Uppgangur Pírata í skoðanakönnunum undanfarin misseri eru vísbending um að stórtíðindi gætu orðið í íslenskum stjórnmálum. Örflokkur virðist ætla að rísa upp úr öskustó smáflokksins og verða þungavigtarafl í íslenskum stjórnmálum. Flokkur sem rétt náði að skríða yfir 5 prósenta múrinn í síðustu kosningum mælist skyndilega með upp undir 40 prósenta fylgi. En þetta er samt ekki raunveruleiki. Þetta er fjólublár draumur í fjarska.
Almenn spilling
Upprisa Pírata er klár vísbending um að kjósendur hafa fengið nóg af fjórflokknum á Íslandi. Borgunarmálið, búvörusamningur, tillögur stjórnlagaráðs útvatnaðar. Listmannalaun til iðjuleysingja, almenn spilling og frændhygli. Ofurbónusar og viðbjóðurinn frá 2007 er að koma aftur. Stærstur hluti íbúðahúsnæðis landsmanna kominn í eigu fjárplógsfélaga. Tilberar viðskiptalífsins sjúga til sín bótasjóði tryggingafélaga. Út við sjónarrönd hillir undir einkavæðingu banka þar sem Engeyingar verða að líkindum beggja vegna borðsins. Allt eru þetta mál sem kjósendur hafa fengið upp í kok af. Og þetta er skýringin á uppgangi Pírata.
Dæmdur sendiherra
Fyrirlitningin á réttarkerfinu er nær algjör. Landsdómur kemst að þeirri niðurstöðu að Geir H. Haarde, fyrrverandi forsætisráðherra, sé sekur um vanrækslu í aðdraganda hrunsins. Þegar flokksbræður hins dæmda komast aftur til valda er hann gerður að sendiherra Íslands í öflugasta ríki heims. Annar þingmaður sem dæmdur var fyrir þjófnað var aftur kosinn á þing. Og skúrkur úr ráðuneyti sem dæmdur var í fangelsi fyrir innherjasvik var settur í nefnd til að velja rétta starfsmanninn í feita stöðu hjá ríkinu. Allur almenningur fær eitt risastórt fokkmerki frá flokknum. Hinn þögli meirihluti fylgist með og hugsar sitt.
Eitt lítið lettersbréf
Framsóknarflokkurinn bókstaflega laug sig til valda. Næstum því fjórði hver kjósandi lét fallerast undir gullnum loforðum stjórnmálamanna sem allt gerðu til að ná völdum. Kvenkynsútgáfan af Donald Trump var sett yfir fjárlaganefnd. Loforð um þjóðaratkvæði varðandi aðildarviðræður að ESB var margsvikið. Í stað þess að leyfa þjóðinni að slíta viðræðum eða viðhalda var sent eitt lítið lettersbréf til Evrópu. Ráðherra tilkynnti að Ísland væri út úr myndinni. Því var lýst sem pólitískum ómöguleika að Ísland héldi áfram viðræðum. Ástæðan var sú að meirihluti Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks vildu ekki að þjóðin réði. Þeirra vilji var þjóðarviljanum yfirsterkari. Svikageltið glumdi. Allt var svikið sem hægt var og síðan haldið áfram að ljúga upp loforðum. Hinn þögli meirihluti bæði sér og skilur.
Lykilmaðurinn Birgitta
Lykilmaður Pírata er Birgitta Jónsdóttir alþingismaður. Hún og sá harði kjarni sem stofnaði Pírata drógu með sér tvo þingmenn til viðbótar inn á Alþingi Íslendinga. Fólk treystir Birgittu. Hún er kokkteill af anarkista og heiðarlegum stjórnmálamanni sem vill siðvæða og hefur sýnt að henni er treystandi til þess. Hún er hvorki bitlingastjórnmálamaður né fyrirgreiðslupólitíkus. Framan af var sátt um það að smáflokkurinn ætti lífsmark sitt Birgittu að þakka. En svo byrjað hin ímyndaða uppganga. Flokkurinn reis í hæstu hæðir í skoðanakönnunum. Samhliða því hópuðust lukkuriddarar að. Fólk sem umfram allt hafði áhuga á því að ota sínum tota gekk í flokkinn. Áberandi voru frjálshyggjumenn sem stungu fána sínum niður í skúffu og tóku upp sjóræningjaflagg Pírata. Undir fölsku flaggi fullyrtu þeir að þeim hefði snúist hugur. Ónytjungar gerðu sig gildandi. Undirróður hófst gegn Birgittu. Einhver varaði við Trójuhestum fjórflokkins sem stefnt væri gegn sönnum hugsjónum Píratanna. En þau varnaðarorð fengu ekki hljómgrunn. Innan flokksins tók að grassera óánægja með það að Birgitta væri andlit flokksins út á við. Valdabarátta var hafin þar sem umfram allt var reynt að ýta Birgittu út úr sviðsljósinu. Öfundin og valdaþráin haldast í hendur.
„Ótal dæmi eru um slíka hágöngu smáflokka sem endað hafa í hálfgerðri eða algjörri brotlendingu. Ýmislegt bendir til þess að Píratar séu á sömu leið.“
Píratar í bakherbergjum
Fullkomið skilningsleysi er innan Pírata á því að Birgitta er leiðarstjarna þeirra sem segjast vilja kjósa flokkinn. Almenningur þekkir hana sem baráttumann fyrir gagnsæi og heiðarlegri stjórnsýslu og treystir henni til að hafa málefnin í fyrsta sæti.
Það er ákall eftir því að áherslur hennar verði ofan á og geti orðið til siðvæðingar í stjórnmálum. Hún hefur sumpart verið mjög föst fyrir. Þar má nefna mál á borð við stjórnarskrármálið. Birgitta hefur margsinnis lýsti yfir því að ekki megi veita afslátt frá samþykktum stjórnlagaráðs. Aðrir innan Pírata hafa daðrað við málamiðlun í anda fjórflokksins. Sumir hafa hreiðrað um sig í bakherbergjum í boði Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar og teygja þar og þæfa lýðræðisumbætur. Yfir vötnum Pírata svífur sá andi að fá að vera með í íslenska ruglinu. Lukkuriddarar í leit að gulli.
Dauðir smáflokkar
Fólk veltir fyrir sér hvort fylgisaukning Pírata muni skila sér inn í kjörklefana. Ef litið er um öxl eru fjölmörg dæmi um að flokkar og stjórnmálahreyfingar hafa skorað hátt í könnunum en síðan kolfallið í kosningum. Nærtækast er þegar Samstaða Lilju Mósesdóttur brotlenti í kosningum eftir að hafa verið með langt yfir 20 prósenta fylgi. Lilja komst ekki inn á þing. Frjálslyndi flokkurinn skoraði um tíma hátt en endaði með því að tveir í þriggja manna þingflokki slógust. Á sínum tíma mældist Þjóðvaki Jóhönnu Sigurðardóttur með hátt í 25 prósenta fylgi. Niðurstaðan eftir kosningar var smáflokkur sem síðar rann inn í Samfylkingu. Víða um hinn pólitíska völl liggja hræ smáflokkanna sem ætluðu að verða stórir. Þarna er Borgarahreyfingin, Besti flokkurinn, Þjóðvaki, Samstaða og Dögun. Brostnir draumar um víðan völl. Allt vegna sundurlyndis flokksmanna sem settu eigin hagsmuni framar hagsmunum fjöldans. Ótal dæmi eru um slíka hágöngu smáflokka sem endað hafa í hálfgerðri eða algjörri brotlendingu. Ýmislegt bendir til þess að Píratar séu á sömu leið. Það sem skilur á milli er einna helst að Píratar hafa mánuðum saman mælst með yfir 30 prósenta fylgi. Mælingin hélt meira að segja eftir að ólgan innan flokksins varð opinber.
Almenn þreyta
Enginn vafi leikur á því að kjósendur eru að kalla eftir lýðræðisumbótum. Kjósendur vilja að spilling verði upprætt að einhverju marki og frændhygli útrýmt. Það er almenn þreyta í samfélaginu vegna spillingar sem allsstaðar skín í gegn. Og fólk treystir því að þeir sem ráða för hjá Pírötum setji málefnin í fyrsta sæti og víki sínum eigin hagsmunum til hliðar. Tillaga Birgittu um stutt kjörtímabil er í þessum anda. Hugmyndin gengur út á að breyta stjórnarskránni og færa valdið til fólksins. Þessi hugmynd fór illa í suma af félögum Birgittu. Stöðugur núningur var innan flokksins og á endaum var ekki lengur talsamband milli hennar og Helga Hrafns Gunnarssonar alþingismanns sem margir vilja meina að eigi sinn hlut í þeirri aukningu sem mælist hjá flokknum. Helgi gagnrýndi Birgittu opinberlega. Málinu var stillt þannig upp að Birgitta væri til ófriðs í flokknum og stöðugt að setja sjálfa sig á oddinn sem leiðtoga. Augljóst mátti vera að sótt var að henni undir því formerki að allir ættu að vera jafnir og enginn mætti standa öðrum framar. Vandinn er sá að engin dæmi eru um að andlitslaust stjórnmálaafl fái vængi. Það þarf ævinlega einhvern sem kjósendur treysta til að leiða baráttuna. Höfuðlaus her vinnur engin stríð.
Þá fer Birgitta
Framtíð og stærð Pírata veltur á því hvernig til tekst með að setja niður deilur. Innan flokksins jafnast enginn á við Birgittu. Hún er tákngervingur alls þess besta við Pírata í augum almennings og nýtur almenns trausts og aðdáunar. Það er ekki að ástæðulausu. Ímynd Birgittu er sú að hún muni ekki nýta sér pólitíska frægð í eigin þágu. Ef ekki tekst að setja niður deilurnar má búast við því að Birgitta hverfi á braut. Þar með er viðbúið að áhugi kjósenda á flokknum snarminnki. Og þá er tækifærið til siðvæðingar horfið. Framsóknarflokkurinn mun enn og aftur fara með himinskautum drifinn upp af vindbelgjum lýðskrumsins. Og þjóðin situr uppi með Sigmund Davíð.
Skynsamlegasta leiðin hjá Pírötum er að fylkja sér að baki Birgittu og boða stutt kjörtímabil. Megintilgangur framboðsins væri sá að siðvæða samfélag sem glímir leynt og ljóst við spillingu. Fyrsta mál á dagskrá væri breytingar á stjórnarskrá. Þá yrði komið á þjóðaratkvæðagreiðslu um það hvort taka eigi aftur upp viðræður um aðild að ESB. Bylting fiskveiðistjórnunarkerfisins ætti að vera á dagskrá. Auk þessa væri tilvalið að siðvæða kerfið og setja stífar reglur um ráðningar á vegum ríkisins og úthlutun gæða í eigu almennings.
Ákallið eftir Pírötum snýst fyrst og fremst um nýja vendi til að sópa. Eðlilegt væri að frambjóðendur flokksins lýstu því yfir að þeir hefðu þann eina tilgang að hreinsa til. Framvindan næstu misseri mun ráða því hvort Píratar verða maður eða mús. Tækifærið til að breyta, bylta og bæta er núna. Það er engin eftirspurn eftir enn einum fjórflokknum.
Athugasemdir