Tæplega fjögur ár eru frá því að Ellý Katrín Guðmundsdóttir greindist með Alzheimer, aðeins 51 árs. Nýverið hófst nýr kafli í hennar lífi, þegar hún hætti að vinna hjá Reykjavíkurborg og sneri sér alfarið að dagþjálfun í Hlíðabæ. Hún og eiginmaður hennar, Magnús Karl Magnússon, standa nú sem fyrr þétt saman og hafa einsett sér að njóta einföldu og kunnuglegu hlutanna í lífinu.
Sonurinn varð sterkari eftir að hann kom út sem trans
Sigga Ey og systurnar héldu uppi málstað trans einstaklinga í Eurovision. Sonur hennar glímdi við mikla vanlíðan þegar hann var að komast á kynþroskaaldur. Þegar hann kom út sem trans rétti hann betur úr sér og varð frjáls.
2
Pistill
4
Illugi Jökulsson
Þegar fullorðið fólk gerir sig að fífli
Rétt eins og flokkurinn hefur þegar sannað að hann er ekki lengur vinstrihreyfing með þjónkun sinni við efnahagsstefnu Sjálfstæðisflokksins, þá er nú morgunljóst að hann er ekki heldur grænt framboð, skrifar Illugi Jökulsson um Vinstri græn.
Úrvinnslusjóður ætlar ekkert að aðhafast vegna íslenska plastsins sem fannst í vöruhúsi í Svíþjóð. Sendinefnd sem fór á staðinn og komst að þeirri niðurstöðu að þar væri einungis lítið magn af íslensku plasti virðist hafa byggt þá niðurstöðu sína á hæpnum forsendum. Fullyrðingar í skýrslu nefndarinnar standast ekki skoðun.
Mörg hundruð falla í innrás Rússa í Úkraínu á degi hverjum, manntjónið eykst sífellt og ólýsanlegar hörmungar þar víða daglegt brauð. Þess utan eru efnahagslegar hamfarir að eiga sér stað í Úkraínu en þær voru raunar hafnar áður en innrásin hófst. Útlitið var svart fyrir en nú er stór hluti landsins ein rjúkandi rúst og vegna landlægrar spillingar mun reynast erfitt að fá fjárhagsaðstoð erlendis frá til uppbyggingar að stríðslokum.
5
MenningHús & Hillbilly
Myndi örugglega aldrei fara neitt ef hún vissi allt
Covid-faraldurinn birtist ljóslifandi á nýjasta listaverki listakonunnar Eirúnar Sigurðardóttur, Rauntímareflinum, sem var saumaður meðan á faraldrinum stóð. Refillinn tók mið af stöðu faraldursins á hverjum tíma og var lokaútkoman því ekki fyrirfram ákveðin.
6
Viðtal
Reykvísk skrifstofukona umlukin svartadauða
Auður Haralds rithöfundur segir að Guð sé algjörlega aðgerðarlaus og þess vegna sé titill bókar hennar sem var að koma út: Hvað er Drottinn að drolla? Sagan fjallar um reykvíska skrifstofukonu í nútímanum sem fer í tímaferðalag alla leið aftur til ársins 1346 og lendir inni í miðjum svartadauða.
7
Fréttir
Bjarni undir í rannsókn Ríkisendurskoðunar
Sú endurskoðunaráætlun sem lagt var af stað með í rannsókn Ríkisendurskoðunar á sölu ríkisins á hlutum í Íslandsbanka snýr fyrst og fremst að Bankasýslu ríkisins. Guðmundur Björgvin Helgason ríkisendurskoðandi segir að fjármálaráðherra og ráðuneyti hans séu líka undir og að áætlunin taki breytingum eftir því sem rannsókninni vindi fram.
Prentútgáfa Stundarinnar kemur næst út þann 29. júlí.
„Góð hjón og bestu vinir“Þau Magnús og Ellý segjast alltaf hafa verið náin og staðið þétt saman.Mynd: Heiða Helgadóttir
Mörgum er sú stund minnisstæð þegar Ellý Katrín Guðmundsdóttir, fyrrverandi borgarritari í Reykjavíkurborg, steig í pontu á fræðslufundi Íslenskrar erfðagreiningar í byrjun árs 2017 og lýsti þar reynslu sinni af því að greinast með Alzheimer. Sérfræðingar í málefnum fólks með heilabilun segja að fordæmi Ellýjar hafi verið afar mikilvægt, því það hafi gefið mörgum öðrum hugrekki til að hætta feluleiknum og viðurkenna að þeir hafi verið greindir með heilabilun. Síðan Ellý opnaði á umræðuna hefur ýmislegt breyst í hennar lífi. Eftir greiningu vann hún áfram hjá borginni í þrjú ár, en var í öðrum verkefnum en áður. Þar fékk hún góðan stuðning til að vinna eins lengi og sjúkdómurinn leyfði. Í lok síðasta árs fór hún að mæta á móti vinnunni í Hlíðabæ, sem er sérhæft úrræði þar sem stunduð er markviss þjálfun fyrir fólk sem greinst hefur með heilabilun. Nú er svo komið að hún er hætt að vinna en mætir samviskusamlega á hverjum morgni í Hlíðabæ og kemur aftur heim í lok dags, um það leyti þegar vinnudegi mannsins hennar, Magnúsar Karls Magnússonar, er að ljúka. Henni þótti tilhugsunin um að hætta að vinna erfið. En um leið og hún mætti í Hlíðabæ sættist hún við breytinguna og er mjög ánægð í dag. „Þetta er alveg yndislegur staður,“ segir hún. „Ég bara fann fljótt að þar liði mér mjög vel. Ég er mjög sátt og kát að fara í Hlíðabæ. Við erum þarna góður hópur saman,“ segir Ellý. Þau fari í leikfimi og gönguferðir, sinni ýmiss konar listsköpun, heimilisstörfum, garðverkum og öðru, auk þess að sækja menningarviðburði, oft á Kjarvalsstöðum eða í Háteigskirkju.
Svo skemmtilega vill til að Hlíðabær stendur við hlið heimilis þeirra Magnúsar og Ellýjar í Hlíðunum, svo það er ekki langt fyrir hana að fara á morgnana. Þau hjónin þekktu því vel til fólksins og starfseminnar í Hlíðabæ, áður en hún veiktist. „Það var óneitanlega skrýtið þegar þetta kom upp með Ellý, hvernig þetta hús öðlaðist allt aðra merkingu fyrir okkur. Þau eru einhverjir bestu nágrannar sem við höfum haft. Lengi hafa þau til dæmis komið hingað og fengið að tína rifsberin í garðinum okkar og við höfum fengið rifsberjasultu í staðinn. Ég var einmitt að segja við Ellý um daginn að nú sjái hún um rifsberin fyrir okkur,“ segir Magnús og blikkar Ellý. Hún brosir og segir á móti: „Við sjáum nú til með það.“
„Það var eitthvað sem lá á mér“
Strax við fyrstu kynni bera þau Ellý og Magnús það með sér að vera samrýnd hjón. Þau bjóða heim í morgunkaffi og taka orðið hvort af öðru þegar þau lýsa reynslu sinni. Þau samsinna því að það hljóti að vera fólki sem greinist með heilabilun afar mikilvægt að eiga góða að þegar svo stórt verkefni knýr dyra eins og það sem hún fæst nú við. „Heldur betur, það er mjög gott,“ segir hún og Magnús bætir við: „Við erum búin að vera lengi saman, frá því að við vorum tvítug, kynntumst á fyrsta ári í háskóla. Bestu vinir og góð hjón.“
Hún lýsir aðdraganda þess að hún greindist með Alzheimer. „Ég var orðin svo þreytt eitthvað og var ekki nógu hamingjusöm. Það var eitthvað sem lá á mér. Svo ákvað ég að fara í rannsókn og þá kom í ljós að ég væri komin með Alzheimer. Ég hélt kannski að þetta væru tíðahvörf eða kulnun. Ég var einhvern veginn ekki alveg með sjálfri mér.“
Magnús segir sjúkdóminn hafa læðst aftan að þeim en þegar greiningarferlið hófst var hann farinn að gruna að niðurstaðan yrði alvarleg. „Greiningarferlið hjá okkur var svo sem ekki langt miðað við hjá mörgum, eða svona hálft ár. Mig grunaði strax að þetta væri eitthvað alvarlegt en hélt alltaf í vonina. Niðurstaðan varð svo auðvitað mikið sjokk en Ellý hefur sýnt þessu ótrúlegt æðruleysi.”
Hann segir það hafa verið þeim báðum afar mikilvægt hversu opin hún var með veikindi sín. „Það var svo mikil skömm sem fylgdi þessum sjúkdómi, þannig að það var mjög gott að geta farið með það út,“ segir hún og hann bætir við: „Þegar hún talaði um þetta opinberlega fann ég hvað þetta var mikilvægt fyrir marga. Fljótlega fór fólk í svipaðri stöðu að hafa samband við okkur. Umræðan um sjúkdóminn var á þessum tíma ágætlega mikil en andlit hans hafði alltaf verið mjög fjarri, aðstandendur kannski komið fram en sjaldan sjúklingar. Ellý kom fram með andlit hins venjulega borgara.“
Þétt vináttubönd hafa myndast
Þau Ellý og Magnús tilheyra í dag litlum en kröftugum hópi fólks með Alzheimer og aðstandenda þeirra sem stóðu að því að stofna frumkvöðlahóp innan Alzheimersamtakanna. Markmið hans er að stuðla að bættri þjónustu við fólk með Alzheimer, ekki síst þau sem greinast ung. „Einkenni sjúkdómsins á fyrstu stigum er ekki beinlínis heilbrigðisvandamál, svona frá degi til dags. Það myndast því oft svolítið tómarúm eftir greiningu, því það er ekkert í kerfinu sem tekur við. Nú er fókusinn á það hjá Alzheimersamtökunum að koma upp aðstöðu fyrir þau með styttra genginn sjúkdóm, sem verður mjög til bóta,“ útskýrir Magnús. „Oft getur skapast erfitt ástand, þegar fólk er hætt að vinna en er enn heima en makinn jafnvel enn í fullu starfi. En við skynjum það innan heilbrigðiskerfisins að það er virkilega að vakna til lífsins, með stefnumótun og heildarsýn. Allir eru af vilja gerðir til að laga það sem þarf að laga. Það er þá kannski helst þessi félagslegu og fjárhagslegu mál sem fólk þarf að kljást við sem þarf að aðstoða fólk með. Það hefur enginn lent í þessari stöðu áður.“
„Við skynjum það innan heilbrigðiskerfisins að það er virkilega að vakna til lífsins, með stefnumótun og heildarsýn“
Hann segir þau Ellý hafa orðið áhyggjufull eftir að hún greindist og þau fóru að kynna sér stöðuna hér á landi. Þá hafi verið fá úrræði og langir biðlistar. Nú hafi hins vegar dagvistarúrræðum fjölgað og biðlistar styst. Smám saman fari því staðan batnandi.
Innan frumkvöðlahópsins hafa myndast þétt vináttubönd. „Við höfum kynnst mörgu yndislegu fólki sem er í sömu sporum og við. Maður skynjar væntumþykjuna hjá öllum, bæði innan hópsins og á milli þeirra sem greinst hafa og aðstandenda þeirra. Ég held að margir sem lenda í þessu bindist sterkari böndum en áður. Þau hjón sem við höfum kynnst á þessum vettvangi eru einstök. Hvert tekur þetta með sínu lagi en fólk stendur þétt saman og kemur fram sem einn.“
Hafa eignast góða vini Ellý og Magnús voru á meðal þeirra sem stofnuðu frumkvöðlahópinn innan Alzheimersamtakanna. Tilgangur hópsins er að þrýsta á betri þjónustu fyrir fólk með Alzheimer en þau segja ekki síður dýrmætt hvað þau hafa kynnst mörgu góðu fólki þar í svipaðri stöðu og þau.
Mynd: Heiða Helgadóttir
Fyrst um sinn voru ekki margir á fundunum en þeim hefur smám saman farið fjölgandi. Magnúsi brá í brún hins vegar á síðasta fundi, þeim fyrsta eftir samkomubann. „Þá mættu um 25–30 manns. Allt fólk í yngra kantinum og fólkið sem er með Alzheimergreininguna flest snemma í ferlinu. Og allir eru að takast á við svipaða hluti: Hvað gerir þú í sambandi við vinnuna? Getur makinn stundað fulla vinnu? Og svo þetta andlega, hvernig horft sé á nútíðina og til framtíðar. Það var alveg ótrúlega gaman að sjá þennan litla hóp verða að stórum hópi.“
Gjörbreytt líf
Áður en Ellý greindist með Alzheimer voru þau hjónin bæði í ábyrgðarstöðum og á fleygiferð á sínum starfsferli. Hann var deildarforseti í læknadeild HÍ og hún var borgarritari í Reykjavíkurborg. Hann tók fljótt þá stefnu að minnka við sig vinnu. „Ég létti á mér, þannig að núna er ég „bara“ prófessor og sinni minni kennslu og stunda rannsóknir innan Íslenskrar erfðagreiningar. En það er líka auðvelt að fórna öllu fyrir þann sem manni þykist vænst um. Maður lítur ekki á það sem fórn, það er bara partur af lífinu. Í fyrsta skipti í langan tíma sinni ég vinnu að mestu leyti frá 8–4 og nýt lífsins þess á milli.“
„Það er líka auðvelt að fórna öllu fyrir þann sem manni þykist vænst um“
Það er einmitt það sem þau hafa gert, að reyna að njóta lífsins. „Lífið er rólegra núna en við njótum þess. Það er svo oft sem fólk heldur þá að það að njóta lífsins þýði að maður þurfi að ferðast út um allar koppagrundir. En við höfum frekar reynt að njóta hversdagslegu hlutanna,“ segir hann og Ellý skýtur inn í: „Við göngum, göngum og göngum“ og þau hlæja bæði. „Já, við göngum um borgina á hverjum degi. Ellý er mikil Reykjavíkurdama, hefur búið hér alla ævina fyrir utan árin okkar erlendis. Hún hefur starfað hjá borginni meira og minna. Vinnan hennar var miklu meira en bara vinna. Hún brennur fyrir borginni og þá sérstaklega fyrir umhverfismálunum,“ segir hann og hún bætir við: „Ég lærði umhverfisrétt í Madison og vann í Alþjóðabankanum í Washington í fjögur ár.“ Þar hélt hún utan um samninga bankans við ýmis umhverfisverkefni í Austur-Evrópu og Asíu.
Auk þess að ganga fara þau Ellý og Magnús reglulega út að borða og sækja tónleika reglulega. Ákveðnir hlutir hafi látið undan, svo sem eins og lestur. Ellý las áður fyrr mikið og stofan þeirra ber þess merki að þar býr fólk með ástríðu fyrir bókum. Hún á hins vegar erfitt með að halda þræðinum við lestur núorðið. „Ég verð bara þreytt,“ segir hún. Hann bætir því við að þau geri þá í staðinn aðra hluti sem þau kunni að meta. „Við horfum á góðar bíómyndir eða gott sjónvarpsefni, finnum eitthvað sem við njótum en fyllum ekki bara tímann. Það þýðir ekki að fókusera á það sem maður ekki getur, heldur fókusera frekar á það sem maður nýtur.“
Annað sem líka hefur breyst í lífi þeirra er að þau eru hætt að ferðast eins mikið, til dæmis í sumarfríum. „Nú reynum við að hafa sumarfríin einfaldari og hafa flækjustigið sem minnst. Ellý líður best í góðri rútínu. Það er allt í fína að fara út úr bænum en allt sem er nýtt er aðeins flóknara. Að fara í sturtu á nýjum stað er flóknara en að gera það heima, til dæmis. Það eru þessir litlu hlutir sem eru ekkert vandamál í sjálfu sér en okkur þykir ástæðulaust að flækja hversdagslífið of mikið,“ útskýrir Magnús.
Tóku þetta á æðruleysinu
Þau Ellý og Magnús eiga tvö börn sem eru komin á fullorðinsaldur. Sonur þeirra, Guðmundur, býr í risinu hjá þeim og Ingibjörg, dóttir þeirra, er búsett í Danmörku. Spurð hvernig þau brugðust við þeim fréttum að mamma þeirra væri komin með Alzheimer segir Ellý: „Þeim var náttúrlega brugðið en þau tóku þetta á æðruleysinu.“
Þau segjast vera heppin að því leyti að þau hafi sterkan félagslegan bakgrunn, vini og fjölskyldu sem hafa staðið þétt við bakið á þeim. Vissulega hafi þau lent í því að fólk viti ekki alveg hvernig það eigi að umgangast þau. „Það eru margir hræddir við þennan sjúkdóm og það er bara mannlegt. En þá þarf maður bara að vera duglegur að gefa merki um að maður vilji vera í sambandi. Ég held að sumir séu dálítið hræddir við að trufla okkur. En þau sem næst okkur standa sýna mesta stuðninginn. Fyrir utan það þá höfum við tvö alltaf verið náin og staðið þétt saman. Við höfum ekki verið þannig að hún hafi átt sinn vinahóp og ég minn, heldur erum við náin saman og eigum okkar vini saman.”
Þá hitti Ellý bókaklúbbinn sinn reglulega og hafi haldið því áfram þótt hún lesi ekki lengur bækur. Hún fari svo alltaf einu sinni í viku í gönguferð með Heiðu, bestu vinkonu sinni úr barnæsku.
Bæði hafa þau leitað sér sálrænnar aðstoðar. „Ég var einhvern tímann að tala við góðan vin minn sem er geðlæknir. Hann benti mér á það augljósa, að ég ætti að hitta sálfræðing, sem ég hafði ekki hugsað út í. Ellý hafði oft gert þetta, kannski líka í tengslum við mikið álag í vinnu, þannig að hún hélt því áfram og ég fór líka að fara reglulega til sálfræðings. Þetta hefur ekki verið eitthvað sem hefur gerst sjálfkrafa í gegnum kerfið, ég hef þurft að leita það uppi. Þetta borgar maður úr eigin vasa. Við erum í þannig aðstöðu að við höfum getað gert það.”
Starfsfólk hjúkrunarheimila þarf meiri fræðslu um heilabilun
Samræma þarf þjónustu við einstaklinga með heilabilun á hjúkrunarheimilum, þannig að jafnræðis sé gætt. Þá þarf að bæta aðstöðu á þeim hjúkrunarheimilum þar sem enn er þröngbýlt. Þetta er meðal þess sem stefnt er að og lesa má úr aðgerðaráætlun stjórnvalda í þjónustu við fólk með heilabilun.
ViðtalFaraldur 21. aldarinnar
„Þetta er langvarandi sorg“
Eiginmaður Guðnýjar Helgadóttur lést úr Alzheimer fyrir þremur árum, eftir margra ára baráttu við sjúkdóminn. Guðný segist sjálf ekki hafa áttað sig á álaginu sem fylgdi veikindum hans, fyrr en eftir að hann var fallinn frá. Hún segir sjúkdóminn smám saman ræna fólk öllum sínum fallegu eiginleikum sem sé erfitt að horfa upp á.
FréttirFaraldur 21. aldarinnar
„Þetta er eins og að missa hann rosalega hægt“
Pabbi systranna Pálínu Mjallar og Guðrúnar Huldu greindist með Alzheimer fyrir sjö árum en þær segja erfitt að segja til um hvenær fyrstu einkenna sjúkdómsins varð vart. Síðan þá hefur fjölskyldan tekist á við sjúkdóminn í ferli sem systurnar lýsa sem afar lýjandi. Þær eru þakklátar fyrir kærleiksríka umönnun pabba síns en segja afar brýnt að bæta stuðning við nánustu aðstandendur.
ViðtalFaraldur 21. aldarinnar
Brýnt að bæta þjónustu við ungt fólk með heilabilun
Í bígerð er að opna miðstöð fyrir ungt fólk sem greinst hefur með heilabilun. Á hverju ári greinast um 20 manns undir 65 ára aldri með heilabilun á höfuðborgarsvæðinu. Áætlað er að rúmlega hundrað manns auk aðstandenda myndu á hverjum tíma geta nýtt sér þjónustumiðstöðina, sótt þar meðal annars félagsskap, jafningjastuðning, þjónustu sálfræðings og annarra sérfræðinga.
ViðtalFaraldur 21. aldarinnar
Pabbi þeirra varð bráðkvaddur skömmu eftir að mamma þeirra fór á hjúkrunarheimili
Foreldrar systkinanna Ernu Rúnar, Berglindar Önnu og Hjalta., þau Hjörtfríður og Magnús Andri, létust með tveggja ára millibili áður en þau náðu sextugu. Hjörtfríður hafði glímt við Alzheimer frá árinu 2012 og naut stuðnings Magnúsar, sem sinnti henni dag og nótt. Aðeins fáeinum mánuðum eftir að hún flutti á hjúkrunarheimili varð hann bráðkvaddur. Systkinin eru þakklát stuðningi samfélagsins í Grindavík og segja áföllin hafa þjappað þeim saman og breytt afstöðu þeirra til lífsins. Þeim þyki lífið ekki lengur vera sjálfsagt.
ViðtalFaraldur 21. aldarinnar
„Fólk heldur að maður sé orðinn alveg kexruglaður“
Skipstjórinn Jónas Jónasson var ekki nema 53 ára þegar hann greindist með Alzheimer fyrir tveimur árum. Greiningin var honum og fjölskyldunni högg, ekki síst vegna þess að honum var umsvifalaust sagt upp vinnunni og margir félagar hans hættu að hafa samband. „Hann var alltaf í símanum, það var aldrei hægt að ná í hann,“ segir dóttir hans. „En svo bara hætti síminn að hringja.“
Mest lesið
1
Fréttir
Sonurinn varð sterkari eftir að hann kom út sem trans
Sigga Ey og systurnar héldu uppi málstað trans einstaklinga í Eurovision. Sonur hennar glímdi við mikla vanlíðan þegar hann var að komast á kynþroskaaldur. Þegar hann kom út sem trans rétti hann betur úr sér og varð frjáls.
2
Pistill
4
Illugi Jökulsson
Þegar fullorðið fólk gerir sig að fífli
Rétt eins og flokkurinn hefur þegar sannað að hann er ekki lengur vinstrihreyfing með þjónkun sinni við efnahagsstefnu Sjálfstæðisflokksins, þá er nú morgunljóst að hann er ekki heldur grænt framboð, skrifar Illugi Jökulsson um Vinstri græn.
Úrvinnslusjóður ætlar ekkert að aðhafast vegna íslenska plastsins sem fannst í vöruhúsi í Svíþjóð. Sendinefnd sem fór á staðinn og komst að þeirri niðurstöðu að þar væri einungis lítið magn af íslensku plasti virðist hafa byggt þá niðurstöðu sína á hæpnum forsendum. Fullyrðingar í skýrslu nefndarinnar standast ekki skoðun.
Mörg hundruð falla í innrás Rússa í Úkraínu á degi hverjum, manntjónið eykst sífellt og ólýsanlegar hörmungar þar víða daglegt brauð. Þess utan eru efnahagslegar hamfarir að eiga sér stað í Úkraínu en þær voru raunar hafnar áður en innrásin hófst. Útlitið var svart fyrir en nú er stór hluti landsins ein rjúkandi rúst og vegna landlægrar spillingar mun reynast erfitt að fá fjárhagsaðstoð erlendis frá til uppbyggingar að stríðslokum.
5
MenningHús & Hillbilly
Myndi örugglega aldrei fara neitt ef hún vissi allt
Covid-faraldurinn birtist ljóslifandi á nýjasta listaverki listakonunnar Eirúnar Sigurðardóttur, Rauntímareflinum, sem var saumaður meðan á faraldrinum stóð. Refillinn tók mið af stöðu faraldursins á hverjum tíma og var lokaútkoman því ekki fyrirfram ákveðin.
6
Viðtal
Reykvísk skrifstofukona umlukin svartadauða
Auður Haralds rithöfundur segir að Guð sé algjörlega aðgerðarlaus og þess vegna sé titill bókar hennar sem var að koma út: Hvað er Drottinn að drolla? Sagan fjallar um reykvíska skrifstofukonu í nútímanum sem fer í tímaferðalag alla leið aftur til ársins 1346 og lendir inni í miðjum svartadauða.
7
Fréttir
Bjarni undir í rannsókn Ríkisendurskoðunar
Sú endurskoðunaráætlun sem lagt var af stað með í rannsókn Ríkisendurskoðunar á sölu ríkisins á hlutum í Íslandsbanka snýr fyrst og fremst að Bankasýslu ríkisins. Guðmundur Björgvin Helgason ríkisendurskoðandi segir að fjármálaráðherra og ráðuneyti hans séu líka undir og að áætlunin taki breytingum eftir því sem rannsókninni vindi fram.
Mest deilt
1
Fréttir
3
„Ég mun aldrei fyrirgefa þeim“
Kristín Sóley Kristinsdóttir segist aldrei muni fyrirgefa samfélaginu í Garði fyrir að hafa brugðist dóttur hennar og úthrópað sem lygara eftir að hún greindi frá því þegar hún var tólf ára að maður í bænum hefði beitt hana kynferðisofbeldi, fyrst þegar hún var átta ár gömul. Maðurinn sem var á sextugsaldri á þessum tíma var dæmdur í átján mánaða fangelsi fyrir að hafa ítrekað beitt Lilju, dóttur Kristínar Sóleyjar, ofbeldi.
2
Fréttir
Konur í Bandaríkjunum hafa verið sviptar réttinum til þungunarrofs
Hæstiréttur Bandaríkjanna snéri við fyrri niðurstöðu sem tryggðu rétt kvenna til að láta rjúfa meðgöngu. Rétturinn var tryggður fyrir fimmtíu árum síðan í máli Roe gegn Wade en nú hefur dómstóllinn ákveðið að stjórnarskrá landsins tryggi ekki sjálfsákvörðunarrétt kvenna. Fóstureyðingar urðu sjálfkrafa bannaðar í fjölda fylkja við uppkvaðningu dómsins.
3
Leiðari
13
Jón Trausti Reynisson
Meistarar málamiðlana
Hvers vegna skilur fólk ekki fórnir Katrínar Jakobsdóttur?
4
Fréttir
Sonurinn varð sterkari eftir að hann kom út sem trans
Sigga Ey og systurnar héldu uppi málstað trans einstaklinga í Eurovision. Sonur hennar glímdi við mikla vanlíðan þegar hann var að komast á kynþroskaaldur. Þegar hann kom út sem trans rétti hann betur úr sér og varð frjáls.
5
Rannsókn
9
Hvað kom fyrir Kidda?
Hálfri öld eftir að tilkynnt var um bílslys í Óshlíð á milli Bolungarvíkur og Ísafjarðar er lögreglan loks að rannsaka hvað átti sér stað. Lík Kristins Hauks Jóhannessonar, sem lést í slysinu, var grafið upp og bein hans rannsökuð. Sonur og hálfbróðir Kristins urðu til þess yfirvöld skoða loksins, margsaga vitni og myndir af vettvangi sem urðu til þess að málið var tekið upp að nýju.
6
Menning
1
Fundu týndar dagbækur Bíbíar: „Hún fékk aldrei séns“
Sagnfræðingarnir Sólveig Ólafsdóttir og Sigurður Gylfi Magnússon og prófessorinn Guðrún Valgerður Stefánsdóttir fundu nýjar heimildir eftir Bjargeyju Kristjánsdóttur, eða Bíbí, þegar þau voru að kynna nýja bók hennar í Skagafirði. Saga Bjargeyjar er átakanleg en henni var komið fyrir á öldrunarheimili á Blönduósi þegar hún var á fertugsaldri en hún var með efnaskiptasjúkdóm sem lítil þekking var á árið 1927 þegar hún fæddist.
7
ViðtalÚkraínustríðið
17
Íslenski fréttaritarinn í boðsferð með Rússum: „Ísland ekki á góðri leið“
Haukur Hauksson hefur verið fréttaritari í Moskvu í þrjá áratugi og hefur nú farið í þrjár boðsferðir með rússneska hernum í Austur-Úkraínu. Haukur telur fjöldamorð Rússa í Bucha „hlægilegt dæmi“ um „setup“, en trúir því ekki að rússneski herinn blekki hann.
Mest lesið í vikunni
1
Fréttir
3
„Ég mun aldrei fyrirgefa þeim“
Kristín Sóley Kristinsdóttir segist aldrei muni fyrirgefa samfélaginu í Garði fyrir að hafa brugðist dóttur hennar og úthrópað sem lygara eftir að hún greindi frá því þegar hún var tólf ára að maður í bænum hefði beitt hana kynferðisofbeldi, fyrst þegar hún var átta ár gömul. Maðurinn sem var á sextugsaldri á þessum tíma var dæmdur í átján mánaða fangelsi fyrir að hafa ítrekað beitt Lilju, dóttur Kristínar Sóleyjar, ofbeldi.
2
Fréttir
Sonurinn varð sterkari eftir að hann kom út sem trans
Sigga Ey og systurnar héldu uppi málstað trans einstaklinga í Eurovision. Sonur hennar glímdi við mikla vanlíðan þegar hann var að komast á kynþroskaaldur. Þegar hann kom út sem trans rétti hann betur úr sér og varð frjáls.
3
Eigin Konur#93
„Það bara hrundi allt“
Kristín Sóley Kristinsdóttir, mamma Lilju Bjarklind sem sagði sögu sína í Eigin konum fyrir nokkrum vikum, stígur nú fram í þættinum og talar um ofbeldið sem dóttir hennar varð fyrir og afleiðingar þess. Hún segir að allt hafi hrunið þegar Lilja, þá tólf ára, sagði henni frá því að maður sem stóð til að myndi flytja inn til fjölskyldunnar, hefði beitt hana kynferðislegu ofbeldi. Kristín Sóley segir mikilvægt að öll fjölskyldan fái viðunandi aðstoð eftir svona áföll því fjölskyldur skemmist þegar börn eru beitt ofbeldi. Hún segir að samfélagið hafi brugðist Lilju og allri fjölskyldunni.
4
GreiningLaxeldi
4
11,5 milljarðar fara til Kýpur eftir sölu á auðlindafyrirtækinu
Íslenska stórútgerðin Síldarvinnslan er orðin stór fjárfestir í laxeldisfyrirtækinu Arctic Fish á Ísafirði eftir að hafa keypt sig inn fyrir 13,7 milljarða króna. Hlutabréfin voru að langmestu leyti í eigu fyrirtækis á Kýpur sem pólski fjárfestirinn Jerzy Malek. Í kjölfarið er útgerðarfélagið Samherji beint og óbeint orðin einn stærsti hagsmunaðilinn í íslensku landeldi og sjókvíaeldi á eldislaxi.
5
Pistill
4
Illugi Jökulsson
Þegar fullorðið fólk gerir sig að fífli
Rétt eins og flokkurinn hefur þegar sannað að hann er ekki lengur vinstrihreyfing með þjónkun sinni við efnahagsstefnu Sjálfstæðisflokksins, þá er nú morgunljóst að hann er ekki heldur grænt framboð, skrifar Illugi Jökulsson um Vinstri græn.
6
Fréttir
„Ég lifði tvöföldu lífi þar sem ég þóttist vera harður gaur“
Antonía Arna lýsir léttinum við að koma út sem trans og þungbærri bið eftir kynleiðréttandi aðgerð. Hún hefur beðið í hátt í á þriðja ár. Biðin tærir upp trans fólk og getur valdið alvarlegum andlegum veikindum. Dæmi eru um að trans fólk þurfi að leggjast inn á sjúkrahús sökum þunglyndi vegna þess.
7
Fréttir
Skip Vinnslustöðvarinnar selt til ónefnds fyrirtækis í Hong Kong
Vinnslustöðin vill ekki gefa upp nafn fyrirtækisins sem kaupir Sighvat Bjarnason.
Mest lesið í mánuðinum
1
Viðtal
2
Að deyja úr fordómum
Elísabet Jökulsdóttir er með nýrnabilun á lokastigi eftir röð læknamistaka. Ríkið hefur þegar viðurkennt mistökin og ekki síður þá staðreynd að einkenni og beiðnir Elísabetar um aðstoð voru hunsaðar árum saman. Lögmaður hennar segir að í málinu kristallist fordómar gegn geðsjúkum sem talsmaður Geðhjálpar segir allt of algenga.
2
Rannsókn
9
Hvað kom fyrir Kidda?
Hálfri öld eftir að tilkynnt var um bílslys í Óshlíð á milli Bolungarvíkur og Ísafjarðar er lögreglan loks að rannsaka hvað átti sér stað. Lík Kristins Hauks Jóhannessonar, sem lést í slysinu, var grafið upp og bein hans rannsökuð. Sonur og hálfbróðir Kristins urðu til þess yfirvöld skoða loksins, margsaga vitni og myndir af vettvangi sem urðu til þess að málið var tekið upp að nýju.
3
Fréttir
3
„Ég mun aldrei fyrirgefa þeim“
Kristín Sóley Kristinsdóttir segist aldrei muni fyrirgefa samfélaginu í Garði fyrir að hafa brugðist dóttur hennar og úthrópað sem lygara eftir að hún greindi frá því þegar hún var tólf ára að maður í bænum hefði beitt hana kynferðisofbeldi, fyrst þegar hún var átta ár gömul. Maðurinn sem var á sextugsaldri á þessum tíma var dæmdur í átján mánaða fangelsi fyrir að hafa ítrekað beitt Lilju, dóttur Kristínar Sóleyjar, ofbeldi.
4
Úttekt
3
Varar fólk við dimmum íbúðum í nýjum hverfum
Ekkert hámark er á þéttingu byggðar nærri Borgarlínu. Ásta Logadóttir, einn helsti sérfræðingur í ljósvist á Íslandi, reynir að fá sólarljós og dagsbirtu bundna inn í byggingarreglugerðina. Hún segir það hafa verið sett í hendurnar á almenningi að gæta þess að kaupa ekki fasteignir án heilsusamlegs magns af dagsbirtu.
5
ViðtalÚkraínustríðið
17
Íslenski fréttaritarinn í boðsferð með Rússum: „Ísland ekki á góðri leið“
Haukur Hauksson hefur verið fréttaritari í Moskvu í þrjá áratugi og hefur nú farið í þrjár boðsferðir með rússneska hernum í Austur-Úkraínu. Haukur telur fjöldamorð Rússa í Bucha „hlægilegt dæmi“ um „setup“, en trúir því ekki að rússneski herinn blekki hann.
6
FréttirSamherjaskjölin
5
Toppar ákæru- og lögregluvalds í Namibíu á Íslandi vegna Samherjamáls
Ríkissaksóknari Namibíu og yfirmaður namibísku spillingarlögreglunnar, hafa verið á Íslandi frá því fyrir helgi og fundað með hérlendum rannsakendum Samherjamálsins. Fyrir viku síðan funduðu rannsakendur beggja landa sameiginlega í Haag í Hollandi og skiptust á upplýsingum. Yfirmenn namibísku rannsóknarinnar hafa verið í sendinefnd varaforsetans namibíska, sem fundað hefur um framsalsmál Samherjamanna við íslenska ráðherra.
7
Menning
1
Fundu týndar dagbækur Bíbíar: „Hún fékk aldrei séns“
Sagnfræðingarnir Sólveig Ólafsdóttir og Sigurður Gylfi Magnússon og prófessorinn Guðrún Valgerður Stefánsdóttir fundu nýjar heimildir eftir Bjargeyju Kristjánsdóttur, eða Bíbí, þegar þau voru að kynna nýja bók hennar í Skagafirði. Saga Bjargeyjar er átakanleg en henni var komið fyrir á öldrunarheimili á Blönduósi þegar hún var á fertugsaldri en hún var með efnaskiptasjúkdóm sem lítil þekking var á árið 1927 þegar hún fæddist.
Nýtt á Stundinni
Fréttir
Bjarni undir í rannsókn Ríkisendurskoðunar
Sú endurskoðunaráætlun sem lagt var af stað með í rannsókn Ríkisendurskoðunar á sölu ríkisins á hlutum í Íslandsbanka snýr fyrst og fremst að Bankasýslu ríkisins. Guðmundur Björgvin Helgason ríkisendurskoðandi segir að fjármálaráðherra og ráðuneyti hans séu líka undir og að áætlunin taki breytingum eftir því sem rannsókninni vindi fram.
Karlmennskan#96
Jordan Peterson í femínísku ljósi - Unnur Gísladóttir
„Það er erfitt fyrir mig að kjarna gagnrýni á Jordan Peterson því hún er marglaga en ef ég ætti að gera það þá er það vanhæfni hans til að setja sig í spor jaðarsettra hópa eða kvenna.“ segir Unnur Gísladóttir mannfræðingur og framhaldsskólakennari. Unnur hefur lesið allar bækur Jordan Peterson og líklega innbyrt meira magn af efni eftir hann heldur en margur aðdáandinn. Unnur er hins vegar lítill aðdáandi og færir okkur gagnrýni sína þar sem hún varpar femínísku ljósi á málflutning Jordan Peterson.
Fyrir þau sem ekki kannast við manninn þá er hann afar umdeildur prófessor í sálfræði sem virðist ná sérstaklega vel til karlmanna og er vinsæll fyrirlesari um heim allan og kom m.a. fram í Háskólabíó um liðna helgi.
Umsjón: Þorsteinn V. Einarsson
Tónlist: Mr. Silla - Naruto (án söngs)
Þátturinn er í boði bakhjarla Karlmennskunnar, Dominos, Veganbúðarinnar og The Body Shop.
FréttirPlastið fundið
„Það er búið að borga fyrir þetta“
Guðlaugur Þór Þórðarson umhverfisráðherra segir að það eigi að endurvinna íslenska plastið sem fannst í vöruhúsi í Svíþjóð, enda sé búið að borga fyrir það.
ÞrautirSpurningaþrautin
792. spurningaþraut: Stígvél hér og stígvél þar
Fyrri aukaspurning: Hvað er að gerast á þessari mynd hér að ofan? * Aðalspurningar: 1. Hvaða fyrrverandi þingmaður tók við sem ritstjóri Fréttablaðsins í fyrra? 2. William Henry Gates III fæddist í Bandaríkjunum 1952. Faðir hans var vel metinn lögfræðingur og móðir hans kennari og kaupsýslukona. Bæði létu heilmikið að sér kveða í baráttu fyrir skárra samfélagi. En hvað afrekaði...
Mörg hundruð falla í innrás Rússa í Úkraínu á degi hverjum, manntjónið eykst sífellt og ólýsanlegar hörmungar þar víða daglegt brauð. Þess utan eru efnahagslegar hamfarir að eiga sér stað í Úkraínu en þær voru raunar hafnar áður en innrásin hófst. Útlitið var svart fyrir en nú er stór hluti landsins ein rjúkandi rúst og vegna landlægrar spillingar mun reynast erfitt að fá fjárhagsaðstoð erlendis frá til uppbyggingar að stríðslokum.
Viðtal
Reykvísk skrifstofukona umlukin svartadauða
Auður Haralds rithöfundur segir að Guð sé algjörlega aðgerðarlaus og þess vegna sé titill bókar hennar sem var að koma út: Hvað er Drottinn að drolla? Sagan fjallar um reykvíska skrifstofukonu í nútímanum sem fer í tímaferðalag alla leið aftur til ársins 1346 og lendir inni í miðjum svartadauða.
Úrvinnslusjóður ætlar ekkert að aðhafast vegna íslenska plastsins sem fannst í vöruhúsi í Svíþjóð. Sendinefnd sem fór á staðinn og komst að þeirri niðurstöðu að þar væri einungis lítið magn af íslensku plasti virðist hafa byggt þá niðurstöðu sína á hæpnum forsendum. Fullyrðingar í skýrslu nefndarinnar standast ekki skoðun.
ÞrautirSpurningaþrautin
791. spurningaþraut: Picasso málaði portrett af ... hvaða konu?
Fyrri aukaspurning: Hvað heitir þetta fjall? * Aðalspurningar: 1. Hvaða vinsæla hljómsveit sendi frá sér plötuna Their Satanic Majesties Request árið 1967? 2. Hver var þá aðal gítarleikari hljómsveitarinnar? 3. Dönsk yfirvöld og sér í lagi forsætisráðherrann hafa nú fengið skömm í hattinn hjá opinberri rannsóknarnefnd í Danmörku vegna framgöngu sinnar í máli sem snerist um ákveðna dýrategund. Hvaða dýr voru...
MenningHús & Hillbilly
Myndi örugglega aldrei fara neitt ef hún vissi allt
Covid-faraldurinn birtist ljóslifandi á nýjasta listaverki listakonunnar Eirúnar Sigurðardóttur, Rauntímareflinum, sem var saumaður meðan á faraldrinum stóð. Refillinn tók mið af stöðu faraldursins á hverjum tíma og var lokaútkoman því ekki fyrirfram ákveðin.
Pistill
4
Illugi Jökulsson
Þegar fullorðið fólk gerir sig að fífli
Rétt eins og flokkurinn hefur þegar sannað að hann er ekki lengur vinstrihreyfing með þjónkun sinni við efnahagsstefnu Sjálfstæðisflokksins, þá er nú morgunljóst að hann er ekki heldur grænt framboð, skrifar Illugi Jökulsson um Vinstri græn.
Fréttir
Sonurinn varð sterkari eftir að hann kom út sem trans
Sigga Ey og systurnar héldu uppi málstað trans einstaklinga í Eurovision. Sonur hennar glímdi við mikla vanlíðan þegar hann var að komast á kynþroskaaldur. Þegar hann kom út sem trans rétti hann betur úr sér og varð frjáls.
ÞrautirSpurningaþrautin
790. spurningaþraut: Úr hvaða kvikmyndum eru skjáskotin?
Þemaþraut dagsins snýst um erlendar kvikmyndir. Aukaspurningarnar eru um íslenska sjónvarpsþætti. * Fyrri aukaspurning: Hér fyrir ofan er auglýsing fyrir íslenska sjónvarpsþætti sem nefndust ... ? Aðalspurningar: 1. Úr hvaða bíómynd er þetta? 2. Úr hvaða mynd er þetta? * 3. Kannski hafa ekki margir séð þessa mynd núorðið. En þið ættuð samt að þekkja hana með nafni....
Þín áskrift hefur áhrif
Almenningur hefur viðhaldið Stundinni með áskriftum og styrkjum frá febrúar 2015. Með því að kaupa áskrift styrkir þú sjálfstæða rannsóknarblaðamennsku.
Athugasemdir