Ég ætla ekki – að sinni – að fella neina sérstaka dóma um það af hverju tókst ekki að mynda fimmflokkastjórnina sem virtist vera orðinn svo raunhæfur möguleiki fyrir fáeinum dögum.
Hins vegar ætla ég að lýsa furðu minni og hryggð yfir því að þessi tilraun hafi ekki tekist.
Furðu segi ég að forystumenn hinna fimm flokka stóðu frammi fyrir fágætu tækifæri í íslenskri pólitík. Sem sé að mynda ríkisstjórn án Sjálfstæðisflokksins og Framsóknarflokks.
Og það er nefnilega í sjálfu sér eftirsóknarvert markmið, sem nokkuð er á sig leggjandi til að ná.
Gerðu flokkarnir fimm sér ekki grein fyrir því?
Nú er vissulega innan Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks ágætt fólk, eins og í öðrum flokkum, og í stefnuskrám beggja flokka má finna vel brúkleg atriði.
En mergurinn málsins er sá að undanfarna áratugi hafa þessir tveir flokkar hreiðrað svo vel um sig í hinum íslenska valdapíramída að það má vel halda því fram að þeir SÉU valdapíramídinn.
Helmingaskiptin alræmdu tíðkuðust ekki eingöngu í viðskiptalífinu, heldur á öllum sviðum stjórnkerfisins.
Ég hef sagt þetta áður, en leyfi mér samt að endurtaka það hér:
Ég þekki mann sem kom heim frá löngu og dýru sérnámi í útlöndum og það fyrsta sem hann gerði – áður en hann svo mikið sem fór að líta í kringum sig eftir húsnæði fyrir sína skrifstofu eða gá að lausum stöðum í faginu – það var að bruna upp í Valhöll og ganga í Sjálfstæðisflokkinn.
Af því hann þóttist vita – af því að vinir hans og skólafélagar höfðu sagt honum það – að vænlegasta leiðin fyrir mann í hans stöðu til að koma sér fyrir og fá verkefni og komast í innstu hringina, það væri að vera flokksbundinn Sjálfstæðismaður.
Næstbesti kosturinn væri að ganga í Framsóknarflokkinn.
Þessi saga er sönn og ég hugsa því miður að þetta hafi verið alveg rétt mat hjá unga manninum og skólafélögum hans.
Svona er samfélagið okkar orðið eftir áratugi undir fargi valdaflokkanna tveggja.
Og það er sérstakt og sjálfstætt og eftirsóknarvert markmið að reyna að hamra göt á þennan valdapíramída, þennan helmingaskiptastrúktúr.
Þessu áttu forystumenn fimmflokkanna að átta sig á um daginn.
Þess vegna áttu þeir að leggja sérstaklega mikið á sig til að koma saman fimmflokkastjórninni.
Í rauninni finnst mér að lýðræðislegt verkefni þeirra hafi beinlínis blasað við.
Helmingaskiptaflokkarnir tveir mynduðu saman ríkisstjórn. Panamaflokkarnir.
Sú ríkisstjórn hrökklaðist frá undan mótmælum og féll svo í kosningum.
Þegar ríkisstjórn fellur, þá er augljós krafa að „hinir“ taki við.
Hvað er svona flókið við það? Af hverju er ekki hægt að fara að þeirri kröfu kjósenda að skipta einfaldlega um ríkisstjórn?
Af hverju þurfa stjórnmálaleiðtogar að mjáldra vikum saman og enda svo á því að slíta viðræðum, sakandi hver annan leynt eða ljóst um óheilindi?
Stjórnmálamenn eru kosnir til að vinna ákveðin verkefni og ef þeir vilja teljast vinna fyrir sínu (nú aldeilis prýðilega) kaupi, þá eiga þeir að hypja sig til verka.
Og verkefnið blasir við.
Þjóðin felldi ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins og Framsóknarflokksins.
Það er klárt.
Það er tækifæri núna til að hleypa birtu inn í píramídann, létta af svolitlum hluta fargsins.
Svo fólk geti komið sér fyrir í samfélaginu án þess að hugsa fyrst: Ætli væri heppilegra fyrir mig að vera í Sjálfstæðisflokknum?
Það er tækifæri núna til að mynda ríkisstjórn án aðkomu helmingaskiptaflokkanna og byrja að losa um þeirra fúlu tök á samfélaginu og valdakerfinu.
Það er tækifæri til að mynda ríkisstjórn með sannar og raunverulegar velferðaráherslur sem munu skipta máli fyrir alla þjóðina til langrar framtíðar. Það verður kannski ekki hægt að ganga alla leið strax, en aðrir kostir eru allir verri fyrir þá sem minnst mega sín - og líka alla aðra (nema kannski þá ofsaríku).
Það er líka tækifæri til að mynda ríkisstjórn sem breytir valdastrúktúrnum og kerfinu, svo ferskir vindar fái blásið. Á því sviði verður kannski heldur ekki hægt að ganga alla leið á svipstundu, en þarna eru líka allir aðrir kostir verri.
Það er mikilvægara að ná samkomulagi og mynda þá stjórn sem meirihluti kjósenda kaus menn til heldur en að „halda árunni hreinni“.
Þið þarna fimmflokkar – þið hafið meirihluta. Notið hann.
Þið voruð kosnir til valda – í okkar nafni. Hlustið á kjósendur.
Aftur að borðinu!
Athugasemdir