Svo virðist sem umfangsmikil tölvuárás hafi verið gerð á fréttavef Fréttablaðsins í morgun. Vefurinn er þó enn virkur jafnvel þó erfiðlega hafi gengið að halda fullri virkni hans. Ritstjóri Fréttablaðsins segir að þrátt fyrir hótun um umfangsmeiri árás, þar sem loka eigi vefnum í heild sinni klukkan 21 í kvöld, verði ekki orðið við kröfum ónafngreindra aðila sem segjast bera ábyrgð á aðgerðunum. Búið er að kæra þær til lögreglu.

„Við urðum vör við það í morgun að skyndilega margfaldaðist umferð á vefinn og augljóst var að það var liður í árás á vefinn,“ segir Sigmundur Ernir Rúnarsson, ritstjóri Fréttablaðsins í samtali við Stundina. Öryggisaðgerðir voru þegar settar í gang af hýsingaraðila vefsins og þannig reynt að verja vefþjóna fyrir frekari árás, sem er að sögn Sigmundar yfirvofandi.

„Við fengum í morgun með stuttu millibili skilaboð þar sem farið er fram á að við biðjum Rússa afsökunar á myndbirtingu í frétt okkar á dögunum, ellegar yrði gerð enn stærri árás á vefinn og var hún tímasett klukkan níu í kvöld.“ Á svipuðum tíma mættu tveir menn á ritstjórnarskrifstofur Fréttablaðsins og höfðu meðferðis bréf frá sendiherra Rússlands á Íslandi, þar sem krafist var afsökunarbeiðni vegna sömu myndar.

Í tölvupósti sem sendur var á ritstjórn blaðsins sagði: „Hvaða rétt hefur þér verið gefinn til að móðga eða niðurlægja tákn annarra ríkja!!! Ef þú biðst ekki afsökunar fimmtudaginn 11. ágúst fyrir klukkan 24:00 að Moskvutíma! Þá munum við hakka vefsíðuna þína og veita [sic] Síðan eftir að hafa hakkað dagblaðavefinn þinn munum við birta mynd af kompromat á birtingu þinni og þú munt örugglega fá refsidóm, fyrir spillingu banditry o.s.frv.“

Dyramottan úkraínska

Rússneska sendiráðið sendi frá sér tilkynningu í gær þar sem mótmælt er myndbirtingu blaðsins í viðtali við Val Gunnarsson sem er staddur í Kænugarði, en þar mátti sjá einstakling stíga á rússneska fánann. Krafðist sendiráðið afsökunarbeiðni og taldi að með því væri blaðið að vega að ríkismerki Rússlands.

Myndin sem um ræðirMyndin sem styrinn stendur um. Hún fylgdi með frétt Fréttablaðsins af ferð Vals Gunnarssonar blaðamanns og rithöfundar um Úkraínu, sem nú sætir innrás Rússa. Á myndinni sést hvernig úkraínskir húseigendur hafa ákveðið að mótmæla yfirgangi Rússa á táknrænan hátt með því að nota þjóðfána innrásarliðsins sem dyramottu.

Mynd: Fréttablaðið/Valur Gunnarsson

Ivan Glinkin, fjölmiðlafulltrúi rússneska sendiráðsins á Íslandi, segir sendiráðið enga hugmynd hafa um hverjir beri ábyrgð á tölvuárásinni. Spurður hvort sendiráðið telji slíka árás að einhverju leyti réttlætanlegt viðbragð, við myndbirtingu blaðsins, sagði Ivan að sendiráðið fordæmdi allar ólöglegar aðgerðir, hverjar svo sem þær væru. Spurður hvort það ætti líka við um það ef tölvuárás væri gerð á Fréttablaðið til að hefna fyrir birtingu myndarinnar sem sendiráðið telur móðgun við rússneska ríkið:

„Sendiráðið fordæmir slíka aðgerð eins og aðrar sem brjóta gegn lögum.“

Í  frétt Fréttablaðsins, var haft eftir Glinkin, talsmanni sendiráðsins, að hann teldi árás á tölvukerfi blaðsins ekki „hörð viðbrögð í málinu“ Glinkin segir þetta ekki rétt. Hann hafi verið að vísa til bréfs sendiráðsins til Fréttablaðsins og kröfu um afsökunarbeiðni, en ekki tölvuárásar. „Þessi ummæli sem höfð eru eftir mér voru alls ekki sögð í því samhengi sem þau birtast í þarna í fréttinni. Ég var að vísa til þess að krafa okkar um afsökunarbeiðni fæli ekki í sér hörð viðbrögð,“ sagði Glinkin, upplýsingafulltrúi.

Þórbergur, Steinn og Sigmundur Ernir?

Í bréfi sem rússneska sendiráðið sendi Sigmundi Erni Rúnarssyni, ritstjóra Fréttablaðsins í morgun, er þess krafist að Fréttablaðið biðjist afsökunar á því að hafa birt mynd sem sýni niðrandi meðferð á þjóðfána Rússa. Í bréfinu segir að sendiráðið telji það skjóta skökku við að fjölmiðill í landi sem stæri sig af því að fylgja vestrænum gildum, skuli brjóta gegn velsæmi, siðareglum blaðamanna og ekki síst lögum með myndbirtingunni. 

Minna á Þórberg og SteinRússneska sendiráðið krefst þess að Fréttablaðið biðjist afsökunar á fréttamynd sem birtist í umfjöllun Vals Gunnarssonar um líf Úkraínumanna undir innrás Rússa í landið.

Mynd: Fréttablaðið

Rússneska sendiráðið vísar sérstaklega til þess að íslensk stjórnvöld hafi enn ekki fellt úr gildi lagaákvæði sem leggur bann við því að „smána erlenda þjóð eða erlent ríki, æðsta ráðamann, þjóðhöfðingja þess, fána þess eða annað viðurkennt þjóðarmerki“ eigi yfir höfði sér allt að sex ára fangelsi. Umrætt ákvæði er einna þekktast fyrir það að á grunni þess hlutu tvö þjóðkunn skáld dóma fyrir að mótmæla Nasistum rétt fyrir miðja síðustu öld.

Bannað að móðga Hitler

Þannig hlaut rit­höf­und­ur­inn Þór­bergur Þórð­ar­son dóm fyrir að kalla Adolf Hitler „sadista“ í greinarflokki sínum „Kvalarþorsti Nazista“ árið 1934. Sama ár fékk svo skáldið Steinn Stein­arr dóm fyrir brot á sömu lagagrein þegar hann í félagi við fjóra aðra menn skar niður haka­kross­fána af fánastöng ræðismannsbústaðarins á Siglufirði.

Ákvæðinu var síðan aftur beitt gegni Erpi Eyvindarsyni, rappara og lífskúnstner, eftir að hann og tveir félaga hans köstuðu Molotov-kokteil að bandaríska sendiráðinu árið 2002. Sannað þótti að þeir hefðu ekki ætlað að valda skaða með athæfinu heldur miklu fremur að skilja eftir ummerki. Þeir voru því dæmdir fyrir að smána með þessu hið erlenda ríki og þegna þess.

Í þingsályktunartillögu sem nokkrir þingmenn Vinstri Grænna lögðu fram árið 2017, var lagt til að umrætt lagaákvæði yrði fellt úr lögum, meðal annars með vísan til þess að það fæli í sér augljós brot á tjáningarfrelsi. Þar var sérstaklega vísað til dóma skáldanna tveggja og sagt að til marks um fáránleika lagagreinarinnar.

„Óhætt er að segja að sagan hafi farið mjúkum höndum um þau afbrot,“ sagði í þingsályktunartillögu þingmannanna sem hlaut ekki brautargengi, í þau tvö skipti sem það var lagt fram. Utanríkisráðuneytið lagðist gegn því að lagagreinin yrði afnumin. Var það rökstutt meðal annars með vísan til alþjóðaskuldbindinga eins og Vínarsamningsins um stjórnmálasamband þjóða.

Endalok stríðsumfjöllunar

Fréttablaðið hyggst ekki biðjast afsökunar á því að hafa birt myndina frá Úkraínu. Að sama skapi segir ritstjóri blaðsins að útilokað sé að telja að  myndbirtingin feli í sér lögbrot eins og rússneska sendiráðið heldur fram

„Við ætlum okkur að sjálfsögðu ekki að verða við þessari kröfu, enda var þarna um að ræða fréttamynd sem tekin er á átakasvæði,“ segir Sigmundur Ernir Rúnarsson, ritstjóri Fréttablaðsins, aðspurður um hvort til standi að bregðast við kröfum sendiherrans eða þeirra sem hafa sagst vera ábyrgir fyrir tölvuárásinni. 

Sigmundur segir að fulltrúar sendiráðsins hafi lítið gefið færi á samtali um málið í morgun en að Fréttablaðið hafi sett sig í samband við utanríkisráðuneytið íslenska sem lýst hafi yfir stuðningi við málstað blaðsins, rétt eins og stjórn Blaðamannafélagsins hyggst gera.

Sigmundur segir að ef fara ætti að kröfunni væri svo gott sem hægt að hætta umfjöllun um stríð og átök. Enda liði varla sú vika að ekki væru birtar fréttamyndir þar sem sæist til fólks brenna fána erlendra ríkja, í einhvers konar mótmælaskyni vegna deilna eða stríðsátaka.