Það var skrýtið að fylgjast með því í fyrradag þegar starfshópur ríkisstjórnarinnar um aukið traust í stjórnmálum og stjórnsýslu kynnti niðurstöður sínar. Fyrir hópnum fór Jón Ólafsson og það er vonandi óþarfi að taka fram að ég ber nánast takmarkalausa virðingu fyrir Jóni og heilindi hans. Hann hefur oft bæði sýnt og sannað gegnum tíðina að hann er einlægur og alvörugefinn baráttumaður fyrir skárra samfélagi. Um aðra þá sem skipuðu hópinn hef ég heldur ekkert nema gott eitt að segja.
Það var líka margt gott í tillögum hópsins, eins og Jón kynnti þær. Þær má finna á vef stjórnarráðsins, endilega lítið á þær. Þarna er talað um bætta hagsmunaskráningu þingmanna og aðstandenda þeirra, um skráningu lobbíista og sjoppukarla, um gegnsæi, vernd uppljóstrara og fleira. Auðvitað eru tillögurnar býsna almenns eðlis, enda lét ríkisstjórnin ekki fylgja neitt umboð til aðgerða af neinu tagi, en við skulum þó vona að þessari niðurstöðu verði ekki stungið beint oní skúffu og fái að rykfalla þar.
En þar oní þeirri mögulegu skúffu, þar liggur einmitt hundurinn grafinn.
Aukið samráð við almenning? Hahaha!
Það sem var skrýtið var til dæmis að lesa þessa setningu í niðurstöðu hópsins:
„Stjórnvöld setji sér skýr markmið um aukið samráð [við almenning] um stefnumótun, undirbúning löggjafar og aðrar mikilvægar ákvarðanir.“
„Hvernig gátu þau sett fram slíkar tillögur um aukið samráð við almenning án þess að geta þess í neinu að verkið var þeim falið af ríkisstjórn sem hunsar niðurstöður þjóðaratkvæðagreiðslu?“
Auðvitað bera Jón og hans fólk ekki sök á því en hvaða endemis hræsni er fólgin í því ef ríkisstjórn þykist ætla að taka þetta upp á sína arma um leið og hún geymir niðrí skúffu nýja stjórnarskrá sem var einmitt samin í nánu samráði við almenning frá upphafi til enda? Frá þjóðfundi til þjóðaratkvæðagreiðslu? Ég efast ekki um að Jón og hópurinn hafi meint vel, en hvernig gátu þau sett fram slíkar tillögur um aukið samráð við almenning án þess að geta þess í neinu að verkið var þeim falið af ríkisstjórn sem hunsar niðurstöður þjóðaratkvæðagreiðslu – og það ekki um neitt hundahald heldur sjálf grunnlög íslenska lýðveldisins?
Skítugir skór blessaðir
Vissulega var ekki hlutverk hópsins að setja fram pólitískar yfirlýsingar, en hefði ekki verið alveg kjörin leið til að reyna að hífa upp virðingu fyrir Alþingi, að leggja til að „niðurstöður þjóðaratkvæðagreiðslu skuli virtar“?
Hvað var því til fyrirstöðu að hafa þetta með í plaggi hópsins?
Og hvað var því til fyrirstöðu að nefna í kafla um siðareglur ráðherra að til sé oní skúffu stjórnarskrá þar sem það er beinlínis gert að stjórnarskrárbroti ef upplýsingar ráðherra til Alþingis eru ekki „réttar, viðeigandi og fullnægjandi“ (93. grein)?
Og hvaða þörf er á því að efla Stjórnarráðsskólann þannig að hann „efli gagnrýna umræðu innan stjórnsýslunnar“ ef ekki er gengið á hólm við þá svívirðu að ráðherra skuli hafa vaðið á skítugum skónum yfir dómskerfi landsins, eins og Sigríður Andersen gerði í Landsréttarmálinu – en fékk svo fyrir opinbera blessun meirihluta Alþingis?
Lúskrað á siðferði
Til hvers að „þróa sértækt námsefni“ fyrir Stjónarráðsskólann til að starfsmenn ráðuneyta „beri kennsl á brotalamir í starfseminni“ þegar ekki einu sinni er minnst á hvernig bregðast eigi við þegar ráðherrar og þingmenn lúskra á siðferði og almennilegri stjórnsýslu eins og þingmenn Sjálfstæðisflokks, Framsóknarflokks og VG (nema tveir) gerðu við umræður um vantraustið á Sigríði dómsmálaráðherra?
Og hvernig á að auka „virðingu og traust“ á stjórnmálunum þegar á engan hátt er brugðist við því þegar sett er lögbann á umfjöllun um fjármálagjörninga valdamesta manns landsins?
Ef ekki er stungið upp á neinu til að bregðast við slíku, til hvers þá að hafa yfirleitt fyrir því að stinga upp á meiri vernd fyrir uppljóstrara?
Fúskarar og spillingarkrókar
Ég ítreka: Ég efast ekki um að gott eitt hafi vakað fyrir starfshópnum. En að hann skuli hvergi í sinni 80 blaðsíðna skýrslu hafa nefnt þá fílahjörð í ríkisstjórnarherberginu sem ég hef nú nefnt fáein dæmi um, það vekur mér ótta um að fúskurum og spillingarkrókum muni veitast létt að skutla plaggi beint oní skúffu.
Athugasemdir