Í fyrradag birti Stundin pistil eftir Óttar Guðmundsson geðlækni þar sem hann segir frá öfgakenndri dæmisögu um óhóflega tölvuleikjaspilun unglings pilts. Í greininni kemst Óttar að þeirri niðurstöðu að tölvuleikjaspilun líkist „hættulegu vímuástandi sem eyðileggur líf á svipaðan hátt og önnur eiturlyf.“
Óttar telur tölvuleiki vera stóra vandamálið. Hann ákveður að kafa ekki dýpra í umrædd vandamál og virðist ekki telja þörf fyrir því að rannsaka hvers vegna unglingurinn kýs að flýja veruleikann með þessum hætti. Og til hvers ætti hann að gera það? Sökudólgurinn er jú fundinn. Með því að álikta svo að tölvuleikir og tölvuleikjaspilun sé vandamálið er hætta á því að hið raunverulega vandamál komi aldrei upp á yfirborðið.
Við verðum að horfa á þá staðreynd að önnur hver manneskja í hinum vestræna heimi spilar tölvuleiki í dag og er meðalaldur tölvuleikjaspilarans nú yfir 30 ár. Að líta á tölvuleiki sem sökudólg er gömul og þreytt mýta. Tölvuleikir fjöldaframleiða ekki morðingja með leikjum á borð við Grand Theft Auto eða ræna börn æskunni. Tölvuleikir eru hluti af okkar menningu og hinu hnattræna samfélagi. Fjölmörg dæmi eru til um unglinga sem eiga erfitt með að eignast vini í nærsamfélaginu en ná að kynnast fólki í gegnum fjölspilunarleiki á borð við EVE Online. Vinirnir spila leikina saman, spjalla í gegnum netið og mynda jafnvel sterk vinabönd sem eiga eftir að endast um ókomin ár. Á EVE hátíðinni sem haldin er árlega hér á landi, og er jafnframt lang stærsti tölvuleikjatengdi viðburðurinn sem haldinn hefur verið á Íslandi, hittast spilarar svo í raunheimum. Vinahópar myndast og starfsmenn CCP taka þátt í umræðum með spilurum leiksins. Með þessum hætti hefur CCP náð að mynda einstök tengsl við spilara leiksins sem fá önnur tölvuleikjafyrirtæki hafa náð að gera.
Tölvuleikir eru ekki vandamálið. Tölvuleikir eru skemmtilegir og vekja upp ýmsar tilfinningar. Auðvelt er að gleyma tímanum þegar verið er að gera eitthvað skemmtilegt. Þess vegna er nauðsynlegt að foreldrar kenni börnum sínum að umgangast netið, tölvuleiki og tölvur. Fara yfir það hvað má og hvað ekki svo þau læri hvar takmörkin liggja. Sömuleiðis getur verið hollt að sýna því áhuga sem barnið eða unglingurinn er að gera. Prófa tölvuleikinn og jafnvel spila hann saman.
Tölvuleikir sameina frekar en sundra. Fjölskyldan getur spilað Mario Bros. saman eða tekið nokkra leiki í Rocket League. Börn fá tækifæri til að æfa sköpunarhæfileika með leikjum á borð við Toca Nature og fá að taka þátt í gagnvirkum ævintýrum í Wuwu & Co. Íslenska sprotafyrirtækið Radiant Games er um þessar mundir að vinna að gerð leiksins Box Island sem kennir börnum um gildi forritunar og rökfræðilega hugsun. Eldri spilarar í fjölskyldunni geta skipst á að leysa þrautir í Portal 2, spilað saman hasar- og þrautaleikinn Kalimba, keppt í QuizUp spurningaleiknum, tekið nokkra leiki í Hearthstone kortaspilinu eða manað hvort annað í gegnum hinn hrollvekjandi Among the Sleep. Tölvuleikir geta auðveldlega sameinað kynslóðir, eflt fjölskyldu- og vinabönd.
Tölvuleikjaspilun er fyrir alla. Stelpur og stráka, konur og karla, ungna sem aldna - og alla þar á milli. Tölvuleikjaflóran er fjölbreytt. Sims, Doom eða Candy Crush, eitthvað er í boði fyrir alla. Þrátt fyrir fámenna þjóð má finna Íslendinga sem hafa verið að gera það gott í tölvuleikjaheiminum. Íslensk tölvuleikjafyrirtæki á borð við CCP, Plain Vanilla og Luminox Games hafa verið að búa til leiki sem hafa náð heimsathygli og ný fyrirtæki á borð við Sólfar og Solid Clouds stefna hátt. Íslenski atvinnutölvuleikjaspilarinn Jökull Jóhannsson, sem er betur þekktur undir nafninu Kaldi, keppir í Heartstone fyrir liðið Fnatic og YouTube stjarnan Birgir Páll birtir kómísk tölvuleikjamyndbönd á YouTube rás sinni, BirgirPall.
Til eru öfgafull dæmi í allar áttir. Fíkn, þar á meðal mararfíkn, verslunarfíkn og netfíkn, er viðurkennt vandamál sem nauðsynlegt er að meðhöndla rétt. Heilbrigt fólk á að þekkja sín takmörk. Að spila tölvuleiki 18 klukkutíma á dag í marga daga er ekki æskilegt. Ekki heldur að synda í 18 klukkutíma á dag, borða eða horfa á kvikmyndir í svo langan tíma, dag eftir dag. Kennum börnunum okkar að umgangast tæki og tölvuleiki. Sýnum þeim áhuga og því sem þau gera. Spilum tölvuleiki saman og höfum gaman!
Tölvuleikir eru ekki verkfæri andskotans, heldur verkfæri skemmtunar og sameiningar.
Höfundur er tölvuleikjafræðingur
Athugasemdir