnmálaflokkur landsins, SWAPO, í auknum mæli bendlaður við það. Komið hafa fram upplýsingar sem benda til þess að peningarnir sem Samheri greiddi til þess hóps áhrifa - og stórnmálamanna, meðal annars Sacky Shangala, sem kallast hárkarlarnir, hafi að hluta til runnið til SWAPO-flokksins til að fjármagna flokksstarfið.  

Samherji hefur, í svari til Stundarinnar, neitað því að hafa fjármagnað flokksstarf SWAPO-flokksins. „Félög tengd Samherja hafa ekki styrkt Swapo-flokkinn,“ sagði Björgólfur Jóhannsson í svari til Stundarinnar í síðustu viku. Tekið skal fram að peningarnir sem SWAPO er sagður hafa fengið frá Samherja bárust í gegnum millilið og ekki beint frá íslensku útgerðinni. Þannig er ekki ómögulegt að Samherji hafi ekki vitað að peningarnir sem komu frá félaginu hafi á endanum runnið til SWAPO-flokksins. 

Björgólfur hefur ekki svarað framhaldserindi Stundarinnar um málið. 

Neitar að hafa styrkt flokkinnBjörgólfur neitar því að Samherji hafi styrkt SWAPO-flokkinn.

Ennþá stærra spillingarmál?

Eins og Stundin hefur greint frá þá hafa tveir lögmenn sem tóku þátt í miðla peningunum sem bárust til Sackky Shangala og viðskiptafélaga hans stigið fram og greint frá því að forseti Namibíu, Hage Geingob, hafi verið aðalmaðurinn í að skipuleggja að taka við greiðslunum frá Samherja og flokkur hans, SWAPO, hafi notið góðs af þeim.

Málið er því heldur betur að hlaða utan á sig eftir því sem rannsókn þess heldur áfram í Namibíu og virðist hún ætla að opinbera enn stærri og meiri spillingu en svo að málið snúist eingöngu um að sjömenningarnir sem setið hafa í gæsluvarðhaldi hafi þegið mútur frá Samherja í skiptum fyrir fiskveiðikvóta. 

Ef þessar upplýsingar sem komið hafa fram reynast réttar þá má segja að vandamálið sem rannsóknaraðilar í Namibíu standa frammi fyrir sé töluvert stærra en ef málið hefði bara snúist um að spillingin hefði verið einskorðuð við þá einstaklinga sem áttu í beinum samskiptum við Samherja og tóku við fjármunum frá útgerðinni. Meðal annars Sacky Shangala, Bernhard Esau og þeir James og Tamson Hatuikulipi. Ef SWAPO-flokkurinn hefur sem slíkur, og með vitund og vilja Hage Geingob forseta, komið að því að ákveða og skipuleggja múturnar til að fjármagna flokkinn og hjálpa honum að halda völdum í landinu þá verður snúnara og flóknara fyrir ákæruvaldið að taka á málinu en ef spillingin hefði bara verið bundin við nokkra einstaklinga.

SWAPO-flokkurinn hefur fengið meirihluta í öllum þingkosningum í landinu allt frá sjálfstæði þess fyrir þremur áratugum og hafa skilin á milli ríkislvaldsins sjálfs og SWAPO-flokksins orðið nokkuð óskýr með tímanum ef marka má hina nýju vitnisburði í málinu. Þannig virðast liðsmenn SWAPO-flokksins hafa litið á gæði ríkisins, eins og fiskveiðikvóta, sem gæði sem SWAPO-flokkurinn og ráðamenn hans hafa getað notið  góðs af. 

Skorað á SWAPO-flokkinn að leggja spilin á borðið

Þessar fréttir um aðkomu SWAPO-flokksins að peningagreiðslunum frá Samherja hafa leitt til mikillar umræðu í Namibíu. Enda er það líka talsvert stærri frétt ef flokkurinn sjálfur og forsetinn eru viðriðnir málið. Staða SWAPO í Namibíu er svipuð og staða helsta valdaflokksins í Suður-Afríku, ANC, sem Nelson Mandel tilheyrði. Báðir flokkarnir eru frelsishreyfingar sinna landa sem áttu stóran þátt í að losa ríkin undan rasísku aðskilnaðarstjórninni í Suður-Afríku fyrir 30 árum síðan og komast til valda. Þannig má segja að um sé að ræða valdaflokka sem sækja mátt sinn til aðkomu sinnar að sjálfstæðisbaráttunni í löndunum tveimur. 

Einn af stjórnmálaflokkunum í Namibíu, Popular Democratic Movement, sendi meðal annars frá sér yfirlýsingu fyrir helgi þar sem skorað var á SWAPO-flokkinn að segja satt og rétt frá um aðkomu sína að Samherjamálinu þar sem Namibía væri nú land sem væri þekkt fyrir spillingu og þetta hefði áhrif á erlenda fjárfestingu í landinu. „Nú er Namibía land sem er tengt við spillingu. SWAPO-flokkurinn hefur, með aðkomu sinni að því að stela frá okkur við fiskveiðiauðlind þjóðarinnar, eyðilagt orðspor landsins og þetta leiðir til þeirrar spurningar hvort SWAPO-flokkurinn geti yfirleitt stýrt þessu landi,“ segir í yfirlýsingunni. 

Af þessu sést að byrjað er að spyrja þeirrar spurningar í Namibíu hvort SWAPO-flokkurinn sé yfirleitt stjórntækur í ljósi Samherjamálsins. 

Shangala gefur í skyn að hann hafi unnið fyrir forsetann

Vitnisburður veldur ólguVitnisburður Marén de Klerk um aðkomu Hage Geingob forseta að Samherjamálinu hefur vakið ólgu.

Þessi umræða um möguleg tengsla forsetans Haga Geingob og SWAPO-flokksins við peningagreiðslurnar frá Samherja fyrir hestmakrílskvótann skiptir máli varðandi þá beiðni Sacky Shangala að namibíska ríkið greiði lögmannskostnað hans. Shangala var ríkissaksóknari í Namibíu hluta þess tíma sem mútugreiðslurnar frá Samherja áttu sér stað og þar a undan starfsmaður embættis ríkissaksóknara og síðar dómsmálaráðherra. Krafa hans um greiðslu lögmannskostnaðar frá namibíska ríkinu byggir á því að hann hafi verið að starfa sem opinber embættismaður þegar hann kom að því að skipuleggja umræddar greiðslur. Með þessu gæti Shagnala meðal annars verið að gefa í skyn að hann hafi fengið skipanir um að koma að málinu frá hærra settum manni eða mönnum innan ríkisins. 

Þarna gæti Shangala mögulega verið að tala um Hage Geingob forseta en í yfirlýsingu sinni til namibísku spillingarlögreglunnar í fyrra sagði lögmaðurinn Marén de Klerk, sem kom að því að miðla greiðslunum frá Samherja fyrir „hákarlana“, að Shangala og James Hatuikulipi hefðu tjáð honum að Geingob væri með í ráðum. „Shangala og Hatuikulipi útskýrðu fyrir mér að þeim hafi verið fyrirskipað, af Hage Geingob forseta, sem þeir kölluðu „stjórann“, að setja upp félaganet til að sjá um útdeilingu fjárframlaga sem greidd höfðu verið til Swapo og ríkisstjórnarinnar af stuðningsmönnum þeirra,“ sagði hann í yfirlýsingu sinni. 

Í svörum frá ríkissaksóknarnum í Namibíu sem vitnað er til í namibískum fjölmiðlum kemur fram að ekki sé búið að taka afstöðu til beiðni Sacky Shangala.  Í namibíska blaðinu The Namibian Sun kemur fram að embættismenn í Namibíu eigi rétt á að ríkið greiða lögmannskostnað þeirra ef um er að ræða málaferli út af opinberum embættisfærslum þeirra sem með beinum hætti snerta störf þeirra en að þeir eigi hins vegar ekki rétt á slíku ef þeir eru að misnota aðstöðu sína eða skara eld að eigin köku.

Hvað úr verður á eftir að koma í ljós í tilfelli Sacky Shangala og kann þá að skipta máli hvort hann hafi fengið skipanir að ofan, frá Geingob forseta, að skipuleggja greiðslurnar frá Samherja þannig að þær myndu gagnast SWAPO-flokknum.