Fyrir ekki svo löngu héldum við að með nýrri tækni hlyti fjölmiðlun að verða algjörlega opin. Brátt yrði engu haldið leyndu. Fólk fengi sannar og nákvæmar upplýsingar og gæti á grundvelli þeirra myndað sér eigin skoðanir, óháð því hvernig valdhafar gnístu tönnum.
Því miður eru nú blikur á lofti víða um heim.
Í Rússlandi eru helstu fjölmiðlar þægir þjónar Pútins. Sama er að gerast í Ungverjalandi þar sem fasisminn er á uppleið. Ný hálf-fasísk stjórnvöld í Póllandi eru að þjarma að fjölmiðlum hjá sér.
Í gær réðust vopnaðir lögreglumenn inn á skrifstofur stærsta blaðsins í Tyrklandi eftir að dómstóll hafði úrskurðað að það skyldi fylgja línu stjórnvalda.
Það er engum blöðum um það að fletta: Fasisminn er á uppleið. Þetta hefði ég látið segja mér þrisvar fyrir aðeins áratug en nú er engin leið að líta framhjá því. Frækorn fasismans hafa víða fest rætur og fyrsta fórnarlamb þess eitraða gróðurs er alltaf frjáls fjölmiðlun.
Og meira að segja í Bandaríkjunum eru skrýtnir hlutir að gerast. Það hefur ekki farið hátt í því flóði af belgingi sem frá Donald Trump hefur streymt, en eitt af því sem hann ætlar að gera ef hann verður forseti er að setja bönd á fjölmiðla.
Hann ætlar að stórauka möguleika á málssóknum gegn fjölmiðlum og fer nákvæmlega ekki neitt í felur með það sem hann ætlar sér á þessu sviði. Og áhorfendur fagna.
Ég ætla ekki að líkja þessum uggvænlega illgresi fasismans við það sem hér á Íslandi hefur gerst síðustu misseri.
En samt skulum við hafa augun opin.
Allir þekkja hótanir þær sem Vigdís Hauksdóttir formaður fjárlaganefndar Alþingis setti fram gegn Ríkisútvarpinu.
Þær hótanir hefðu í almennilegu landi leitt til þess að forseti Alþingis snupraði þingmanninn mjög alvarlega, og forsætisráðherra svipti hann stöðu sinni.
Því hótanir ráðamanna í garð frjálsrar fjölmiðlunar eiga aldrei að líðast.
En Sigmundur Davíð lét sér vel líka.
Þetta er ekki eina dæmið um fjandskap núverandi stjórnvalda í garð fjölmiðla og opinnar umræðu.
Nú hefur fulltrúi Framsóknar í stjórn RÚV sett fram mjög alvarlegar hótanir. Kjarninn skrifar um málið hér.
Þær snúast í orði kveðnu um að siðprýði framsóknarmannsins hafi verið ofboðið.
En auðvitað snúast þær í raun um að honum finnst eðlilegt að hann sem pólitískur kommissar hafi yfir dagskrá og efnistökum fjölmiðilsins að segja.
Í mögnuðum pistli sem Unnsteinn Manuel Stefánsson dagskrárgerðarmaður og tónlistarmaður á RÚV skrifaði á Facebook í gær lýsir hann vanlíðan sinni yfir því að hafa uppgötvað hve rasismi og kynþáttafordómar eru miklu djúpstæðari á Íslandi en hann taldi eða vildi horfast í augu við.
En hann skrifar líka - til skýringar því að hann hafi ekki vakið máls á þessu fyrr:
„Síðan ég byrjaði á RÚV hef ég reynt að tempra mínar pólitísku skoðanir svo að ákveðnir Framsóknarmenn reki ekki Útvarpsstjóra. En stundum verður pólitík að mannréttindum og mannréttindi að pólitík.“
Um þetta þarf varla að hafa fleiri orð. Það er vissulega eðlilegt að dagskrárgerðarmenn hjá RÚV tempri sínar pólitísku skoðanir þegar lýtur að venjulegri dægurpólitík - en að ungur og réttsýnn maður leiði einu sinni hugann að því að hann þurfi að halda aftur af fordæmingu sinni á rasisma af ótta við ráðamenn í landinu, það er beinlínis skuggalegt.
Og lýsir þróun sem við verðum að sporna gegn.
Og megum ekki líta á sem eðlilega á nokkurn hátt.
Og það er reyndar ekki aðeins í Framsóknarflokknum sem þau sjónarmið hafa birst að eðlilegt sé að stjórnvöld hafi yfir fjölmiðlum að segja.
Einn allra mesti áhrifamaður í Sjálfstæðisflokknum skrifaði yfirlætisfullan pistil eftir að ný stjórnvöld í Póllandi voru farin að þjarma að ríkisfjölmiðlum þar. Og hann sagði eitthvað á þá leið að það væri auðvitað ekkert nema í hæsta máta eðlilegt að þeir sem hefðu hlotið völdin vildu hafa eitthvað um það að segja hvernig fjölmiðlar ríkisins höguðu sér.
En það er nefnilega ekki eðlilegt. Og það er ekki eðlilegt að áhrifamaður í stjórnmálaflokki láti út úr sér svona sjónarmið. Tala nú ekki um þegar hann er ritstjóri öflugs fjölmiðils!
Eigendur og stjórnarmenn almennilegs fjölmiðils í almennilegu landi hefðu heldur betur rekið upp stór augu ef ritstjóri hefði sett fram þessi sjónarmið þar.
En hér tóku menn varla eftir þessu. Sjá samt þennan pistil hér um þetta mál.
Það hvarflar ekki að mér að saka núverandi ráðamenn á Íslandi um fasisma. Þeir eru fjarri því. En frækorn fasismans eru í loftinu og við eigum alls ekki að búa þeim hina minnstu spildu þar sem þau gætu fest rætur.
Þess vegna megum við ekki gefa því sjónarmiði á nokkurn einasta hátt undir fótinn að það sé eitthvað annað en stórkostlega óeðlilegt ef ráðamenn vilja ráðskast með fjölmiðla.
Athugasemdir