Jólabarn á fölskum forsendum?
Það hefur ekki farið fram hjá neinum að jólamánuðurinn er að renna upp. Og hvort sem við látum glepjast af öllu neyslubrjálæðinu eða ekki, þá eru jólin tími sem yljar okkur um hjartað, lýsir upp svartasta skammdegið og minnir okkur á hvað það er sem skiptir máli í lífinu; ástvinir og samvera með þeim. Þessi tími er þó ekki gefandi fyrir alla og getur verið fólki mjög erfiður af mörgum mismunandi ástæðum.
Ég hef haft af því nokkrar áhyggjur síðustu tvær vikur að ég finn ekki fyrir því að jólabarnið sé að vakna í mér. Það er rétt svo að það rifi í annað augað á því. Ég finn enga löngun til þess að taka upp jólaskrautið, velta fyrir mér jólagjöfum eða hlusta á jólalög. Og þó að desember sé rétt að renna upp þá hefur þetta valdið mér svolitlu hugarangri. Hvað er jólabarnið ákveður að sofa sem fastast fram yfir þrettándann?
En þá mundi ég eftir jólapistli sem ég skrifaði einhvern tíma og ákvað að reyna að finna hann aftur. Sem ég og gerði. Og eins og mig minnti þá beindi hann mér á réttu brautina; Áhyggjur eru óþarfar. Pistillinn er nokkurra ára gamall, en á hundrað prósent jafn mikið við og þá.
Falskt jólabarn?
Ég hef velt því fyrir mér undanfarið hvort ég hafi verið mikið jólabarn í æsku. Beið ég óþreyjufull svo vikum skipti eftir að aðfangadagur rynni upp? Ég hreinlega man það ekki. Þó á ég minningar um spenninginn við uppsetningu jólatrésins og hversu miklu máli það skipti fyrir mig að nóg væri af ljósum á því. Og önnur minning segir mér að umgjörð jólanna skipti mig líka máli og að allt væri sem hátíðlegast.
Ég hef sennilega verið um 7 eða 8 ára og amma var bún að vera veik. Hún var þó orðin fótafær að mestu þegar aðfangadagur rann upp. Eins og flest börn gat ég vart beðið eftir þeirri stund þegar sest yrði niður í stofunni til að taka upp jólapakkana, en fyrir mér var þó borðhaldið hátíðlegt og nauðsynlegur partur af ,,programmet''.
Í rauninni man ég ekkert eftir þessum degi sem slíkum. Ég man bara eftir andartakinu þegar mér varð ljóst að amma ætlaði ekki úr náttsloppnum. Skelfingin sem greip mig var ólýsanleg.
''Amma'' sagði ég með hryllingi í rómnum. ,,Ætlarðu ekki að fara í sparifötin þín?''
Og aumingja amma, sem auðvitað vildi ekki varpa skugga á jólagleði barnabarnsins, hundskaðist inn í herbergi og tókst einhvern vegin að koma sér í jólakjólinn, sárþjáð af gigt.
Ég ólst upp hjá föðurafa mínum og -ömmu. Þau voru eins langan veg frá því að vera aðdáendur jólanna og hægt er að komast.
Afi fussaði og sveiaði yfir tilstandinu og peningaeyðslunni og vanþóknun ömmu á kertum situr í mér.
Opinbera skýringin á þessari vanþóknun var sú að á æskuárunum þekkti amma ekki rafmagn. Hún bjó í torfbæ sem barn og þakklæti hennar fyrir rennandi vatn og rafmagn var bæði heillandi og óskiljanlegt fyrir okkur sem alltaf höfum búið við hvort tveggja.
Óopinbera skýringin gæti verið sú að sonur hennar dó í bruna ásamt stórum hluta fjölskyldu sinnar og hún hreinlega verið eldhrædd. Auk þess gerðist slysið rétt fyrir jól, og því svo sem ekkert undarlegt að þetta hafi ekki verið uppáhaldstími ársins hjá gömlu hjónunum. Ég geri því ráð fyrir því að andrúmsloftið á æskuheimilinu mínu yfir jólamánuðinn hafi litað mína sýn á jól og jólahald.
Mér þykir nokkuð ljóst að annaðhvort tökum við foreldra okkar eða aðra uppalendur okkur til fyrirmyndar, og verðum jafnvel eins og afrit af þeirra skoðunum og hegðun á okkar fullorðinsárum, eða að við kjósum meðvitað eða ómeðvitað að fara í þveröfuga átt.
Meðvitað kaus ég að fara í þveröfuga átt hvað varðar jólahald. Ég ætlaði sko að leyfa börnunum mínum að njóta jólanna á þeirra eigin forsendum. Og sem betur fer þá held ég að ég geri það.
En ég verð að horfast í augu við það að eins og svo margir aðrir þá finn ég fyrir smávegis kvíða þegar jólin nálgast. Ég hef átt mjög erfitt með að viðurkenna að ég er ekki þessi jólamannseskja sem ég vil vera. Þegar ég hugsa til baka þykir mér það merkilegt hversu mikið ég ætlaði, og hversu mikið ég vildi verða þessi kona sem elskaði jólin og aðventuna af öllu hjarta. Kona sem myndi baka, föndra, þrífa, skreyta og syngja hástöfum með jólalögin í botni í að minnsta kosti mánuð fyrir jól.
En engin í litlu fjölskyldunni minni borðar smákökurnar mínar, áhugaleysi mitt kemur í veg fyrir föndrið, leti fyrir þrifin og lengi vel var ekki til geislaspilari á heimilinu til að spila þessa örfáu jólageisladiska sem ég þó á.
En við skreytum á þessu heimili, mest herbergi dóttur minnar því hún er sannkallað jólabarn, og stofan er vel skreytt og mikið lagt í jólatréið á hverju ári. Og þar er lögð ofuráhersla á magn ljósa að beiðni húsmóðurinnar.
Staðreyndin er sú að undir niðri hef ég verið svekkt út í sjálfa mig í mörg ár fyrir að upplifa ekki þessa alsælu um jólin. Því þannig átti það að vera. Þannig ákvað ég sem barn að jólahaldið mitt yrði þegar ég yrði fullorðin með mína eigin fjölskyldu.
Í daglegu amstri fyrir örfáum dögum þá skaut þessari mynd upp í kollinum á mér:
Stofan mín (sennilega hreinni en ég get gert mér vonir um að hún raunverulega verði), börnin mín að sýsla eitthvað í rólegheitum og ég í sófanum með bók í hönd. Í horninu við gluggann stóð uppljómað jólatré og kertaljós á öllum borðum.
Myndinni skaut fyrirvaralaust upp í huga mér og varði aðeins andartak. Þetta var óvænt og ánægjulegt. Ég fylltist vellíðan og hlakkaði til jólanna.
Ég hef síðan kallað þessa sýn fram í hugann mörgum sinnum og velt henni fyrir mér. Þetta var ekki ókunnug mynd. Þetta var einfaldlega mynd af jólunum eins og þau eru á mínu heimili.
Og það hefur runnið upp fyrir mér ljós. Ég hef komist að niðurstöðu.
Í öll þessi ár hef ég verið upptekin af því að jólin skyldu haldin á gjörsamlega gagnstæðan máta við það sem gert var á æskuheimilinu mínu, en ekki fundist ég standa mig. Mér hefur fundist að ég ætti að vera meira, stærra og íburðarmeira jólabarn, í stað þess að vera sátt og ánægð með minn flöt, mínar forsendur og mínar hefðir.
Þetta þýðir ekki að jólin þetta árið verði með öðru sniði en öll árin á undan. Þvert á móti þýðir þetta einfaldlega að þetta árið verð ég sæl og ánægð með jólastemmninguna á mínu heimili. Þó að skáparnir í eldhúsinu séu ekki gljáfægðir, strákurinn (sem aldrei hefur átt jólaföt og klæðist aldrei öðru heima fyrir en stuttbxum og bol) hafi pissað út fyrir klósettið rétt áður en við setjumst að borðum , rykhnoðrar undir stofuborðinu og ferfætlingarnir á heimilinu séu búnir að rífa pappírinn utan af a.m.k. þremur jólapapökkum, þá þýðir það aðeins að við njótum hátíðarinnar á okkar hátt. Ég og fjölskyldan mín.
Þetta árið, með bók í hönd, börnin mín og manninn minn nálægt mér, uppljómað jólatréð í horninu við stofugluggann og smákökurnar úr Hagkaupum í boxi upp í skáp, verð ég fullkomlega sátt við jólin og mig.
Athugasemdir