Útgerðarfélagið Samherji hefur fengið lögmann til þess að taka saman ummæli starfsmanna Ríkisútvarpsins á samfélagsmiðlum og kæra til siðanefndar ellefu starfsmenn vegna tjáningar þeirra í kjölfar þess að Samherji birti myndband um einn fréttamannanna, Helga Seljan.

Starfsmennirnir sem eru kærðir voru í flestum tilfellum að verja starfsbróður sinn, Helga Seljan, vegna umfjöllunar Samherja um hann. Hluti kæranna snýr að því að starfsmenn RÚV hafi „lækað“ eða deilt ummælum.

Starfsmennirnir sem Samherji kærir til siðanefndar eru Lára Ómarsdóttir fréttamaður, Rakel Þorbergsdóttir fréttastjóri, Freyr Gígja Gunnarsson, frétta- og dagskrárgerðarmaður, Stígur Helgason fréttamaður, Snærós Sindradóttir, nefnd „fréttamaður“ í kæru en er verkefnastjóri, Sunna Valgerðardóttir fréttamaður, Tryggvi Aðalbjörnsson fréttamaður, Sigmar Guðmundsson, dagskrárgerðarmaður í Morgunútvarpinu, Þóra Arnórsdóttir, ritstjóri Kveiks, og þeir Helgi Seljan og Aðalsteinn Kjartansson, fréttamenn Kveiks, sem unnu meðal annars umfjöllun um mútumál Samherja í Namibíu á síðasta ári.

Í kærunni fer Samherji fram á  að starfsmennirnir fjalli ekki frekar um útgerðarfélagið og málefni þess. „Erfitt er að sjá hvernig þeir starfsmenn Ríkisútvarpsins sem þessi kæra fjallar um geta fjallað um málefni kæranda í samræmi við þessar skuldbindingar eftir að hafa lýst skoðunum sínum á málinu á samfélagsmiðlum.“

Þorsteinn Már BaldvinssonForstjóri Samherja hefur undanfarið látið vinna myndbönd um Ríkisútvarpið, en kærir starfsmenn Ríkisútvarpsins fyrir að tjá sig um það.

Gagnrýndu umfjöllun Samherja um Helga

Meginhluti kæranna snýr að viðbrögðum starfsmanna RÚV við myndböndum Samherja, sem hafa meðal annars fjallað um Helga Seljan, fréttamann Kveiks. Í heimildarþætti Samherja, þar sem rætt var við starfsmenn og samstarfsaðila Samherja og birt leyniupptaka af samtali við Helga, var hann sakaður um að hafa falsað skýrslu Verðlagsstofu skiptaverðs í umfjöllun sinni um rannsókn Seðlabankans á Samherja fyrir átta árum. 

Þannig tjáði Freyr Gígja Gunnarsson, frétta- og dagskrárgerðarmaður, sama dag og myndband Samherja „Skýrslan sem aldrei var gerð“, var birt:

„Það fór um mann hrollur við að horfa á myndskeiðið í morgun.“

Samherji telur þessi ummæli Freys Gígju vera brot á siðareglum.

„Þetta er grafalvarleg aðför að fjölmiðlun í landinu.“

Lára Ómarsdóttir fréttamaður er einnig kærð til siðanefndar fyrir að lýsa vanþóknun á heimildarþætti Samherja. „,Þessi grófa árás þjónar þeim eina tilgangi að skaða mannorð fréttamanns RÚV, sem hefur hvorki falsað gögn né „átt við þau“ og trúverðugleika fréttastofunnar,“ sagði Lára á Facebook sama dag og þátturinn var birtur. „Ekkert er hæft í ásökunum Samherja gegn Helga Seljan og RÚV. Aldrei hef ég orðið vitni að annarri eins aðför og rógburði gegn blaðamanni og fréttastofu hér á landi og nú. Þetta er grafalvarleg aðför að fjölmiðlun í landinu. Lesið það sem Helgi Seljan sjálfur hefur að segja.“

Þá tekur hún undir færslu Ölmu Ómarsdóttur fréttamanns, sem mótmælti efni heimildarþáttar Samherja: „Þekkt er víða um heim að fjársterkir aðilar beiti ýmsum aðferðum til að vekja efasemdir um fréttaflutning sem að þeim snýr. Það skapar þá hættu að grafið sé undan trausti á fjölmiðlum og að fjölmiðlar veigri sér við að fjalla um einstaka aðila. Af því er mikil hætta búin fyrir lýðræðislegt samfélag.“ Alma er þó ekki kærð.

Vinnureglur kveða á um hlutleysi

Í þeim greinum vinnu- og siðareglna Ríkisútvarpsins, sem Samherji byggir kæru sína á, er kveðið á um að starfsmenn skaði ekki trúverðugleika fréttastofunnar með tjáningu sinni opinberlega. 

„Fréttamenn skulu gæta þess að opinbera ekki skoðanir sínar á málefnum eða einstaklingum þannig að trúverðugleiki fréttastofunnar hljóti skaða af,“ segir í 4. grein. 

Í kæru Samherja, sem unnin var af Arnari Þór Stefánssyni lögmanni, er tekið fram að ef kærunefndinni þyki einstök ummæli ekki brot á siðareglum, beri að horfa á öll tilvikin sem eina heild og lesa í samhengi við aðrar færslur starfsmanna.

Farið er fram á að siðanefndin úrskurði að um „mjög alvarleg“ brot á siðareglum sé að ræða.

Samherji vinnur fleiri myndbönd um Ríkisútvarpið

Samherji hefur haldið áfram myndbandagerð. Eftir þáttinn „Skýrslan sem aldrei var gerð“ 11. ágúst, staðfesti Verðlagsstofa skiptaverðs að hafa átt gögnin sem Helgi Seljan tiltók í umfjöllun sinni 2012. Í kjölfarið birtist þátturinn „Skýrslan sem hvergi finnst“ 23. ágúst. Tveimur dögum síðar staðfesti Verðlagsstofa skiptaverðs að hafa fundið greininguna sem um ræddi í skjalasafni sínu, „vistað utan hefð­bund­ins skjala­kerfis á aflögðu gagna­drifi“. 27. ágúst birtist nýtt myndband frá Samherja undir heitinu „Óheiðarleg vinnubrögð Ríkisútvarpsins“. Samherji segir á vefsíðu sinni að rúmlega 85 þúsund manns hafi „horft á nýjasta þátt Samherja“.

Á samfélagsmiðlum hafa borist frásagnir fólks um að þátturinn hafi meðal annars birst sem auglýsing á undan barnaefni á Youtube. Myndbandaveitan hefur nú skráð 95 þúsund spilanir á myndbandinu, þar sem Þorsteinn Már Baldvinsson, forstjóri Samherja, tjáir sig um vinnubrögð Ríkisútvarpsins. „Mikið áhorf á þennan þriðja þátt sýnir, svo ekki verður um villst, að sjónvarpsþáttagerð er afar hentug og árangursrík leið fyrir fyrirtæki að miðla upplýsingum til almennings,“ segir í yfirlýsingu fyrirtækisins.