Stjórn og starfsfólk Stígamóta hefur sent frá sér yfirlýsingu þar sem ásökunum Helgu Baldvinsdóttur Bjargar um einelti og andlegt ofbeldi á vinnustaðnum er svarað. „Fellur okkur það þungt að starfshópurinn allur hafi verið sakaður um ofbeldi og einkum að ein úr hópnum hafi verið tekin sérstaklega fyrir í þeim efnum. Starfshópurinn fundaði án þeirrar sem ásökuð er um að stjórna ofbeldinu og var niðurstaðan sú að starfsfólk Stígamóta hefur ekki sömu upplifun og ber fullt traust til viðkomandi starfskonu,“ segir í yfirlýsingunni, en þar kemur jafnframt fram að starfsfólk Stígamóta geti ekki svarað gagnrýninni frekar án þess að brjóta trúnað við fyrrverandi starfskonu, og það muni það ekki gera. Ekki hefur náðst í Guðrúnu Jónsdóttur, talskonu Stígamóta, í síma í dag.
Í nótt birti Helga Baldvinsdóttur Bjargar pistil á Facebook-síðu sinni, þar sem hún sagðist hafa verið í ofbeldissambandi við fyrrum vinnustað sinn, Stígamót. Í yfirlýsingu frá starfsfólki og stjórn Stígamóta segir að þeim þyki leitt að hún hafi upplifað samskiptin sem ofbeldi og að málinu sé tekið af fullri alvöru.
Pistill Helgu var birtur í heild sinni á síðu Stundarinnar og hægt er að lesa hann hér: Að skila skömminni.
Þykjustunni lýðræði
Helga er lögfræðimenntuð og var ráðin til Stígamóta til að gera Stígamót aðgengilegri fyrir fatlaða brotaþola ofbeldis. „Sú staðreynd að ég er sjálf brotaþoli kynferðisofbeldis og hef notað þjónustu Stígamóta í minni batavinnu taldist kostur. Eða alveg þangað til það var notað gegn mér.
Ég er ráðin inn á þeim grundvelli að á Stígamótum ríki flatur strúktúr og að allur starfshópurinn taki sameiginlegar ákvarðanir. Þannig er það ekki í raun. Það er svona þykjustunni lýðræði þar sem við þykjumst hlusta á raddir allra en við vitum öll hver ræður. Það fer eftir skapi hverju sinni hversu vel er tekið í hugmyndir frá öðrum,“ sagði í pistli Helgu, sem var meðal annars birtur í heild sinni á Stundinni.
Þá sagðist hún hafa fengið ónotatilfinningu á fyrsta starfsmannafundinum þar sem „sú sem öllu ræður skammaði starfskonu eins og hund fyrir framan alla, fyrir yfirsjón sem taldist alvarleg að mati hæstráðanda.“ Sjálf hafi hún ítrekað upplifað að vera sett fyrir verkefni með engum fyrirmælum en uppskera skammir fyrir að hafa farið út fyrir ákveðið verklag, sem var óljóst eða henni ókunnugt. „Á Stígamótum er enginn ráðningarsamningur, engar verklagsreglur og engin starfslýsing.“
Í yfirlýsingu frá starfsfólki Stígamóta segir: „Það er fjarri því að Stígamót séu hafin yfir gagnrýni og það er hárrétt að vinnustaðurinn okkar er ekkert venjulegur. Okkur þykir mjög leitt að fyrrum samstarfskona okkur hafi upplifað samskipti sín við okkur sem ofbeldi og tökum við málinu af fullri alvöru.“
Menntun starfsfólks
Gagnrýni hennar sneri meðal annars að skorti á fagmennsku og menntun ráðgjafa. „Því er ítrekað haldið fram að allir starfsmenn hafi háskólamenntun sem nýtist í starfi. Það er ekki rétt. Ég sé ekki hvernig t.d. bókmenntafræði eða ferðamálafræði nýtist sem faglegur grunnur í ráðgjafarvinnu með brotaþolum kynferðisofbeldis,“ sagði Helga.
Í yfirlýsingu Stígamóta kemur fram að allt starfsfólkið hafi háskólamenntun. Þar séu tveir sálfræðingar, tveir félagsráðgjafar, listmeðferðarfræðingur, náms- og starfsráðgjafi, fjölskyldumeðferðarfræðingur, þrír kynjafræðingar með ýmsa aðra háskólamenntun, einn bókmenntafræðingur og einn kennari.
Ræða mál en ekki persónur
„Verst þykir okkur að vera sökuð um trúnaðarbrest gagnvart Stígamótafólki. Trúnaður og traust er forsenda starfs Stígamóta. Starf okkar snýst um að hlusta á lýsingar á grófum mannréttindabrotum. Þau getur verið erfitt að hýsa og bera og óhugsandi er að ræða þau utan vinnustaðarins.
„Starf okkar snýst um að hlusta á lýsingar á grófum mannréttindabrotum. Þau getur verið erfitt að hýsa og bera og óhugsandi er að ræða þau utan vinnustaðarins.“
Leið okkar til þess að vera eins fagleg og við mögulega getum, er að hafa sameiginlega handleiðslu hálfsmánaðarlega undir stjórn faglærðs utanaðkomandi sérfræðings sem gætir hlutleysis. Auk þess býðst öllu starfsfólki einkahandleiðsla. Í bókunarkerfinu okkar er fólk aðeins skráð undir fornafni og í handleiðslu ræðum við „mál“ en ekki persónur. Stundum koma fornöfn til tals, en allur fókusinn er á málinu og hvernig best sé hægt að verða að liði. Með þessu móti fullyrðum við að hjálpin sem fólki býðst á Stígamótum sé mun faglegri og betri en ef hvert og eitt okkar þættist óskeikult. Það sem hefur reynst okkur vel til þess að geta hjálpað best í erfiðum málum er að hópurinn haldi á þeim saman. Þessi aðferð er alþekkt og notuð af mörgum faghópum sem vinna með svona alvarleg mál,“ segir í yfirlýsingu Stígamóta.
Er þar vísað til þess að Helga gagnrýndi hvernig ráðgjafar Stígamóta tala um málefni skjólstæðinga sín á milli. „Mér fannst t.d. ófaglegt að allur starfshópur Stígamóta hittist aðra hverja viku og ræði um mál skjólstæðinga sinna, oft með nafni. En þeim finnst það nauðsynlegt því „við eigum að geta haldið á þessu öll saman.“
Mér fannst ófaglegt að mér hafi verið tjáð nöfn á fjölmörgum þjóðþekktum einstaklingum sem sakaðir hafa verið um að brjóta kynferðislega á þeim sem leitað hafa til Stígamóta. Ísland er pínulítið land og ég sé ekki hvers ég er bættari að búa yfir þessum upplýsingum. En þeim finnst það nauðsynlegt því „við eigum að geta haldið á þessu öll saman.““
Uppsagnarbréf í ábyrgðarpósti
Helga greindi svo frá því að þann 5. október í fyrra hefði hún verið tekin fyrir og skömmuð fyrir framan allan hópinn þar til hún brotnaði niður. Í kjölfarið hafi hún kvartað undan andlegu ofbeldi og leitað til eineltisfulltrúa Vinnumálastofnunar og vinnustaðasálfræðings frá stéttarfélaginu, BHM. Með bréfi til Stígamóta hafi hún óskað eftir aðkomu óháðra vinnustaðasálfræðinga eða að öðrum kosti semja um starfslok.
Áður en erindinu hafi verið svarað hafi verið búið að taka af henni ráðstefnuferð til Berlínar og afbóka öll viðtöl hennar við skjólstæðinga. Þegar hún mætti daginn eftir hafi hún verið send heim þar til afstaða hefði verið tekin til málsins. Tölvupóstinum hennar hafi þá verið lokað og nýr aðgangur stofnaður að honum svo aðrir starfsmenn kæmust inn á póstinn til að finna upplýsingar um fræðslu sem hún átti að vera með í FB daginn eftir. Hún hafi í raun ekki fengið svar fyrr en vinnusálfræðingur BHM hringdi á eftir því og fékk þau svör að litið væri á bréfið hennar sem uppsögn. Málinu lyktaði með því að stjórn Stígamóta sendi henni uppsagnarbréf í ábyrgðarpósti.
Helga tók við sem framkvæmdastjóri Samtakanna ‘78, en sagðist hafa brunnið út á hálfu ári. Nú væri hún komin aftur með áfallastreitu, gamlar afleiðingar kynferðisofbeldis og slæma sjálfsmynd. „Þetta er það sem ofbeldi gerir. Það grefur undan tilverurétti þess sem fyrir því verður. Ég er samt í góðum höndum. Ég er í þeirri forréttindastöðu að geta borgað fyrir eigin áfallameðferð. Aftur.“
Hún lauk pistli sínum síðan á þessum orðum: „Skammist ykkar þið sem vinnið á Stígamótum og beitið svo sjálf ofbeldi og gerið lítið úr fólki fyrir að vera með afeiðingar kynferðisofbeldis. Skammst ykkar fyrir að bregðast við ákalli um hjálp vegna eineltis á vinnustað með því að reka viðkomandi. Skömmin er alfarið ykkar!“
Yfirlýsingin í heild sinni
Vegna frásagnar fyrrverandi starfskonu sendum við frá okkur eftirfarandi:
Það er fjarri því að Stígamót séu hafin yfir gagnrýni og það er hárrétt að vinnustaðurinn okkar er ekkert venjulegur. Okkur þykir mjög leitt að fyrrum samstarfskona okkur hafi upplifað samskipti sín við okkur sem ofbeldi og tökum við málinu af fullri alvöru.
Trúnaður er forsenda starfs okkar
Verst þykir okkur að vera sökuð um trúnaðarbrest gagnvart Stígamótafólki. Trúnaður og traust er forsenda starfs Stígamóta. Starf okkar snýst um að hlusta á lýsingar á grófum mannréttindabrotum. Þau getur verið erfitt að hýsa og bera og óhugsandi er að ræða þau utan vinnustaðarins.
Leið okkar til þess að vera eins fagleg og við mögulega getum, er að hafa sameiginlega handleiðslu hálfsmánaðarlega undir stjórn faglærðs utanaðkomandi sérfræðings sem gætir hlutleysis. Auk þess býðst öllu starfsfólki einkahandleiðsla. Í bókunarkerfinu okkar er fólk aðeins skráð undir fornafni og í handleiðslu ræðum við „mál“ en ekki persónur. Stundum koma fornöfn til tals, en allur fókusinn er á málinu og hvernig best sé hægt að verða að liði. Með þessu móti fullyrðum við að hjálpin sem fólki býðst á Stígamótum sé mun faglegri og betri en ef hvert og eitt okkar þættist óskeikult. Það sem hefur reynst okkur vel til þess að geta hjálpað best í erfiðum málum er að hópurinn haldi á þeim saman. Þessi aðferð er alþekkt og notuð af mörgum faghópum sem vinna með svona alvarleg mál.
Um menntun og fagmennsku
Varðandi menntun starfshópsins skal því haldið til haga að á Stígamótum hefur allt starfsfólk háskólamenntun. Hér vinna tveir sálfræðingar, tveir félagsráðgjafar, listmeðferðarfræðingur, náms- og starfsráðgjafi, fjölskyldumeðferðarfræðingur, þrír kynjafræðingar með ýmsa aðra háskólamenntun, einn bókmenntafræðingur og einn kennari.
Fellur okkur það þungt að starfshópurinn allur hafi verið sakaður um ofbeldi og einkum að ein úr hópnum hafi verið tekin sérstaklega fyrir í þeim efnum. Starfshópurinn fundaði án þeirrar sem ásökuð er um að stjórna ofbeldinu og var niðurstaðan sú að starfsfólk Stígamóta hefur ekki sömu upplifun og ber fullt traust til viðkomandi starfskonu.
Að öðru leyti getum við ekki svarað gagnrýninni nema brjóta trúnað gagnvart fyrrverandi starfskonu og það ætlum við ekki að gera. Því sendum við frá okkur þessa yfirlýsingu.
Reykjavík 21. júní 2017
Stjórn og starfshópur Stígamóta
Athugasemdir