Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 4 árum.

Áhrif mislinga á ónæmiskerfið

Ár­ið 1963 var bólu­efni gegn misl­ing­um bú­ið til af rann­sókn­ar­hópi sem var leidd­ur af John F End­ers. Reynd­ar varð til betri og end­ur­bætt út­gáfa ein­ung­is fimm ár­um seinna sem enn er not­uð í dag til að bólu­setja bróð­urpart allra barna á Vest­ur­lönd­um gegn þeirri skæðu veiru sem veld­ur misl­ing­um.

Áhrif mislinga á ónæmiskerfið

Þessi uppgötvun olli straumhvörfum í hinum vestræna heimi. Áður en bóluefnið varð til er talið að nær öll börn hafi smitast af veirunni fyrir 15 ára aldur og þónokkur fjöldi þeirra lést í baráttu sinni við veiruna. Með tíð og tíma hefur sjúkdómurinn sífellt orðið sjaldgæfari. Þar til nýlega voru helstu tilfelli hans að finna í fátækari löndum heims þar sem aðgengi að bólusetningum er ábótavant. 

Það sem hefur svo, því miður, valdið bakslagi í þessum góða árangri er rangtúlkuð vísindarannsókn sem benti til þess að bólusetningar valdi einhverfu. Fyrstu rannsóknirnar af þessum toga birtust í kringum aldamótin en hafa margsinnis verið hraktar. 

Ritstjórn Lanchet dró greinina til baka árið 2004 eftir að í ljós kom að Andrew Wakefield, fyrsti höfundur greinarinnar, hafði þegið greiðslur frá lögfræðingum sem stóðu að undirbúningi málsóknar gegn framleiðendum MMR bóluefnisins. Greinin byggði auk þess á mjög litlu úrtaki og niðurstöðurnar sem voru birtar úr rannsókninni voru gaumgæfilega valdar og þeim hagrætt svo þær hentuðu vel styrktaraðilum Wakefields. 

Fjárhagslegur ávinningur sem Wakefield hafði af rannsóknunum kom ekki í ljós fyrr en löngu eftir að greinin hafði verið birt og afleiðingarnar af fullyrðingum Wakefields í kringum birtinguna voru þegar farnar að koma í ljós.

Mislinga- eða MMR bólusetning

Reyndar var það svo í kringum aldamótin að Wakefield var ekki að ráðleggja foreldrum gegn bólusetningum heildrænt. Hans hagsmunir snerust um að draga úr notkun svokallaðrar MMR bólusetningar, þar sem bólusett er gegn mislingum, rauðum hundum og hettusótt. Wakefield ráðlagði foreldrum opinberlega að láta bólusetja börn sín við einum þessara sjúkdóma í einu með um það bil árs millibili. 

Einhvern veginn hafa þessi skilaboð Wakefields umturnast í andstöðu fólks gegn bólusetningum og hefur nú fjöldi foreldra sem hafna bólusetningum fyrir börnin sín margfaldast. Þessar mistúlkuðu niðurstöður Wakefields og útúrsnúningur á skilaboðum hans hafa leitt til þess víða um hinn vestræna heim. 

Mislingar – langtímaáhrif

Eins og fram hefur komið hér að framan eru mislingar veirusjúkdómur. Veiran smitast mjög auðveldlega á milli manna og því hefur reynst erfitt að halda aftur af sjúkdómnum sé hann á annað borð kominn upp. Hlutfall þeirra sem deyja af völdum sýkingarinnar er kannski ekki óhugnanlega hátt, en hvert og eitt líf er einu lífi of mikið, sértaklega þegar horft er til þess hve auðvelt er að koma í veg fyrir sjúkdóminn.

Afleiðingar mislinga felast ekki bara í dauðsföllum. Margir glíma við eftirköst sýkingarinnar ævilangt, þó algengust séu eftirköst sem endast í 3–6 mánuði. Þekkt er að einstaklingar sem hafa barist við mislinga eru útsettari fyrir öðrum sýkingum, jafnvel í nokkur ár eftir mislingasmit.  

Enn sem komið er hefur engin skýring fundist á þessari aukaverkun. Vaxandi fjöldi óbólusettra einstaklinga hefur þó búið til þörf fyrir meiri þekkingu á þessu sviði. Í rannsókn sem var birt í Science í byrjun nóvember er því að finna vísbendingar um það hvað er að gerast í líkamanum eftir mislingasmit.

Minni ónæmiskerfisins

Ónæmiskerfið er ótrúlega flókið og flott kerfi. Þegar við höfum einu sinni kynnst sýkli býr ónæmiskerfið nefnilega til mótefni sem gera það að verkum að við erum fljót að bregðast við og eyða sýklunum ef þeir koma aftur. Enn sem komið er höfum við ekki skilgreint hversu mörgum sýklum ónæmiskerfið getur munað eftir, en þeir eru ótrúlega margir. Með þessu móti erum við ónæm fyrir sýklum sem ónæmiskerfið hefur þegar hitt, jafnvel ævilangt.  

Bólusetningar eru notaðar til að vekja þetta minni. Með því að hitta hluta af sýkli eða veiklaðan sýkil í gegnum bólusetningu búum við til minningu um hann í ónæmiskerfinu. Þessi minning dugar okkur svo til að hindra sýkingu ef lifandi sýkill kemur til sögunnar seinna.

Hægt er að mæla mótefni okkar í blóðinu til að staðfesta hvort ónæmiskerfið þekki ákveðna sýkla. Til að meta hversu mikið af minni ónæmiskerfisins við erum að nota er hægt að mæla öll mótefnin í blóði okkar með tækni sem heitir VirScan. 

Mislingar valda (ónæmis)minnisleysi

Rannsóknarhópurinn sem stendur á bak við greinina í Science, sem samanstendur af vísindafólki frá Bandaríkjunum, Hollandi og Finnlandi, notaði þessa tækni (VirScan) til að meta minni ónæmiskerfis barna fyrir og eftir mislingasmit. Þau söfnuðu blóðsýnum úr óbólusettum hollenskum börnum áður en þau fengu mislinga og fengu svo leyfi til að skoða mótefnin í blóði barnanna með frekari blóðsýnum eftir að börnin höfðu veikst af mislingum. 

Mælingarnar leiddu í ljós að eftir mislingasmit var minnkun um allt að 73% mótefna í blóði barnanna. Fækkun mótefnanna var misjöfn eftir einstaklingum, hjá sumum var minnkunin ekki nema 11%. Þrátt fyrir það var marktækt meiri minnkunin hjá börnum sem smituðust af mislingum. Til samanburðar skoðaði rannsóknarhópurinn mótefni í börnum fyrir og eftir bólusetningu gegn mislingum, en þar sáust ekki sömu afleiðingar. 

Rýrnun í vopnabúri ónæmiskerfisins

Rannsóknarhópurinn dregur þá ályktun af þessum rannsóknum að mislingaveiran ræðst á ónæmiskerfið og fækkar þannig minnisfrumunum, þ.e. frumunum sem muna eftir sýklunum. Próf sem framkvæmt var í öpum staðfesti þessa tilgátu þar sem rannsakendur mældu veiruna í eitlum og beinmerg apanna en þar búa fullvaxta minnisfrumur og nýjar verða til. 

Þegar við myndum ónæmi gegn ákveðnum veirum eða bakteríum þekkir ónæmiskerfið marga mótefnavaka á sama sýklinum, þess vegna er ekki endilega samasemmerki á milli fækkunar á mótefnum í blóði og þess að við erum algjörlega berskjölduð fyrir sýklinum. Það er þó þannig að með færri vopnum á ónæmiskerfið erfiðara með að þekkja óvininn og ná niðurlögum hans. 

Þessar niðurstöður staðfesta hversu mikilvægt það er að hlífa ónæmiskerfinu fyrir erfiðum sýkingum eins og mislingum. Bólusetningar eru nefnilega ekki bara hættulitlar heldur bjarga þær mannslífum. 

Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.

Mest lesið

Sleppti máltíðum til þess að komast frá Ásbrú
1
Greining

Sleppti mál­tíð­um til þess að kom­ast frá Ás­brú

„Stans­laust von­leysi vakn­ar um leið og þú mæt­ir,“ seg­ir ung­ur venesú­elsk­ur hæl­is­leit­andi um Ás­brú. Þar hafi ver­ið ómögu­legt fyr­ir hann, eða nokk­urn mann, að að­lag­ast ís­lensku sam­fé­lagi – sem er at­riði sem stjórn­mála­menn þvert á flokka hafa sagt mik­il­vægt. Fé­lags- og vinnu­mark­aðs­ráð­herra hef­ur sagst vilja fleiri bú­setu­úr­ræði á borð við Ás­brú.
Milljarðar kvenna sem passa ekki inn í útlitsboxið
7
Fréttir

Millj­arð­ar kvenna sem passa ekki inn í út­lits­box­ið

Þó svo að hættu­lega grannt „heróín-lúkk“ sé ekki leng­ur í tísku og að Bridget Jo­nes sé ekki leng­ur tal­in feit, eru út­lit­s­kröf­ur til nú­tíma­kvenna enn óraun­hæf­ar, seg­ir pró­fess­or í fé­lags­sál­fræði. Hún er þó bjart­sýn: „Ég þekki ekki dæmi um að áð­ur hafi ver­ið kyn­slóð sem er vís­vit­andi að berj­ast gegn því að fólk sé smán­að út af út­liti.“
Varð vitni að handtöku í leigubílstjóramálinu
9
FréttirÁ vettvangi

Varð vitni að hand­töku í leigu­bíl­stjóra­mál­inu

Í fe­brú­ar var leigu­bíl­stjóri hand­tek­inn, en hann var grun­að­ur um al­var­legt kyn­ferð­is­brot gegn konu sem hafði ver­ið far­þegi í bíl hans. Blaða­mað­ur­inn Jó­hann­es Kr. Kristjáns­son fékk að fylgja lög­reglu eft­ir við rann­sókn máls­ins. En hann varð með­al ann­ars vitni að hand­töku ann­ars sak­born­ings­ins og fékk að sjá meint­an vett­vang glæps­ins.
Birgir segir mistök að ekki sé gert ráð fyrir nýrri kvennadeild á nýja Landspítalanum
10
Fréttir

Birg­ir seg­ir mis­tök að ekki sé gert ráð fyr­ir nýrri kvenna­deild á nýja Land­spít­al­an­um

Í störf­um þings­ins ræddu þing­menn ým­is mál. Diljá Mist Ein­ars­dótt­ir gagn­rýndi Sam­fylk­ing­una, Birg­ir Þór­ar­ins­son benti á myglu­vanda­mál Land­spít­al­ans og sér­stak­lega þá stöðu sem er kom­in upp á kvenna­deild­inni. Gagn­rýndi hann að ekki væri gert ráð fyr­ir nýrri kvenna­deild í bygg­ingu nýja Land­spít­al­ans. Jó­hann Páll Jó­hann­es­son benti á að eins og stað­an er í dag geti smá­lána­fyr­ir­tæki not­fært sér neyð fólks og grætt á þeirra stöðu.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Ráðning stjórnanda til MAST vekur athygli: „Ég er fagmaður"
2
FréttirLaxeldi

Ráðn­ing stjórn­anda til MAST vek­ur at­hygli: „Ég er fag­mað­ur"

MAST til­kynnti starfs­mönn­um sín­um um það á mið­viku­dag­inn að bú­ið væri að ráða Þor­leif Ág­ústs­son sem nýj­an sviðs­stjóra yf­ir með­al ann­ars fisk­eld­is­deild­ina hjá stofn­un­ina. Þor­leif­ur hef­ur skrif­að grein­ar þar sem hann tal­ar fyr­ir lax­eldi í sjókví­um. Þor­leif­ur seg­ist vera vís­inda­mað­ur og að hann taki ekki af­stöðu. For­stjóri MAST, Hrönn Jó­hann­es­dótt­ir vill ekki ræða um ráðn­ing­una þeg­ar eft­ir því er leit­að.
Ríkisstjórnin vill gefa kvótann í laxeldinu um aldur og ævi
4
FréttirLaxeldi

Rík­is­stjórn­in vill gefa kvót­ann í lax­eld­inu um ald­ur og ævi

Í frum­varpi mat­væla­ráð­herra um lagar­eldi er kveð­ið á um að lax­eld­is­fyr­ir­tæk­in í land­inu hafi „ótíma­bund­in“ rekstr­ar­leyfi til að stunda sjókvía­eldi í ís­lensk­um fjörð­um. Hing­að til hafa rekstr­ar­leyf­in ver­ið tíma­bund­in í 16 ár. Með þessu ákvæði munu stjórn­völd á Ís­landi ekki geta bann­að sjókvía­eldi án þess að baka sér skaða­bóta­skyldu gagn­vart lax­eld­is­fyr­ir­tækj­un­um.
Þórður Snær Júlíusson
5
Leiðari

Þórður Snær Júlíusson

Hand­bók um leið­ir til að þykj­ast sið­leg­ur ráð­herra

Á Ís­landi er við lýði reglu­verk sem á að koma í veg fyr­ir spill­ingu ráð­herra og auka traust á stjórn­sýslu. Ný­lega var gef­in út hand­bók með út­skýr­ing­um á regl­un­um með raun­hæf­um dæm­um. Raun­veru­leik­inn sýn­ir hins veg­ar að ráð­herr­ar láta þetta ekki hafa áhrif á hegð­un sína. Regl­urn­ar gilda bara þeg­ar það reyn­ir ekki á þær.
Sleppti máltíðum til þess að komast frá Ásbrú
6
Greining

Sleppti mál­tíð­um til þess að kom­ast frá Ás­brú

„Stans­laust von­leysi vakn­ar um leið og þú mæt­ir,“ seg­ir ung­ur venesú­elsk­ur hæl­is­leit­andi um Ás­brú. Þar hafi ver­ið ómögu­legt fyr­ir hann, eða nokk­urn mann, að að­lag­ast ís­lensku sam­fé­lagi – sem er at­riði sem stjórn­mála­menn þvert á flokka hafa sagt mik­il­vægt. Fé­lags- og vinnu­mark­aðs­ráð­herra hef­ur sagst vilja fleiri bú­setu­úr­ræði á borð við Ás­brú.
Fyrirtækið sem Kvika keypti kom að lánum til félags konu Ármanns
7
ViðskiptiKvika og Ortus

Fyr­ir­tæk­ið sem Kvika keypti kom að lán­um til fé­lags konu Ár­manns

Breska fyr­ir­tæk­ið Ort­us Capital, sem Ár­mann Þor­valds­son, nú­ver­andi for­stjóri al­menn­ings­hluta­fé­lags­ins Kviku, var hlut­hafi í var einn af lán­veit­end­um breska kráar­fyr­ir­tæk­is­ins Red Oak Taverns, sem eig­in­kona Ár­manns á hlut í. Þetta fyr­ir­tæki varð síð­ar að Kviku Secu­rities í Bretlandi og keypti það breskt lána­fyr­ir­tæki af við­skipta­fé­lög­um fyr­ir tveim­ur ár­um fyr­ir millj­arða króna.
Öryrkjar borga fyrir kjarasamninga og tugir milljarða settir í borgarlínu
8
GreiningFjármálaáætlun 2025-2029

Ör­yrkj­ar borga fyr­ir kjara­samn­inga og tug­ir millj­arða sett­ir í borg­ar­línu

Rík­is­sjóð­ur verð­ur rek­inn í halla í næst­um ára­tug sam­fleytt áð­ur en við­snún­ing­ur næst. Til að fjár­magna tug­millj­arða króna út­gjöld vegna Grinda­vík­ur og kjara­samn­inga á með­al ann­ars að fresta greiðsl­um til ör­orku­líf­eyri­s­kerf­is­ins, selja eign­ir fyr­ir tugi millj­arða króna og lækka fram­lög í vara­sjóð. Fram­kvæmd­um sem áð­ur hef­ur ver­ið frest­að er frest­að á ný en pen­ing­ar sett­ir í nýja þjóð­ar­höll og tug­ir millj­arða króna verða til­tæk­ir í borg­ar­línu og tengd verk­efni. Vaxta­byrð­in á rík­is­sjóði verð­ur þó þung. Á næsta ári mun hann borga 121 millj­arð króna í slíka.
Umsækjandi hjá MAST vill rökstuðning: „Ég er vonsvikinn“
9
FréttirLaxeldi

Um­sækj­andi hjá MAST vill rök­stuðn­ing: „Ég er von­svik­inn“

Eg­ill Stein­gríms­son dýra­lækn­ir var ann­ar af um­sækj­end­un­um um sviðs­stjórastarf hjá Mat­væla­stofn­un sem með­al ann­ars snýst um eft­ir­lit með lax­eldi. Fiska­líf­eðl­is­fræð­ing­ur­inn Þor­leif­ur Ág­ústs­son var ráð­inn fram yf­ir hann og vakti ráðn­ing­in at­hygli inn­an MAST vegna já­kvæðra skrifa hans um lax­eldi hér á landi.

Mest lesið í mánuðinum

Læstur inni í íbúðinni sinni í fimmtán ár
1
Viðtal

Læst­ur inni í íbúð­inni sinni í fimmtán ár

Sveinn Bjarna­son bjó í fimmtán ár í læstri íbúð á veg­um Ak­ur­eyr­ar­bæj­ar. Hann bank­aði oft ít­rek­að og grét áð­ur en starfs­fólk opn­aði fyr­ir hon­um. Móð­ir hans gerði end­ur­tekn­ar at­huga­semd­ir við að hann væri læst­ur inni og seg­ir son sinn hafa ver­ið van­rækt­an. Fyrr á þessu ári greip hún til þess ör­þrifa­ráðs að flytja hann bú­ferl­um í ann­an lands­hluta til að fá mann­sæm­andi að­bún­að fyr­ir hann. Mál Sveins varp­ar ljósi á al­var­leg­ar brota­lam­ir í þjón­ustu við fatl­að fólk á Ís­landi og sýn­ir hvernig mann­rétt­indi hafa ver­ið virt að vett­ugi ár­um sam­an.
Eina leiðin til að halda lífinu áfram var að koma út
4
ViðtalForsetakosningar 2024

Eina leið­in til að halda líf­inu áfram var að koma út

Bald­ur Þór­halls­son bældi nið­ur eig­in kyn­hneigð frá barns­aldri og fannst hann ekki geta ver­ið hann sjálf­ur. Fyr­ir 28 ár­um tók hann ákvörð­un um að koma út úr skápn­um, það var ekki ann­að í boði ef hann ætl­aði að halda áfram með líf­ið. Nú stefna þeir Fel­ix Bergs­son á Bessastaði. „Við eig­um 28 ára ást­ríkt sam­band að baki og höf­um ekk­ert að fela,“ seg­ir Fel­ix.
„Ég ætla ekki að kinka kolli framan í einhver illmenni án þess að segja neitt“
6
ViðtalForsetakosningar 2024

„Ég ætla ekki að kinka kolli fram­an í ein­hver ill­menni án þess að segja neitt“

Jón Gn­arr er kom­inn í for­setafram­boð. Hann seg­ir meiri þörf á gleði og húm­or í lýð­ræð­inu og sam­fé­lag­inu þar sem of­fram­boð sé á leið­ind­um og er sann­færð­ur um að þjóð­in sé að leita sér að mann­eskju sem hún geti séð sjálfa sig í. Jón ætl­ar sér að mýkja freka kall­inn með kær­leik­ann að vopni og lof­ar að vera hvorki of­stopa­mann­eskja né lydda, nái hann kjöri. Svo hef­ur hann alltaf dreymt um að búa í Garða­bæ.
Hjúkrunarheimilið Sóltún fékk 20 milljarða frá íslenska ríkinu
7
Fréttir

Hjúkr­un­ar­heim­il­ið Sól­tún fékk 20 millj­arða frá ís­lenska rík­inu

Frá ár­inu 2009 hef­ur hjúkr­un­ar­heim­il­ið Sól­tún feng­ið tæp­lega 20 millj­arða króna frá ís­lenskra rík­inu. Um 90 pró­sent af tekj­um Sól­túns koma frá rík­inu. Eig­end­urn­ir hafa tek­ið á þriðja millj­arð króna út úr rekstr­in­um með því að selja fast­eign­ir og lóð­ir og lækka hluta­fé fyr­ir­tæk­is­ins. All­ur rekst­ur­inn bygg­ir hins veg­ar á um­deild­um samn­ingi við ís­lenska rík­ið sem gerð­ur var ár­ið 2000.
Risar í landbúnaði orðnir að fríríki og geta stýrt verði eins og þeim sýnist
8
Rannsókn

Ris­ar í land­bún­aði orðn­ir að fríríki og geta stýrt verði eins og þeim sýn­ist

Laga­breyt­ing sem var fyr­ir einu og hálfu ári köll­uð „að­för að neyt­end­um“ var sam­þykkt á Al­þingi í lok síð­ustu viku með at­kvæð­um minni­hluta þing­manna. Um er að ræða af­nám á ólög­mætu sam­ráði stærstu land­bún­að­ar­fyr­ir­tækja lands­ins. Laga­breyt­ing­unni var laum­að inn í frum­varp á loka­metr­um af­greiðslu þess með mik­illi að­komu þeirra sem mest græða á henni.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár