Þetta er hálmstráið, eða ætti ég að segja nástráið? Tveir menn votta - eitthvað það sem þeim er ómögulegt að votta - ráðuneyti dómsmála útbýr heilmikla langloku sem illa skrifandi menn puðra á blað; mest er það endursögn og upptalning á því sem þegar er vitað og öllum má ljóst vera.
Fréttatilkynningin um að manni komi það andskotann ekkert við, sem alla varðar, smíðar sjálfa sig utan um tvær lagagreinar úr Upplýsingalögum 2012 nr. 140 - önnur er þessi og geta allir lesandi menn séð að þar er haldið í hálmstrá í einbeittum vilja til þess að geta sagt:
„NEI, við veitum ekki þessar upplýsingar.“
9. gr. Takmarkanir á upplýsingarétti vegna einkahagsmuna.
Óheimilt er að veita almenningi aðgang að gögnum um einka- eða fjárhagsmálefni einstaklinga sem sanngjarnt er og eðlilegt að leynt fari, nema sá samþykki sem í hlut á. Sömu takmarkanir gilda um aðgang að gögnum er varða mikilvæga fjárhags- eða viðskiptahagsmuni fyrirtækja og annarra lögaðila.
Hér er glögglega ekki um fjármála- eða viðskiptahagsmuni að ræða þannig að þann þátt má strjúka út af borðinu strax. Um einkamálefni er að sönnu að ræða – en það er ekkert sjálfsagt í þessu tilfelli að flokka þau þannig að þau falli undir þessi orð „sem sanngjarnt er og eðlilegt að leynt fari“. Að ganga út frá því sem vísu að það sé bæði „sanngjarnt“ og „eðlilegt“ að þau birtist ekki almenningi er ekki annað en túlkun nauðhyggjumanna sem fara með alla hugsun sína út í ystu æsar í því skyni að búa sér til sannleika að vinna með.
Hin greinin sem vísað er til er enn kostulegri í þessu samhengi því í henni er að finna klausu sem í raun gefur fortakslaust grænt ljós á að umbeðnar upplýsingar séu veittar. Greinin er svo í heild sinni:
8. gr. Vinnugögn.
Vinnugögn teljast þau gögn sem stjórnvöld eða lögaðilar skv. 2. og 3. gr. hafa ritað eða útbúið til eigin nota við undirbúning ákvörðunar eða annarra lykta máls. Nú eru gögn afhent öðrum og teljast þau þá ekki lengur til vinnugagna nema þau hafi einvörðungu verið afhent eftirlitsaðila á grundvelli lagaskyldu.
Til vinnugagna teljast einnig eftirtalin gögn, enda fullnægi þau að öðru leyti skilyrðum 1. mgr.:
1. gögn sem berast milli stjórnvalda þegar eitt stjórnvald sinnir ritarastörfum eða sambærilegum störfum fyrir annað,
2. gögn sem unnin eru af nefndum eða starfshópum sem stjórnvöld hafa sett á fót með formlegri ákvörðun og fastmótuðu hlutverki,
3. gögn sem send eru milli aðila skv. 2. tölul. og annarra stjórnvalda þegar starfsmenn þeirra eiga þar sæti.
Þrátt fyrir 5. tölul. 6. gr. ber að afhenda vinnugögn ef:
1. þar kemur fram endanleg ákvörðun um afgreiðslu máls,
2. þar koma fram upplýsingar sem stjórnvaldi er skylt að skrá skv. 1. mgr. 27. gr.,
3. þar koma fram upplýsingar um atvik máls sem ekki koma annars staðar fram,
4. þar kemur fram lýsing á vinnureglum eða stjórnsýsluframkvæmd á viðkomandi sviði.
Ég feitletra þarna einn lið. Þar sem kveðið er á um hvaða gögn skuli afhenda – þrátt fyrir að vera svokölluð „vinnugögn“ (sem reyndar er afskaplega loðið og umdeilanlegt hugtak í lögum þessum og með engu móti klárt). Það er dagljóst að vottun „valinkunnra manna“ á siðferði þriðja aðila, betrun hans og góðborgaraskap til margra missera er plagg þar sem – eins og þarna segir: „fram koma upplýsingar um atvik máls sem ekki koma annars staðar fram“. Eða hvar hafa vottanir þessar annars komið fram? Og hvað eru þær annað en loka atvik þessa hroðalega máls?
Þar fyrir utan er ekkert í þessari 8. grein sem vísar ótvírætt til uppáskrifta eins og þeirra sem hér er verið að fjalla um og kallaði fram þessa makalausu fréttatilkynningu frá ráðuneytinu. Aftur er þar um nauðhyggju að ræða í túlkun; allt að því dólgslegan lestur laga.
Það skal tekið fram að þessi 5. tölul. 6. gr. sem 8. greinin hér að ofan vísar í er ekki annað en lagaleg hringhenda. Hann hljóðar nefnilega svona: 5. vinnugagna, sbr. 8. gr. Og er um gögn undanþegin upplýsingarétti.
Það vill segja: Ekkert í lögum þessum bannar upplýsingagjöf á vottunum eins og þeim sem hér um ræðir; vottanir enda hvergi nefndar á nafn og „vinnugagnahugtakið“ eins óhreint og losaralegt og það má verða.
Því hefur nú fengist sú eina niðurstaða sem alltaf stóð til að fá:
„NEI, við veitum ekki þessar upplýsingar.“
Hér er fréttatilkynningin úr Dómsmálaráðuneytinu þann 22. júní 2017.
Athugasemdir