Talið er að afar fágætur hvalur hafi verið veiddur við Íslandsstrendur og landað í Hvalfirði aðfararnótt sunnudags. Sérfræðingar telja líklegt að um sé að ræða blending langreyðar og steypireyðar en slík pörun er sjaldgæf í náttúrunni þó hún þekkist.
Langreyður og steypireyður er tvær stærstu tegundir dýra í heiminum. Þá hefur ekki verið útilokað að hvalurinn sem veiddur var sé steypireyður en sú tegund hvala hefur verið friðuð við Íslandsstrendur síðan árið 1960.
Það voru dýraverndarsamtökunin Hard to port sem vöktu athygli á málinu en þau eru hér stödd hér á landi til þess að gera heimildarmynd um hvalveiðar Íslendinga. Samkvæmt samtökunum var dýrið veitt af hvalveiðiskipi Hvals hf. um helgina. Málið er nú komið á borð Hafrannsóknarstofnunar og Fiskistofu.
Hvalur hf, sem gerir út tvö hvalveiðiskip, Hval 8 og Hval 9, ákvað í vor að hefja hvalveiðar að nýju eftir tveggja ára hlé.
„Af útlitinu að dæma, myndum sem ég hef séð og því sem starfsmaður okkar sá þarna upp frá þá finnst mér líklegast að þetta sé blendingur langreyðar og steypireyðar. Við höfum séð fimm til sex slíka hvali áður, sem er í sjálfu sér mjög merkilegt líffræðilega,“ segir Gísli Arnór Víkingsson, sjávarlíffræðingur hjá Hafrannsóknarstofnun.
„Við höfum séð fimm til sex slíka hvali áður“
Að sögn Gísla verður framkvæmd DNA-rannsókn á sýnum úr dýrinu í haust og því verður ekki skorið endanlega úr um hvaða tegund dýrið er fyrr en þá.
Ákveðin útlitseinkenni langreyðar og steypireyðar eru á dýrinu þó að það megi segja að þetta dýr af þessum fimm, sex sem við þekkjum, hafi heldur meiri einkenni steypreyðar en hinir. Langreyðurin er alveg skjannahvít á lit á kviðnum en þetta dýr er til dæmis með gráleitan kvið. Sum einkenni dýrsins eru langreyðarleg og í heild er þetta dýr frekar líkt þeim kynblendingum sem við höfuð séð áður,“ segir Gísli.
Árið 1986 varð fyrst vart við blending langreyðar og steypireyðar í náttúrunni hér við Íslandsstrendur. Blendingurinn var veiddur og með honum tókst að sýna fram á í fyrsta skipti kynblöndun stórra hvala. Annar þeirra veiddist hér á landi árið 1989 og endaði meðal annars hvalkjöt úr honum í stórmarkaði í Osaka í Japan. Bandarískir vísindamenn gagnrýndu Íslendinga harðlega í kjölfar veiðanna. Þá var þáttur sýndur á National Geographic-sjónvarpstöðinni fyrir um tíu árum sem fjallaði um sömu veiðar.
Í þættinum sem heitir Konungsríki steypireyðarinnar voru Íslendingar útmálaðir sem siðlausir umhverfisþrjótar fyrir að hafa drepið blendinginn og selt kjötið til Japans.
Dýraverndunarsamtökin Hard to port sem vöktu athygli á veiðinni krefjast þess að veiðarnar hafi afleiðingar. „Ef ályktun okkar reynist rétt, þá munum við tryggja það að þetta muni hafa alvarlegar afleiðingar í för með sér fyrir Kristján Loftsson og fyrirtæki hans,“ segir í tilkynningu frá samtökunum.
Steypireyðurin var ofveidd á síðustu öld og fækkaði gríðarlega í stofninum. Nú er talið að heildarfjöldi dýra sé á bilinu 6.500 til 14.000 og er því tegundin talin vera í útrýmingarhættu. Þá hefur dýrið verið alfriðað frá árinu 1966 en talið er að um þúsund steypireyða haldi sig nærri Íslandsströndum.
Morgunblaðið greindi frá því í gær að 22 langreyðar hefðu verið skotnar og veiddar frá því veiðar hófust að nýju eftir tveggja ára 20. júní síðastliðinn. Haft er eftir Kristjáni Loftssyni, forstjóra Hvals hf, í Morgunblaðinu að mest veiði hefði verið suðvestur af Garðskaga. Heimild er til þess að veiða tæplega 200 langreyðar á þessu ári og sagði Kristján að fyrirætlanir væru um að flytja kjötið til Japan.
Stundin hefur fjallað um viðvarandi taprekstur á hvalveiðiútgerð Kristjáns, en hann hefur ekki viljað svara spurningum Stundarinnar.
Horfur eru á því að ríkisstjórn Íslands þurfi að taka afstöðu til áframhaldandi hvalveiða á næstunni, þar sem reglugerð frá 2014 sem heimilar hvalveiðar við Ísland rennuur út á næsta ári. Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra sagði í samtali við Stundina að hún hefði efasemdir um hvalveiðar. Að hennar mati eigi „öll auðlindanýting að vera sjálfbær, umhverfislega, samfélagslega og efnahagslega“ og því sé „lykilatriði að áður en ákvörðun verður tekin um það hvort áfram eigi að heimila veiðar á langreyði, fari fram slíkt mat, þ.e. mat á umhverfislegum, samfélagslegum og efnahagslegum áhrifum hvalveiða.“
Stundin greindi frá því í síðustu viku að föðurbróðir fjármálaráðherra, Bjarna Benediktssonar, formanns Sjálfstæðisflokksins, sé orðinn stjórnarformaður Hvals ehf. Föðurbróðirinn, Einar Sveinsson, á lítinn hlut í Hval hf. í gegnum félag sitt í Lúxemborg. Kristján Þór Júlíusson, sjávarútvegsráðherra, hefur lagst gegn því að hvalveiðistefna Íslands verði endurskoðuð.
Athugasemdir