Ríkisstjórn Framsóknarflokksins og Sjálfstæðisflokksins efndi ekki loforð um svokallað lyklafrumvarp sem báðir flokkar gáfu kjósendum í aðdraganda síðustu kosninga. Hugmyndin á bak við slíkt frumvarp er að hjálpa skuldurum að forðast gjaldþrot með því að gefa þeim kost á skila yfirskuldsettri fasteign gegn því að skuldir sem á henni hvíla séu felldar niður. Báðir núverandi stjórnarflokkar töluðu eindregið fyrir slíkri löggjöf í aðdraganda síðustu þingkosninga.
Í stefnuskrá Framsóknarflokksins fyrir þingkosningarnar 2013 var að finna eftirfarandi fyrirheit:
Sjálfstæðisflokkurinn gaf sams konar loforð í bæklingi sem dreift var í aðdraganda kosninganna:
Illugi Gunnarsson, þáverandi þingflokksformaður Sjálfstæðisflokksins sem síðar varð menntamálaráðherra, skrifaði um mikilvægi lyklalaga í Morgunblaðið árið 2012:
„Eitt af því sem ég tel að við getum gert er að leiða í lög hugmyndir okkar Sjálfstæðismanna um svokallað lyklafrumvarp. Með því fengi skuldari þann rétt að geta skilað húsnæði sínu og fengið þar með allar þær skuldir sem á henni hvíla felldar niður. Fyrir þá sem eiga ekkert í húsnæði sínu og geta ekki staðið í skilum myndu slík lög breyta samningsstöðunni við fjármálastofnanir.“
Óli Björn Kárason, varaþingmaður Sjálfstæðisflokksins og núverandi þingframbjóðandi, lagði einnig áherslu á að sett yrðu lyklalög í grein sem birtist eftir hann í Morgunblaðinu tveimur vikum fyrir kosningar. „Samningsstaða þeirra sem berjast við óyfirstíganlegar skuldir gjörbreytist gagnvart lánastofnunum ef „lyklalög“ verða sett eins og Sjálfstæðisflokkurinn telur nauðsynlegt,“ skrifaði Óli Björn og rakti fleiri stefnumál Sjálfstæðisflokksins. „Kjósendur þurfa ekki að spyrja sig hvenær hægt verður að hrinda hugmyndum Sjálfstæðisflokksins í framkvæmd. Svarið er; strax á fyrstu vikum nýrrar ríkisstjórnar, fái sjálfstæðismenn til þess þingstyrk. Fyrir fjölskyldurnar eru tillögurnar ekki líkt og fuglar í skógi – þær geta verið í hendi í lok kjördags.“
„Svarið er; strax á fyrstu vikum
nýrrar ríkisstjórnar“
Eftir að ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins og Framsóknarflokksins hafði verið mynduð og stjórnarsáttmáli lá fyrir fullyrti Sigmundur Davíð Gunnlaugsson í stefnuræðu sinni þann 2. október 2013 að frumvarpið yrði lagt fram strax á sumarþinginu. Horfið var frá þeim áformum.
Réttarfarsnefnd gerði athugasemdir
Þann 27. febrúar 2015 greindi Ólöf Nordal innanríkisráðherra frá því á Alþingi að ekkert lyklafrumvarp væri í smíðum í ráðuneytinu.
Helgi Hjörvar, þingflokksformaður Samfylkingarinnar, tjáði sig um málið á þinginu 2. mars og sagði: „Bæði Framsóknarflokkurinn og Sjálfstæðisflokkurinn lofuðu kjósendum sínum lyklafrumvarpi. Hvernig gátu tveir stjórnmálaflokkar, sem höfðu eitt og sama kosningaloforðið í þessu efni, myndað ríkisstjórn til fjögurra ára án þess að það yrði sameiginleg niðurstaða þeirra að efna loforðið um lyklafrumvarp?“
Sigmundur Davíð svaraði á þá leið að réttarfarsnefnd hefði gert athugasemdir við tillögur að lyklalöggjöf sem lagt var upp með og talið að þær stæðust ekki stjórnarskrá. Fyrir vikið hefði þurft að leita annarra leiða til að hjálpa skuldurum sem ættu yfir höfði sér gjaldþrot.
Lyklafrumvarpi Pírata fálega tekið
Píratar gripu til þess ráðs þann 2. mars 2016 að leggja sjálf fram lyklafrumvarp á Alþingi. Birgitta Jónsdóttir, Helgi Hrafn Gunnarsson og Sigurbjörg Erla Egilsdóttir varaþingkona lögðu til að lögum um samningsveð nr. 75/1997 yrði breytt með þeim hætti að við 19. gr. laganna bættist ný málsgrein, svohljóðandi:
Lánveitandi, sem í atvinnuskyni veitir einstaklingi lán til kaupa á fasteign sem ætluð er til búsetu og tekur veð í eigninni til tryggingar endurgreiðslu lánsins, getur ekki leitað fullnustu kröfu sinnar í öðrum verðmætum veðsala en veðinu. Krafa lánveitanda á hendur lántaka skal falla niður þegar lánveitandi hefur gengið að veðinu, enda þótt andvirði þess við nauðungarsölu dugi ekki til greiðslu upphaflegu kröfunnar. Óheimilt er að semja á annan veg en greinir í ákvæði þessu.
Frumvarpið var tekið til umræðu á Alþingi 9. mars. Einungis Birgitta hélt ræðu en engir stjórnarliðar tjáði sig. Málið dagaði svo uppi í allsherjar- og menntamálanefnd.
Fjöldi einstaklinga á vanskilaskrá náði hámarki
Fjöldi einstaklinga á vanskilaskrá náði hámarki í upphafi þess kjörtímabils sem nú er að ljúka, en í nóvember árið 2013 voru 28.140 manns á skránni samkvæmt upplýsingum frá Credit Info. Síðan hefur fækkað á skránni og var fjöldinn 24.417 í lok september á þessu ári.
Samkvæmt nýjustu ársskýrslu dómstólaráðs sem fáanleg er á vefnum (hún var gefin út í fyrra og tekur til ársins 2014) fjölgaði uppkveðnum gjaldþrotaúrskurðum einstaklinga úr 369 á árinu 2013 upp í 540 á árinu 2014.
Samkvæmt riti Seðlabankans, Fjármálastöðugleika sem kom út þann 12. október síðastliðinn, hefur hlutfall útlána einstaklinga í vanefndum eða frystingu hjá stóru viðskiptabönkunum og Íbúðalánasjóði lækkað undanfarna mánuði og í lok september var fjöldi einstaklinga á vanskilaskrá 24.417. Þá voru einstaklingar með skráð gjaldþrot og árangurslaust fjárnám 6.365 talsins í lok september og hefur fækkað um 2% frá áramótum.
Alþingiskosningar 2016
Saga sáttarstjórnar Katrínar Jakobsdóttur
„Drullusama“ þótt stjórnmálamenn séu ranglega titlaðir skipulagsfræðingar eða stærðfræðingar
Hallgrímur Helgason
Tröllin bakvið tjöldin
Fjölmiðlaeigendur styrktu Viðreisn um samtals tvær milljónir
Benedikt fundaði með styrkveitendum Viðreisnar í miðjum stjórnarmyndunarviðræðum
Athugasemdir