Bjarni Benediktsson forsætisráðherra sagði í ræðu sinni á blaðamannafundi sem fram fór í Valhöll á fimmta tímanum að hugur hans og ríkisstjórnarinnar hefði ávallt verið með þeim sem hefðu átt um sárt að binda. Þá sagði hann að fólk hefði þurft að líða sálarangist vegna þess hvernig kerfið hefði talað til þess.

„Okkar hugur hefur ávallt verið með þeim sem hefur átt um sárt að binda. Sem hafa þurft að lifa sálarangist útaf allri umræðunni og hvernig kerfið hefur talað til þessa fólks,“ sagði Bjarni.

Hins vegar liggur fyrir að bæði Bjarni Benediktsson og dómsmálaráðuneytið hunsuðu mánuðum saman fyrirspurnir þolenda og aðstandenda þeirra um veitingu uppreistar æru til kynferðisbrotamannsins Roberts Downey. 

Svaraði ekki kalli brotaþola og aðstandenda þeirra

Mynd: Pressphotos

Bergur Þór Ingólfsson, faðir eins af brotaþolum Roberts, sendi Bjarna opið bréf í aðsendri grein sem birtist í Fréttablaðinu þann 22. júní síðastliðinn.

„Fyrst og fremst viljum við heyra rök núverandi forsætisráðherra fyrir því vali sínu að veita einmitt þessum manni uppreist æru en ekki öðrum. Og við hvetjum núverandi dómsmálaráðherra til að gera allt sem í hennar valdi stendur til að taka málið upp að nýju því það virðist hafa farið í gegn án þess að nokkur beri ábyrgð og enginn hafi unnið við það,“ skrifaði Bergur sem fékk engin svör.

Mynd: WildFlower Photography

Þá reyndi dóttir Bergs, Nína Rún Bergsdóttir, ítrekað að fá svör frá Bjarna við spurningum sem brunnu á henni. Hún taggaði hann í tvígang á Facebook og óskaði eftir svörum án árangurs. „Hann hefur ekki sýnt nein viðbrögð eftir að ég taggaði hann í tveimur Facebook-færslum. Ég var nú ekki að búast við því þar sem hann hefur nú þegar sýnt að hann snýr baki við öllu sem honum finnst óþægilegt, eins og kynferðisofbeldi,“ sagði hún í viðtali við DV. 

Spurningar hennar voru einfaldar: „Af hverju vill hann ekki hlusta á okkur? Af hverju veitir hann manni sem var dæmdur fyrir að ræna æsku fimm ungra stúlkna og hefur verið kærður af þeirri sjöttu uppreist æru og neitar að tjá sig um það? Hvað gerðist í þessu ferli? Af hverju er öll þessi leynd? Er eitthvað sem hann vill ekki að við komumst að?“ Þá sagði hún: „Maðurinn missti æruna við að brjóta á okkur. Bjarni ætti að sýna okkur þá virðingu og heiðarleika að svara spurningum okkar. Að fá að vita hvað leiddi til þess að Robert Downey fengi uppreist æru, hverjir skrifuðu undir og afhverju, myndi þýða mikið fyrir mig og mína fjölskyldu og einnig gefa mér einhvers konar sálarró.“

„Að fá að vita hvað leiddi til þess að Robert Downey fengi uppreist æru, hverjir skrifuðu undir og afhverju, myndi þýða mikið fyrir mig og mína fjölskyldu og einnig gefa mér einhverskonar sálarró“

Á þessum tíma héldu brotaþolarnir að Bjarni Benediktsson hefði sjálfur lagt fram tillögu um uppreist æru Roberts Downey, enda hafði hann gefið það skýrt til kynna í viðtali við fréttastofu RÚV. „Nei, ég tók við niðurstöðu úr ráðuneytinu sem hafði fengið sína hefðbundnu meðferð,“ sagði hann þann 16. júní.

Það var ekki fyrr en löngu síðar, þegar leiðarahöfundur Fréttablaðsins gagnrýndi Bjarna, sem hann birti stöðuuppfærslu á Facebook, varði hendur sínar og upplýsti um að það hefði ekki verið hann heldur Ólöf Nordal, fyrrverandi innanríkisráðherra, sem bar ábyrgð á því að Robert Downey var sæmdur óflekkuðu mannorði. Þetta kom þolendunum í opna skjöldu, enda höfðu þær gagnrýnt Bjarna um margra vikna skeið á grundvelli misvísandi upplýsinga sem hann hafði sjálfur veitt í viðtali við RÚV.

Fundurinn í ValhöllRáðherrar og þingmenn Sjálfstæðisflokksins sátu á fremsta bekk ásamt fréttamönnum.

Mynd: Heiða Helgadóttir

Bjarni sagði tilfinningarnar ekki mega ráða för

Bjarni Benediktsson og Brynjar Níelsson hafa verið gagnrýndir harðlega fyrir að sýna þolendum lítilsvirðingu með ummælum sínum í fjölmiðlum.

Mynd: Heiða Helgadóttir

Bjarni sagði í viðtali við RÚV þann 16. júní síðastliðinn, þegar fjallað var um mál Roberts Downey, að mikilvægt væri að fólk sem hefði tekið út sína refsingu fengi aftur tækifæri í lífinu, óháð því hvers eðlis brotin væru. „Við getum ekki látið tilfinningar kannski ráða of miklu í þeim efnum. Með þessu er ég ekki að gera neinn mun á einstökum brotum eða einstaklingum. Við viljum einfaldlega búa í samfélagi sem gerir ekki upp á milli fólks á grundvelli slíkra hluta þegar um borgaraleg réttindi er að ræða,“ sagði hann.

Þá hefur Brynjar Níelsson, formaður stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar, látið hafa eftir sér í fjölmiðlum að til séu verri brot en þau sem Robert Downey framdi. Jafnframt vísaði hann því á bug að afhjúpun á veitingu uppreistar æru til Hjalta Sigurjóns Haukssonar, manns sem var dæmdur fyrir að brjóta gegn stjúpdóttur sinni nær daglega í tólf ár en fékk uppreist æru í fyrra, myndi ýta á eftir breytingum á lagaákvæðum um veitingu uppreistar æru.

Beittu sér fyrir leynd

Brynjar, rétt eins og dómsmálaráðuneytið, lagðist eindregið gegn því að þolendur og aðrir fengju að sjá gögnin í máli Roberts. Úrskurðarnefnd um upplýsingamál komst  hins vegar að þeirri niðurstöðu á mánudag að almenningur ætti lagalegan rétt til aðgangs að gögnunum með vissum takmörkunum.

Jafnframt vakti athygli þegar sjálfstæðismenn í stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd, aðrir en Brynjar, gengu út af fundi nefndarinnar þegar rætt var um mál Roberts Downey. Þetta var gert á grundvelli lagatúlkunar dómsmálaráðuneytisins sem úrskurðarnefnd um upplýsingamál hafnaði síðar.

Jafnframt reyndi Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, formaður allsherjar- og menntamálanefndar, að koma í veg fyrir að rædd yrði um mál hans á opnum fundi nefndarinnar. Brást dómsmálaráðherra illa við þegar Þórhildur Sunna Ævarsdóttir, þingkona Pírata bar upp spurningar um mál Roberts og vildi ekki svara þeim. 

Bjarni Benediktsson hefur nú lýst því yfir á blaðamannafundi að hugur hans og stjórnarmeirihlutans hafi alltaf verið með þolendunum. Hins vegar útskýrði hann ekki hvernig stóð á því að hann hunsaði fyrirspurnir brotaþola.