Fyrir skemmstu rakti ég á þessum vettvangi söguna af því þegar ungur grískur prins af dönskum ættum bjargaði lífi Nikulásar krónprins Rússa þegar þeir voru í heimsókn í Japan árið 1891. Að honum hafði ráðist japanskur lífvörður hans og hugðist sneiða af Nikulási höfuðið af ástæðum sem verða að teljast óljósar. En gríski prinsinn Georg, frændi Nikulásar, barg sem sé lífi krónprinsins og olli með því gífurlegum hörmungum í veraldarsögunni og dauða tugmilljóna manna.
Því vil ég að minnsta kosti halda fram.
Þröngsýnn og illa gefinn keisari
Mergurinn málsins er sá að þremur árum seinna dó Alexander Rússakeisari fyrir aldur fram og af því Nikulás hafði ekki verið afhausaður í Japan, þá tók hann við völdum af föður sínum. Og það hefði betur aldrei gerst. Þó Nikulás hafi verið rólyndur ungur maður og ekkert illmenni, svona persónulega, þá þverskallaðist hann algjörlega við því að bæta stjórnarfarið í Rússlandi sem löngu var orðið tímabært. Og hann var heldur ekki svo vel gefinn að hann áttaði sig á að hann flaut sofandi að feigðarósi. Eiginkona hans var ekki síður þröngsýn og stappaði í hann stálinu. Rak svo Rússland upp í brimgarð byltingar 1917 og þá var ástandið orðið svo slæmt að öfgahópur kommúnista gat rænt völdum og sigraði síðan í grimmilegu borgarastríði og kúgunarstjórn Leníns og síðan Stalíns var komið á.
Og þarf vonandi ekki að orðlengja um hvílíkar hörmungar það hafði í för með sér og gætir áhrifanna enn.
En ef Georg Grikkjaprins hefði ekki náð að trufla Tsuda Sanzo þegar hann reiddi samúræjasverð sitt yfir hálsi Nikulásar 1891, þá hefði margt farið öðruvísi.
Er Alexander dó hefði Nikulás þá auðvitað ekki tekið við völdum, heldur hefði orðið Rússakeisari yngri bróðir hans, Georg, nafni frændans frá Grikklandi.
„Kannski hefði Georg auðnast að bæta svo kjör almennings í landinu að hinir blásnauðu hefðu ekki nánast verið neyddir í fang Leníns“
Og sá mikilvægi munur var á bræðrunum Nikulási og Georg að sá síðarnefndi var að minnsta kosti þokkalega gáfaður en það var Nikulás ekki.
Ástandið hefði aldrei orðið jafn slæmt
Þótt ástæðulaust sé að gera einhvern dýrling úr Georg Rússaprins, þá má heita 100 prósent víst að ef hann hefði orðið Rússakeisari þá hefði hann hvorki neitað að deila valdi sínu, líkt og Nikulás gerði, né látið reka svo á reiðanum hvað snerti framfarir og umbætur og raunin varð undir stjórn bróður hans. Það er auðvitað ómögulegt að segja hverju hefði fram undið í smáatriðum en með Georg í hásætinu í Kreml hefði lendingin í Rússlandi þó aldrei orðið jafn slæm og raun varð og Rússar súpa enn seyðið af. Kannski hefði Georg auðnast að bæta svo kjör almennings í landinu að hinir blásnauðu hefðu ekki nánast verið neyddir í fang Leníns, kannski hefði Georg jafnvel haft vit á að afsala sér sjálfur völdum og koma á þingræði.
Enginn kommúnismi, enginn nasismi
Og ef valdarán kommúnista hefði ekki átt sér stað í Rússlandi, þá er eiginlega útilokað að nasiminn hefði risið í Þýskalandi í kjölfar fyrri heimsstyrjaldar og kallað Hitler til valda. Því nasisminn nærðist jú á kommúnistastjórninni í hinum nýju Sovétríkjum eins og blóðsuga.
Niðurstaðan er því sú að ef Georg Grikkjaprins hefði ekki bjargað lífi Nikulásar þá hefði Georg nafni hans orðið Rússakeisari og Evrópumenn hefðu sloppið við bæði Stalín og Hitler, Gúlagfangabúðirnar og helförina, jafnvel kalda stríðið og Donald Trump.
Ó, að hann hefði hugsað sig betur um hann gríski Georg þegar Sanzo lyfti sverðinu og sagt við sjálfan sig:
„Á ég ekki bara að láta þetta afskiptalaust?“
Engir andans menn
Málið er reyndar aðeins flóknara en ég hef látið í veðri vaka. Georg Rússaprins var nefnilega heilsuveill. Hann hafði lagt af stað með Nikulási og gríska Georg í ferðina um Asíulönd en orðið að snúa heim vegna þess að hann fékk slæman bronkítis og 1899 lést hann skyndilega eftir að hafa spúð blóði. Vísast var hann með einhverja tegund af berklum. Nú má vera að ef Georg hefði orðið keisari að föður sínum látnum 1894, þá 23 ára gamall, þá hefði heilsu hans verið betur gætt, en það verður að teljast ólíklegt. Langlíklegast er að hann hefði eftir sem áður dáið úr blóðspýju og ekki haft neinn tíma til að hefja svo verulega umbætur í Rússlandi að það hefði nægt til að koma í veg fyrir valdatöku Leníns og Stalíns.
En ef Georg hefði dáið sem Rússakeisari árið 1899, væntanlega án þess að hafa náð að eignast son og erfingja, þá hefði bróðir hans, yngsti sonur Alexanders III, orðið keisari, Mikhaíl, þá 21 árs. Og þótt Mikhaíl hafi vissulega ekki verið mikill andans maður, frekar en þeir voru flestir Romanovarnir, þegar þarna var komið sögu, þá var hann langt frá því sami þvergirðingurinn og Nikulás og hefði – líkt og Georg bróðir hans – áreiðanlega látið undan kröfum um aukið lýðræði og bætt kjör almennings. Þannig að niðurstaðan hefði í grundvallaratriðum orðið hin sama og ef Georg hefði lifað lengi í hásætinu: Enginn Lenín, enginn Stalín og þar af leiðandi enginn Hitler.
Vildi ekki krúnuna
Af Mikhaíl varð heilmikil kvennafarssaga seinna meir. Hann varð ástfanginn af ýmsum konum sem Nikulás bróðir hans bannaði honum að eiga. Að lokum gekk hann í berhögg við vilja bróður síns og kvæntist Natalíu nokkurri Brasóvu, sem keisarafjölskyldan kallaði „blóðsugu“ en Mikhaíl gat ekki án verið. Þegar fyrri heimsstyrjöldin braust út sættust Nikulás og Mikhaíl en yngri bróðirinn reyndi ákaft að fá Nikulás til að slaka á klóm einræðisins og hefja umbætur, ella væri keisarastjórnin dauðadæmd.
Það kom fyrir ekki og þegar Nikulás neyddist til að segja af sér í byrjun árs 1917 reyndi hann að afsala sér keisarakrúnunni til Mikhaíls. Mikhaíl vildi þó enga krúnu fá og bráðabirgðastjórn tók við, uns kommúnistar rændu völdum. Kommúnistar tóku síðan Mikhaíl höndum og drápu hann eins og flestalla af hinum hötuðu Romanovum, sem þeir náðu í. „Blóðsugan“ slapp til Vesturlanda en þeir Romanovar sem einnig komust undan vildu ekkert með hana hafa og hún dó bláfátæk í örlítilli íbúðarkompu í París 1952.
Þau Mikhaíl og Natalía höfðu átt einn son en hann dó í bílslysi tvítugur að aldri. Hann hét auðvitað Georg.
Hvað varð um örlagavaldinn?
En hvað um Georg prins hinn gríska, þann mikla örlagavald, þótt hann hafi áreiðanlega ekki gert sér grein fyrir því sjálfur hve rosaleg áhrif hann hafði? Hann átti nú ekki sérlega viðburðaríka ævi. Árið 1898 var hann að vísu gerður að landstjóra yfir Krít en eyjan var þá að brjótast undan valdi Tyrkja, tæpum 70 árum á eftir meginhluta Grikklands. Georg reyndi að halda friðinn milli kristinna og íslamskra íbúa og um tíma leit út fyrir að Krít kynni að verða sjálfstætt ríki. Georg vonaðist til að verða þar konungur.
Svo fór þó ekki því grískir þjóðernissinnar fengu að ráða því að Krít sameinaðist Grikklandi og Georg yfirgaf eyjuna 1906. Eftir það bjó hann að mestu í Grikklandi, Danmörku eða Frakklandi og gerði fátt sögulegt. Hann var yfirleitt gæflyndur maður og átakafælinn.
Aftur á móti átti hann merkilega konu, franska prinsessu sem hét Marie Bonaparte. Langafi hennar var Lucien Bonaparte, yngri bróðir Napóleons keisara. Marie var forrík en auðæfin komu úr móðurættinni, því móðurafi hennar var maðurinn sem reisti spilavítið í Monte Carlos og rakaði saman peningum í bókstaflegri merkingu.
Til þess var tekið að gríski Georg gerði enga kröfu til að öðlast yfirráð yfir fjármunum konu sinnar og stýrði hún eignum sínum sjálf til æviloka. Georg lét sér líka að mestu í léttu rúmi liggja þótt kona hans yrði víðfræg fyrir ástarsambönd sín og ýmissa karla, en Marie var gríðarlega áhugasöm um allt sem að kynlífi laut. Georg var reyndar ekki alveg trúr og tryggur heldur, því hann átti í djúpu ástar- og kynferðissambandi við föðurbróður sinn, Valdimar prins í Danmörku.
Skurðaðgerð til að fá fullnægju
Marie var lærimeyja Sigmunds Freuds og stundaði sjálf sálkönnun og skrifaði mikið og hugsaði um kynferðislega fullnægingu kvenna, sem hún kvaðst aldrei hafa upplifað. Ekki vildi hún þó kenna Georg eða öðrum elskhugum sínum um það, heldur væri ástæðan fyrst og fremst líkamleg. Meðal annars gekkst hún undir skurðaðgerð til að reyna að auka líkurnar á fullnægingu en hún mun ekki hafa tekist sem skyldi.
Þegar Marie var farin að stunda sálgreiningu af krafti var Georg nóg boðið og hann bað konu sína að hætta þessu og fara að sinna heimilinu og tveim börnum þeirra en hún þvertók fyrir það. Þá lét hann kyrrt liggja og hún fór sínu fram sem fyrr.
Holdlegar kenndir móður og sonar
Reyndar var ekki hefð fyrir því að grískar prinsessur sinntu börnum sínum og Marie kom lítið sem ekkert nálægt uppeldi barna sinna. Er sonur þeirra Georgs óx úr grasi áttu mæðginin erfitt með að bæla niður holdlegar kenndir hvort til annars, en Marie bjó svo vel að þekkja helsta sérfræðing þeirra tíma í slíkum kenndum, Freud gamla, og tók hann þau í meðferð til að auðvelda þeim að pakka slíkum kenndum niður. Seinna gerði sá sami sonur allt vitlaust í fjölskyldunni með því að kvænast rússneskri konu af öngvum aðalsættum og vildi Georg síðan ekkert með son sinn hafa en Marie tók þessu ljúfmannlega.
Hún átti manna mestan þátt í að Gyðingnum Freud tókst að sleppa frá Austurríki 1938 þegar þýskir nasistar undir stjórn Adolfs Hitlers höfðu náð þar völdum – beinlínis af því maðurinn hennar hafði verið svo snöggur að bjarga lífi Nikulásar 46 árum fyrr. Ekki veit ég þó til þess að Marie hafi áttað sig á því samhengi.
Heillaði ungan Frakka
Síðast frétti ég til þeirra hjóna þegar Georg og Marie voru fulltrúar grísku konungsfjölskyldunnar við krýningu Elísabetar Bretadrottningar 1954. Við það tækifæri varð frægt að Marie og sessunauti hennar, tæplega fertugum frönskum stjórnmálamanni, leiddist svo þunglamaleg athöfnin að þau tóku tal saman og voru brátt svo niðursokkin í að ræða sálgreiningarkenningar Freuds og fleira smálegt að krýningin fór fyrir ofan garð og neðan hjá þeim. Frakkinn hét Francois Mitterand og varð síðar forseti Frakklands.
Flækjusagan
Að endurvekja forna frægð
Drekaspíran átti að vernda Kauphöllina gegn eldsvoðum: Af stórveldisdraumum Kristjáns 4.
Var hægt að vera „góður“ keisari í Rómaveldi?
Drekamaðurinn rís úr djúpinu
Þykkur blóðþefur yfir musterinu
Athugasemdir