Vegna landflótta krabbameinslækna hafa konur í bata eftir meðferð við brjóstakrabbameini þurft að bíða í ár fram yfir þann tíma sem fyrirhugaður var eftir viðtali við lækni og eftirliti með endurkomu krabbameins.

Dæmi eru um að konur hafi látið af krabbameinsmeðferð eftir að lyfseðill rann út, þar sem ekki fékkst reglubundið viðtal hjá krabbameinslækni.

Göngudeild blóð- og krabbameinslækninga hefur nú sent tilkynningu á konur í bata eftir brjóstakrabbameinsmeðferð um að vegna skorts á krabbameinslæknum muni héðan í frá verða breytt verklag við eftirlit með endurkomu krabbameinsins. Í stað viðtala hjá krabbameinslæknum fái konurnar símtal frá hjúkrunarfræðingi.

Skert þjónusta boðuð með bréfi

„Undanfarið hefur Landspítali glímt við mikinn skort á sérfræðingum í krabbameinslækningum,“ segir í bréfinu frá göngudeild blóð- og krabbameinslækninga.

Konur sem glímt hafa við brjóstakrabbamein munu því ekki lengur sjálfkrafa hitta krabbameinslækni vegna eftirlits með endurkomu krabbameinsins eins og verið hefur. Fram að þessu hafa konurnar jafnan hitt sérhæfðan krabbameinslækni þrisvar fyrsta árið eftir greiningar, síðan á sex mánaða fresti og að lokum árlega þar til fimm ár eru liðin frá meðferð.

„Við erum í sögulegu lágmarki frá því að krabbameinslækningar urðu til sem sérgrein“

„Við erum í sögulegu lágmarki frá því að krabbameinslækningar urðu til sem sérgrein upp úr 1980,“ segir Ásgerður Sverrisdóttir, krabbameinslæknir hjá Landspítala. 

Árs seinkun á viðtölum

Ásgerður segir að staðan hafi verið orðin svo slæm, vegna manneklu, að konur hafi jafnvel hætt áframhaldandi lyfjameðferð. „Biðtímarnir voru orðnir óásættanlega langir. Það voru dæmi um að konum væri að seinka í viðtöl í allt að 12 mánuði. Biðin umfram þann tíma sem konur áttu að koma lengdist um allt að tólf mánuði. Það datt þá niður þetta viðtal, og skoðun og myndataka. Í vissum tilfellum féll lyfjameðferðin niður,“ segir Ásgerður. 

Hún segist ekki geta nefnt fjölda þeirra kvenna sem hætti krabbameinsmeðferð vegna skorts á læknum og mikils biðtíma eftir viðtölum. „Þetta eru ekki mörg tilvik. Oft höfðu konur samband og fengu lyfin endurnýjuð. Í einhverjum tilvikum féll meðferðin niður. Það er óæskilegt.“

Húsnæðismálin hrekja lækna úr landi

Að mati Ásgerðar hafa húsnæðismál Landspítalans einna mest áhrif á þá ákvörðun ungra lækna að starfa erlendis frekar en á Íslandi. „Það eru fjölþættar skýringar. Að miklu leyti hvernig staðan í heilbrigðiskerfinu hefur verið. Það hefur lengi staðið til að byggja nýjan spítala, en framkvæmdin á því er ekki komin vel af stað. Við búum við mikinn húsnæðisskort. Það hefur mjög mikil áhrif á vinnuumhverfi,“ segir hún. „Það gengur mjög illa að byggja upp einingar, meðal annars brjóstamiðstöð, eins og gerist best erlendis. Við höfum ekki húsnæði til að gera það sem við höfum verið að reyna að koma af stað þar. Þótt við séum að vinna eftir slíku módeli. Húsnæðismálin eru lykilatriði í því að fólk ákveði að fara aftur úr landi eða velji að koma ekki heim úr sérnámi. Við höfum orðið fyrir hvoru tveggja. Við höfum orðið fyrir því að margir ungir krabbameinslæknar fara aftur út og svo að þeir komi ekki heim eftir sérnám.“

Reynt að einkavæða aðgerðir vegna brjóstakrabbameins

Á sama tíma og verulegur skortur hefur verið á krabbameinslæknum hefur aukist þrýstingur á að einkavæða meðferðir við brjóstakrabbameini. Í október 2014 lögðu forsvarsmenn lækningafyrirtækisins Klíníkurinnar ehf. til við heilbrigðisráðuneytið að stofnuð yrði og starfrækt einkarekin brjóstamiðstöð sem átti að þjónusta konur með brjóstakrabbamein og framkvæma fyrirbyggjandi aðgerðir á þeim sem eru arfberar fyrir stökkbreytingarnar BRCAI og BRCAII, sem auka verulega líkur á brjóstakrabbameini.

Óttarr Proppé heilbrigðisráðherra hefur enn ekki tekið afstöðu til þess hvort Sjúkratryggingar Íslands ættu að gera samning við Klíníkina um að ríkið niðurgreiði aðgerðir hjá Klíníkinni.

Bjarni Benediktsson forsætisráðherra sagði í stefnuræðu sinni í janúar að niðurskurður hefði „kallað fram hughrif hjá stórum hluta þjóðarinnar um að samfélagssáttmáli um tryggt aðgengi að heilbrigðisþjónustu hafi brostið“. Þá sagði hann að ríkisstjórnin hefði gert heilbrigðismál að forgangsverkefni. „Aukin útgjöld til heilbrigðismála á síðustu árum hafa ekki náð að lækna þessi hughrif.“ 

Stundin ræddi við konu sem er í bata eftir brjóstakrabbameinsmeðferð og fékk tilkynningu um breytt verklag í eftirmeðferð. „Þetta var náttúrlega ekkert í líkingu við það að hitta sjálfan lækninn,“ sagði hún.

Bréf til kvenna í eftirliti eftir krabbameinsmeðferð

Skert þjónusta við konur í bata af brjóstakrabbameini útskýrð í bréfi

Undanfarið hefur Landspítali glímt við mikinn skort á sérfræðingum í krabbameinslækningum. Þeir sérfræðingar sem eru í vinnu hjá okkur eru því störfum hlaðnir og hafa haft fleiri verkefni en þeir hafa með góðu móti komist yfir. Þetta hefur meðal annars leitt til þess að bið eftir eftirliti hefur lengst. 

Gagnger endurskoðun hefur undanfarið farið fram á vinnu sérfræðinganna og annarra á krabbameinseiningunni, í því skyni að nýta krafta þeirra sem best í þeim verkefnum sem þeir einir geta sinnt, s.s. krabbameinslyfjameðferð og halda þannig uppi þeirri mikilvægu þjónustu við sjúklinga spítalans. 

Til að styrkja þjónustuna munu hjúkrunarfræðingar koma í auknum mæli að eftirliti brjóstakrabbameinsgreindra, sem er í samræmi við það sem gerist í nágrannalöndum okkar. 

Þú mátt því eiga von á því að hjúkrunarfræðingar deildarinnar muni hringja í þig á næstu mánuðum og fara yfir stöðuna. Hann mun síðan vera í sambandi við krabbameinslækni eftir því sem við á.“