Landsréttur hefur staðfest niðurstöðu Héraðsdóms Reykjavíkur um að hafna staðfestingu lögbanns Sýslumannsins í Reykjavík á fréttaflutning upp úr gögnum úr Glitni banka.
„Með vísan til gagna málsins er fallist á þær forsendur héraðsdóms að umfjöllun Stundarinnar hafi í megindráttum beinst að viðskiptaháttum í einum af stóru viðskiptabönkunum fyrir fall þeirra 2008 og viðskiptaumsvifum þáverandi forsætisráðherra og lögaðila og einstaklinga sem tengdust honum fjölskylduböndumog/eða í gegnum viðskipti sem jafnframt tengdust eða voru fjármögnuð af umræddumbanka,“ segir í niðurstöðu dómsins.
Fram kemur að umfjöllunin hafi að stærstum hlutaátt erindi til almennings á þeim tíma sem hún var sett fram í aðdraganda þingkosninga.
Málið má rekja til þess þegar þrotabú Glitnis banka, Glitnir HoldCo, krafðist þess 16. október árið 2017 að Sýslumaðurinn í Reykjavík setti lögbann á frekari umfjöllun Stundarinnar um viðskipti Bjarna Bendiktssonar, þáverandi forsætisráðherra og núverandi fjármálaráðherra og formanns Sjálfstæðisflokksins og fjölskyldu hans.
Krafðist lögmaður Glitnis HoldCo þess jafnframt að Stundin léti af hendi öll þau gögn sem fréttaflutningurinn byggði á og að fréttum um viðskipti Bjarna, sem birtar hefðu verið á vef Stundarinnar, yrði eytt. Daginn eftir, 17. október, samþykkti sýslumaður lögbannskröfuna.
Glitnir HoldCo stefndi svo Stundinni og Reykjavik Media, sem vann fréttir upp úr umræddum gögnum í samvinnu við Stundina og breska dagblaðið The Guardian, 23. október og krafðist þess að fjölmiðlunum yrði gert að afhenda öll gögn úr Glitni banka og afrit af þeim. Sömuleiðis krafðist þrotabúið þess að lögbann sýslumanns yrði staðfest. Þá var skorað á Stundina að afhenda dómara gögnin í trúnaði, gegn þagnarskyldu. Því hafnaði Stundin enda hefði slík framganga gegnið gegn grundvallargildum blaðamennsku og rofið trúnað blaðsins við heimildarmenn þess. Athygli vakti að Glitnir HoldCo fór fram á að málið yrði þingfest þann 31. október, þremur dögum eftir þingkosningar sem þá áttu að fara fram.
Umfjöllun fjölmiðlanna hófst 6. október 2017 með ítarlegum fréttaskýringum um viðskipti Bjarna Benediktssonar, þáverandi forsætisráðherra, og fjölskyldu hans í kringum bankahrunið 2008.
Kom meðal annars fram að Bjarni Benediktsson hefði selt allar eignir sínar í Sjóði 9 hjá Glitni dagana 2. til 6. október 2008 og að faðir hans hefði verið leystur undan sjálfskuldarábyrgð hjá bankanum skömmu fyrir hrun.
Stundin fjallaði svo ítarlega um kaup Engeyinga á Olíufélaginu árið 2006 og hvernig yfirtakan var að miklu leyti fjármögnuð með kúlulánum.
Fram kom að Bjarni hefði verið losaður undan 50 milljóna kúluláni sem hann hafði tekið persónulega hjá Glitni og skuldin færð yfir á skuldsett eignarhaldsfélag föður hans, Hafsilfur ehf.,
Lögbanninu á frekari fréttaflutning var víða andmælt, meðal annars af formanni Blaðamannafélags Íslands og Öryggis- og samvinnustofnun Evrópu, ÖSE, sem hvatti til þess að lögbanninu yrði tafarlaust aflétt þar eð það græfi undan frelsi fjölmiðla og réttindum almennings til upplýsinga.
Röksemdir þrotabús Glitnis í málinu, samkvæmt stefnu, sneru að því að umfjöllunin byggði á gögnum sem væru bundin bankaleynd og að gögnin innihéldu upplýsingar um þúsundir fyrrverandi og núverandi viðskiptamanna stefnanda.
Héraðsdómur Reykjavíkur kvað upp úrskurð í málinu 2. febrúar 2018 þar sem öllum kröfum Glitnis HoldCo á hendur Stundinni og Reykjavik Media var hafnað.
Í dómi héraðsdóms sagði að óumdeilt væri að þungamiðja umfjöllunar Stundarinnar hefði verið „ þátttaka þáverandi forsætisráðherra í ýmsum viðskiptum sem og einstaklinga og lögaðila sem tengdust honum. Lutu upplýsingarnar sem greint var frá í umfjölluninni fyrst og fremst að fjárhagsmálefnum þeirra og innbyrðis samskiptum sem og samskiptum við bankann, Glitni hf.“
Í dómsorði kom jafnframt fram að þegar taka bæri tillit til þess hvort sjónarmið um friðhelgi einkalífs gæti réttlætt lögbannið væri ekki hægt að líta framhjá því að umfjöllunin hafi í öllum aðalatriðum beinst að viðskiptum Bjarna Benediktssonar, sem hefði sem stjórnmálamaður sjálfur gefið kost á sér til opinberra trúnaðarstarfa. Stjórnmálamenn gætu ekki vænst þess að njóta sömu verndar og almenningur gagnvart opinberri umfjöllun.
Glitnir HoldCo áfrýjaði dómi héraðsdóms til Landsréttar 15. febrúar síðastliðinn og hefur því lögbann á frekari umfjöllun Stundarinnar verið í gildi fram á þennan dag.
Í millitíðinni hafnaði Landsréttur kröfu Glitnis HoldCo um að Stundinni og Reykjavik Media bæri skylda til að afhenda umrædd gögn, hvorki gögn um viðskipti Bjarna Benediktssonar fjármálaráðherra, skyldmenna hans og fleiri viðskiptavina Glitnis né önnur gögn sem Glitnir telur eiga uppruna sinn í bankanum. Til vara hafði þrotabúið gert þá kröfu að afhent 1.013 skjöl, sem tilgreind voru með skráarheitum fyrir héraðsdómi. Umrædd skjöl eru gögn sem sakamálarannsókn héraðssaksóknara hefur beinst að. Á meðal skráarheitanna sem upp eru talin í kröfunni er skjal sem ber heitið „1engeyingar.pdf“, fjöldi skjala er varða sérstaklega viðskipti Bjarna Benediktssonar fjármálaráðherra og einnig skjöl um fjármál dómara.
Í úrskurði Landsdóms kom fram að ekkert liggi fyrir um að þau 1.013 gögn sem Glitnir HoldCo fór fram á að Stundin og Reykjavik Media afhenti séu sömu gögn og fjömiðlarnir hafa undir höndum og hafa unnið fréttir úr.
Úrskurði Landsréttar var áfrýjað til Hæstaréttar af hálfu Glitnis HoldCo. Hæstiréttur vísaði kröfu þrotabúsins hins vegar frá 7. júní síðastliðinn.
-----------------------------
Fyrirvari: Fjölmiðillinn Stundin er aðili að málinu sem hér er fjallað um.
Athugasemdir