Já, það má deila vel og lengi um hvert sé hlutverk fjölmiðla.
Ég ætla hins vegar að leyfa mér að varpa kenningu um hvað sé EKKI hlutverk fjölmiðla.
Að minnsta kosti fjölmiðla sem vilja vera fyrir almenning í sínu landi.
Hlutverk þeirra er EKKI - samkvæmt minni kenningu - að sleikja sig upp við ríka fólkið í samfélaginu.
En það er einmitt það sem Fréttablaðið gerir með eftirminnilegum hætti í dag.
Þar er kynntur sigurvegarinn í keppni blaðsins sjálfs um „viðskiptamann ársins“ og „viðskipti ársins“.
Ég man eftir þessu frá því fyrir hrun og kannski hefur þessu verið viðhaldið síðan - en einhvern veginn hefur þá ekki borið eins mikið á því og núna.
Nú er viðhöfnin ósvikin, enda kominn til starfa sem ritstjóri viðskiptablaðs Fréttablaðsins sá blaðamaður sem kallaður hefur verið helsta grúpía útrásarvíkinganna fyrir hrun.
Nú er rétt að taka fram að ég hef síður en svo nokkuð á móti duglegum bissnissmönnum. Þeir eru bráðnauðsynlegir hverju samfélagi og ekkert upp á þá að klaga, haldi þeir - eins og aðrir - þær reglur sem samfélagið hefur sett sér.
Og sýni þá ábyrgð sem öðrum samfélagsþegnum er gert að sýna.
Sem betur fer gera þeir það flestir, og ég hef reyndar ekkert upp á Skúla Mogensen að klaga, en hann var valinn „viðskiptamaður ársins“ í Fréttablaðinu. Vafalítið á hann það skilið.
Og það er alveg áreiðanlega rétt að sala Björgólfs Thors Björgólfssonar á hlut sínum í símafyrirtækinu Nova var mjög vel heppnuð og skilaði honum miklum ágóða.
Aðfinnslur mínar snúast sem sé ekki um bissnissmennina í sambandi við þessar viðurkenningar.
Heldur fjölmiðilinn sem veitir viðurkenningarnar.
Fréttablaðið.
Af hverju er Fréttablaðið að veita ríka fólkinu viðurkenningar fyrir að standa sig vel í bissniss?
Af hverju ekki? má spyrja. Fréttablaðið veitir líka svokölluð „samfélagsverðlaun“ til þeirra sem þykja skara fram úr á ýmsum sviðum í samhjálp og samfélagsábyrgð. Og DV veitir verðlaun fyrir menningarafrek.
Hvað er þá að því að því að verðlauna bissnissmenn?
Jú - ríka fólkið er valdastétt í samfélaginu. Og hvert sem við teljum vera hlutverk fjölmiðla - að endurspegla bara samfélagið eða kafa undir yfirborðið og afhjúpa - þá getur það að minnsta kosti aldrei verið hlutverk fjölmiðils sem vill vera fyrir almenning að verðlauna valdastéttina.
Eða - eins og ég sagði áðan - sleikja sig upp við valdastéttina.
Ef fjölmiðlar hafa eitthvert hlutverk, þá er það að gagnrýna valdastéttina.
En hér eru fáein brot út leiðara Fréttablaðsins í dag:
„Skúli er vel að þessu kominn enda hefur uppbygging og árangur WOW á árinu verið ævintýri líkastur ... Hann er stórhuga frumkvöðull ... Ástæða þess árangurs sem hann hefur náð er að hann gefst aldrei upp.“
Og nokkru síðar kemur þetta:
„Jafnvel þótt viðskipti byggist á skýrum áætlunum og markmiðum geta forsendur breyst hratt. Hæfileikinn til að bregðast við hinu óvænta verður oftar en ekki meira virði þegar upp er staðið en skipulag og öguð vinnubrögð, eins mikilvæg og þau eru.“
Hér er á ferð sama hugsunin og birtist í hinu ódauðlega Kaupthinking myndbandi:
„We think we can continue to grow the same way we always have: By outwitting bureaucracy, by moving faster, being flexible ...“
Sem þýðir svo mikið sem: Við teljum okkur geta haldið áfram að vaxa á sama hátt og við höfum alltaf gert, með því að vera klárari en kerfið, fljótari í förum, sveigjanlegri ...
Ég hélt að íslenskir bissnissmenn og grúpíur þeirra hefðu lært á hruninu að þetta væri kannski ekki alveg málið. En þetta hugarfar er sem sagt komið aftur.
Framhald leiðarans er líka nánast beint upp úr Kaupthinking-vidjóinu, þar sem gróðamakarí Kaupþings var lagt að jöfnu við mannréttindabaráttu Martin Luther Kings:
„WOW air og Nova eru ágæt dæmi um fyrirtæki sem hafa náð verulegum árangri, þrátt fyrir efasemdir margra í upphafi. Þau eru mikilvæg fordæmi fyrir þá sem eiga sér drauma og hugmyndir sem þá langar að hrinda í framkvæmd.“
Ég ítreka: Ég hef ekkert upp á Skúla eða Björgólf Thor að klaga í þessu sambandi. Og ef þessi texti væri skrifaður á auglýsingastofu væri ekkert við hann að athuga.
En sem leiðari í dagblaði fyrir almenning, þá er þessi texti einfaldlega vandræðalegt smjaður.
Nú hafa bæði Skúli og Björgólfur Thor lent í vandræðum á sínum bissnissferli, eins og alkunna er, þótt þeir hafi síðan náð sér vel á strik. Næsti kafli í dýrlingasögu leiðarahöfundar Fréttablaðsins virðist vísa til þess:
„Við þurfum á því að halda að fólk þori að taka áhættu og láta reyna á drauma sína og hugmyndir ... Þrautseigja og hæfileiki til að draga lærdóm af mistökum er mikilvægt veganesti á þeirri vegferð.“
Þetta væri líka gott og gilt - ef það væri skrifað af kynningarfulltrúum þeirra tvímenninga.
En lokaorðin í leiðaranum eru þó allra merkilegust.
Ég vona að ég þurfi ekki að skýra að ráði hvers vegna.
„Hlutverk stjórnmálanna er að skapa umgjörð sem er hvetjandi fyrir þá sem vilja og þora. Tryggja að skattar og efnahagsumhverfi tryggi þeim ávinning sem taka mikla áhættu.“
Fyrirgefðu fjórtán sinnum Fréttablað - en hvaða glórulausa rugl er þetta? Á hvaða vegferð ert þú eiginlega?
Er hér fjölmiðill að heimta að ríkið hagi sínu skattkerfi eftir hentugleikum valdastéttarinnar og ríka fólksins?
Jahérnahér.
Athugasemdir