„Þessi krossferð hennar til að gera klám að einhverju jákvæðu er virkilega óþægileg í hugum margra, meðal annars undirritaðrar. Það er einhvern veginn alveg hrikalega einfeldningslegt að nota frjálshyggjukenningu um brauðmola í tengslum við markaðsfyrirbærið klám. Kaupum bara gott klám og þá lagast allt? Er það virkilega svo einfalt?”
Þetta skrifar Kristín Jónsdóttir í grein sem birtist á Knúz í morgun, þar sem hún svarar erindi sem kynfræðingurinn Sigríður Dögg Arnardóttir var með á málþingi um kynhegðun, klámvæðingu og jafnréttisbaráttu ungs fólks.
Málþingið var haldið á föstudag af nemendum í viðburða- og verkefnastjórnun á Menntavísindasviði Háskóla Íslands undir yfirskriftinni: „Ef þú ekki tottar, þú dagar upp og drepst!“
Ábyrgir neytendur
Þar fjallaði Sigríður Dögg um klám og lýsti áhyggjum sínum af því hvernig talað er um klám og skömm búin til hjá þeim sem nota klám. Mikilvægara væri að skapa meðvitaða og ábyrga neytendur, sem styðja fólk sem gerir gott klám og borga fyrir það. „Ekki er hægt að setja allt klám undir sama hatt og er til klám þar sem fólk fær rétt greitt og tekur þátt á sínum forsendum og hefur stjórn á aðstæðunum,“ sagði hún.
Þá sagði hún að 95% af hefðbundnu klámi væri drasl. „Rétt eins og 95% af matvælum eða 95% af fatnaði er drasl sem er framleitt við lélegar aðstæður af fólki á lélegum launum. Við verðum mjög „histerísk“ yfir klámi en lokuð fyrir öðru,“ sagði hún og bætti við að fólk væri ekki almennt að setja spurningamerki við vörur frá H&M, en mbl.is fjallaði ítarlega um erindi hennar.
„Rétt eins og 95% af matvælum eða 95% af fatnaði er drasl sem er framleitt við lélegar aðstæður af fólki á lélegum launum.“
Skilaboðin sem klámið sendir
„Sigríður Dögg hlýtur að geta svarað og skýrt betur þessar óljósu kenningar sínar um „vandað“ klám sem við eigum að styrkja markaðslega með því að vera tilbúin til að borga fyrir það og jafnframt tekið einhverskonar efnislega og fræðilega afstöðu til þeirra 95% af markaðnum sem hún kallar „drasl“. Því þessi 95% eru það klám sem til dæmis er aðgengilegt börnum,“ skrifar Kristín í greininni sem birtist á Knúz í morgun. Hún var ekki hrifin af málflutningi Sigríðar Daggar og segir að margar spurningar hafi kviknað.
„Hvað á Sigríður Dögg við þegar hún talar um „gott klám“ sem hægt væri að kaupa eins og vandaðar flíkur?“ spyr Kristín. „Og hvað er það þá sem er væri svo gott? Því klámvæðingaráhyggjur byggjast alls ekki eingöngu á mansalinu, misnotkun á fíklum eða slíkum ósóma. Áhyggjurnar beinast einnig að skilaboðum sem klámið sendir neytendum.“
Þá veltir hún því fyrir sér hvort gallinn við myndskeið þar sem tveir eða fleiri karlmenn hamast kynferðislega á unglingsstúlku sé „drasl sem er framleitt við lélegar aðstæður“. „Ef allir fá vel borgað, eru í stéttarfélagi og fá matar- og hvíldartíma og myndefnið er tæknilega vandað og fair trade-stimplað áður en það fer í sölu, er þá þar með sagt allt í ljómandi lagi með þessi skilaboð?“ spyr Kristín.
„Gætum við sagt við einstakling sem verður fyrir kynferðisofbeldi, píkan þín sagði já þótt heilinn segði nei?“
Píkan þín sagði já
Hægt er að lesa grein Kristínar í heild sinni hér: Vandað klám – fyrir mig og börnin mín? en þar rekur Kristín erindi Sigríðar Daggar og staldrar að lokum við punkt sem Sigríður Dögg setti fram á málþinginu um að konur ættu oft erfitt með að viðurkenna að þær njóti þess að horfa á klám en samkvæmt rannsókn hefði komið í ljós að kynfærin hefðu örvast við áhorfið.
„Píkan var bara: „Loksins fæ ég að horfa á kynlíf og hafa gaman af því“,“ sagði Sigríður hlæjandi. „En heilinn er bara: „Nei ekki séns“.“
Kristín segir þessi orð fylla hana vanmætti og bendir á að fólk sem verði fyrir kynferðisofbeldi geti fundið fyrir líkamlegri svörun, þótt hugurinn fylgi ekki með. „Gætum við sagt við einstakling sem verður fyrir kynferðisofbeldi, píkan þín sagði já þótt heilinn segði nei? Hvað merkir það? Að þú vildir það þá í raun?“
Athugasemdir