Undanfarin misseri hafa átt sér stað talsverðar hræringar varðandi styttingu vinnutímans á Íslandi. Þær hafa verið af hálfu sambanda stéttarfélaga annars vegar, og af hálfu Reykjavíkurborgar og Ríkisins hins vegar. Þessar hræringar felast í því að tvö sambönd launþega hafa gert styttingu vinnuvikunnar að sínu höfuðmáli, en einnig að núna er verið að keyra tvö tilraunaverkefni, þar sem vinnuvikan er stytt, án launaskerðingar.

BSRB

BSRB, Bandalag stéttarfélaga starfsmanna í almannaþjónustu, hefur gert styttingu vinnuvikunnar að einu af áhersluatriðum í sinni kjarabaráttu. Markmiðið er að skapa fjölskylduvænna samfélag, með því að stytta vinnuvikuna í 36 stundir, án þess að laun fólks skerðist.

BHM

BHM, Bandalag háskólamanna, hefur gert styttingu vinnuvikunnar að einu af sínum aðal-baráttumálum, enda er mikill stuðningur við málið innan BHM: Í nýlegri skoðanakönnun sem samtökin létu gera, kom í ljós að 92% aðspurðra eru meðfallin styttingu, og um fjórðungur telur að mesta áherslu beri að leggja á styttingu vinnutímans.

Stytting vinnudags hjá Reykjavíkurborg

Reykjavíkurborg setti af stað tilraunaverkefni í mars 2015, sem stóð yfir í eitt ár, og kom verkefnið það vel út, að ákveðið var að halda áfram, þá með þátttöku fleiri vinnustaða. Niðurstaðan var aftur jákvæð, og hefur nú verið ákveðið að halda enn áfram með verkefnið. Verkefnið er rekið í samráði við BSRB.

Þrjár áfangaskýrslur hafa verið birtar um verkefnið, sem má finna hér, hér og hér. Að auki hefur verið skrifuð meistararitgerð um verkefnið, sem má finna hér.

Á þeim vinnustöðum sem tóku fyrst þátt í verkefninu 2015 til 2016 var vinnudaginn styttur hjá tveimur af stofnunum Reykjavíkurborgar. Prófað var að skerða vinnudaginn á annarri stofnunni um klukkustund á dag, fimm daga vikunnar, á meðan á hinni var hætt að vinna á hádegi á föstudögum, en hvort tveggja var gert án þess að skerða laun starfsfólksins. Í báðum tilvikum gekk skerðingin vel fyrir sig: Öll verkefni voru leyst sem áður, notendur stofnunarinnar voru ámóta ánægðir og áður, starfsfólkinu leið betur og þá dró bæði úr líkamlegum og andlegum einkennum álags meðal starfsfólksins.

Lykilinn að þessum breytingum hjá stofnunum Reykjavíkurborgar var að bæta fundamenningu, draga úr því að fólk sinnti einkaerindum á vinnutíma, ásamt því að rýna í verkferla almennt.

Stytting vinnudags hjá Ríkinu

Tilraunaverkefni, svipað því sem var sett í gang hjá Reykjavíkurborg, hefur verið sett í gang hjá Ríkinu. Viljayfirlýsing forsætisráðherra um verkefnið var afhent haustið 2015, félagsmálaráðherra skipaði starfshóp í apríl 2016, og fjórir vinnustaðir voru valdir til þátttöku í mars 2017. Vinnustaðirnir fjórir eru: Lögreglustjórinn á Vestfjörðum, Ríkisskattstjóri, Útlendingastofnun og Þjóðskrá. Mikill áhugi var fyrir þátttöku í verkefninu meðal stofnana ríkisins.

Skýrsla er væntanleg um árangurinn vorið 2018.

Verkefnið felst í því að vinnustundum starfsmanna á þessum vinnustöðum verður fækkað úr 40 stundum í 36, án launaskerðingar. Rannsakað verður hver áhrif styttingar vinnudagsins verður á þjónustuna sem þessar stofnanir veita, auk áhrifa á vellíðan starfsfólks.

Jákvæð teikn

Þessar hræringar eru jákvæðar. Það, að skemmri vinnudagur sé reyndur í praxís bæði hjá Reykjavíkurborg og Ríkinu, með stuðningi heildarsamtaka launþega, sýnir jafnframt að bæði stjórnmálamenn og stéttarfélög taka málinu alvarlega. Það verður að teljast ákaflega jákvætt, enda er löngu kominn til að máttur nútímahagkerfisins sé nýttur, til að bæta og auka fjölskyldulíf landsins, öllu launafólki landsins til heilla.

***

Mynd: Mótmæli þar sem átta stunda vinnudags er krafist, í kringum 1900, Melbourne, Ástralíu.  Myndin er fengin af Wikipediu.