Þessi færsla er meira en 8 ára gömul.

Séríslenskt stjórnarskrárákvæði fyrir sérhagsmunahóp

Það eru ekki margir einstaklingar eða hópar sem njóta þess heiðurs að vera nefndir sérstaklega í stjórnarskránni. Eftir snögga yfirferð sýnist mér það bara vera forsetinn, þingmenn, ráðherrar, dómarar, embættismenn, lögregla, kjósendur, ríkisborgarar, stjórnmálasamtök, stéttarfélög, trúfélög, sakborningar, börn, aldraðir, sjúklingar, öryrkjar, atvinnulausir og fjölskyldan og heimilið.

Nú ber svo til tíðinda að nýr hópur mun bætast í þessa upptalningu verði tillögur stjórnarskrárnefndar samþykktar óbreyttar, hópur sem mun njóta sérstakrar verndar stjórnarskrárinnar. Það hljóta að teljast nokkur tímamót. Og hvaða hópur ætli það sé sem talinn er standa svo höllum fæti í samfélaginu að hans þurfi sérstaklega að gæta með stjórnarskrárákvæði? Það munu vera landeigendur.

Í frumvarpi nefndarinnar um umhverfis- og náttúruvernd segir í 2. málsgrein: „Almenningi er heimil för um landið og dvöl þar í lögmætum tilgangi. Ganga skal vel um náttúruna og virða hagsmuni landeigenda.“ Þetta er ákaflega sérkennileg stjórnarskrárákvæði svo ekki sé fastar kveðið að orði, enda er hagsmuna landeigenda fyllilega gætt með eignarréttarákvæði 72. gr. stjórnarskrárinnar og í lögum um náttúruvernd, en þar segir m.a. í 17. gr.: „Á ferð sinni um landið skulu menn sýna landeiganda og öðrum rétthöfum fulla tillitssemi, virða hagsmuni þeirra, m.a. vegna búpenings og ræktunar, þar á meðal skógræktar og landgræðslu, og fylgja leiðbeiningum þeirra og fyrirmælum varðandi ferð og umgengni um landið.“ Stjórnarskrárbundinn réttur landeigenda yrði því mikil ofrausn og líklega ekki gerður til annars en að styrkja stöðu landeigenda í mögulegum dómsmálum um rétt almennings til að ferðast um landið.

Í því stjórnarskrárferli sem nú hefur staðið frá þjóðfundinum árið 2010 hefur aldrei verið fjallað með þessum hætti um sérstakan rétt landeigenda. Í skýrslu stjórnlaganefndarinnar frá 2011 voru settar fram hugmyndir að grein um almannaréttinn: „Almenningi er heimilt að fara um landið í lögmætum tilgangi, en skal ganga vel um og virða náttúruna.“ Í frumvarpi stjórnlagaráðs stóð síðan: „Með lögum skal tryggja rétt almennings til að fara um landið í lögmætum tilgangi með virðingu fyrir náttúru og umhverfi.“ Í frumvarpinu sem var síðan afgreitt til 2. umræðu á Alþingi á sínum tíma stóð: „Með lögum skal tryggja að allir hafi aðgang að óspilltri náttúru.“

Það var svo ekki fyrr en í umfjöllun stjórnarskrárnefndar þingflokkanna, þar sem fulltrúar stjórnarflokkanna höfðu neitunarvald, sem reynt er að smeygja sérhagsmunahópi landeigenda inn í stjórnarskrá lýðveldisins. Ég bar þá spurningu undir formann nefndarinnar á opnum fundi í gær hvort hann þekkti dæmi þess að landeigendur væru sérstaklega nefndir í stjórnarskrám annarra þjóða. Svarið var einfalt: „Ég þekki ekki fordæmi þess, ég verð að viðurkenna það.“ Hér er því á ferðinni enn ein séríslenska lausnin fyrir sérhagsmunahópa. Ég held að almenningur sé einmitt kominn með nóg af svona séríslensku dekri við sérhagsmuni, t.d. í formi verðtryggingar, gengisfellinga, misvægis atkvæða og gjafakvóta. Það er því sérstaklega bíræfið að ætla sér nú að koma svona ákvæði í stjórnarskrá.

Miðað við slaka stöðu ríkisstjórnarflokkanna í skoðanakönnunum þá hafði ég gert ráð fyrir að tillögur stjórnarskrárnefndarinnar yrðu betri en raunin varð á. Tækifærinu sem ríkisstjórnin hafði til að rétta kjósendum sáttarhönd virðist hafa verið klúðrað.

Eldri pistlar um sama efni:

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.

Fleiri færslur frá höfundi

Rang­ar álykt­an­ir dregn­ar af gjald­þroti Íbúðalána­sjóðs

Það er lík­lega ekk­ert mik­il­væg­ara stjórn­mála­manni en að njóta al­menns trausts. Þess vegna kem­ur það mér alltaf jafn mik­ið á óvart þeg­ar stjórn­mála­menn draga álykt­an­ir í mik­il­væg­um mál­um sem virð­ast hvorki byggja á rök­um né reynslu. Það treysta nefni­lega fá­ir stjórn­mála­manni sem bygg­ir af­stöðu sína á kredd­um og al­vöru­leysi. Við­brögð sjálf­stæð­is­manna við fyr­ir­sjá­an­legu og yf­ir­vof­andi gjald­þroti Íbúðalána­sjóðs hafa því kom­ið...
Óspilltu fljóti fórnað fyrir 0,3% meiri raforku

Óspilltu fljóti fórn­að fyr­ir 0,3% meiri raf­orku

Bú­ið er að virkja meg­in­far­veg fjög­urra af tíu stærstu vatna­sviða lands­ins, þ.e. Þjórsár, Blöndu, Jök­uls­ár á Dal og Lag­ar­fljóts. Orku­fyr­ir­tæki hafa sóst eft­ir því að virkja fjór­ar af þess­um ám til við­bót­ar; Hvítá í Ár­nes­sýslu, Hér­aðsvötn, Kúðafljót og Skjálf­andafljót, þannig að ein­ung­is tvær af tíu stærstu ám lands­ins fengju að renna óhindr­að frá jökli til sjáv­ar; Hvítá í Borg­ar­firði og...

Einka­vætt í hug­mynda­fræði­legu hugsana­leysi

Fjár­mála­ráð­herra átti í vök að verj­ast á Al­þingi þeg­ar um­ræða um einka­væð­ingu Ís­lands­banka fór fram. Nokkr­ir þing­menn stjórn­ar­and­stöð­unn­ar vörp­uðu fram eðli­leg­um spurn­ing­um um fyr­ir­komu­lag og for­send­ur einka­væð­ing­ar­inn­ar sem fjár­mála­ráð­herra svar­aði ein­ung­is með ásök­un­um um hug­mynda­fræði­leg­ar öfg­ar þeirra, en líkti sjálf­ur ís­lenska banka­kerf­inu við það norð­ur-kór­eska og kín­verska! Heil­brigð­um efa og skyn­samri var­kárni var þannig svar­að með öfga­full­um upp­hróp­un­um. Gagn­rýn­in...

Þjóð­garð­ur er meira en merkimið­inn

Um­hverf­is­ráð­herra hef­ur lagt fram stjórn­ar­frum­varp á Al­þingi um há­lend­is­þjóð­garð. Við­brögð við frum­varp­inu hafa vak­ið furðu, sér í lagi marg­ir fyr­ir­var­ar sam­starfs­flokka Vinstri Grænna í rík­is­stjórn, Fram­sókn­ar­flokks og Sjálf­stæð­is­flokks. Af þessu til­efni ræddi ég við Auði Önnu Magnús­dótt­ur, fram­kvæmda­stjóra Land­vernd­ar, en nátt­úru­vernd­ar­hreyf­ing­in hef­ur fjöl­margt við há­lend­is­frum­varp­ið að at­huga þó að það hafi ekki far­ið eins hátt í fjöl­miðl­um og óánægja sveit­ar­stjórn­ar­manna. ...

Mest lesið á blogginu

Nýtt efni

Ráðning stjórnanda til MAST vekur athygli: „Ég er fagmaður"
FréttirLaxeldi

Ráðn­ing stjórn­anda til MAST vek­ur at­hygli: „Ég er fag­mað­ur"

MAST til­kynnti starfs­mönn­um sín­um um það á mið­viku­dag­inn að bú­ið væri að ráða Þor­leif Ág­ústs­son sem nýj­an sviðs­stjóra yf­ir með­al ann­ars fisk­eld­is­deild­ina hjá stofn­un­ina. Þor­leif­ur hef­ur skrif­að grein­ar þar sem hann tal­ar fyr­ir lax­eldi í sjókví­um. Þor­leif­ur seg­ist vera vís­inda­mað­ur og að hann taki ekki af­stöðu. For­stjóri MAST, Hrönn Jó­hann­es­dótt­ir vill ekki ræða um ráðn­ing­una þeg­ar eft­ir því er leit­að.
Ríkisstjórnin vill gefa kvótann í laxeldinu um aldur og ævi
FréttirLaxeldi

Rík­is­stjórn­in vill gefa kvót­ann í lax­eld­inu um ald­ur og ævi

Í frum­varpi mat­væla­ráð­herra um lagar­eldi er kveð­ið á um að lax­eld­is­fyr­ir­tæk­in í land­inu hafi „ótíma­bund­in“ rekstr­ar­leyfi til að stunda sjókvía­eldi í ís­lensk­um fjörð­um. Hing­að til hafa rekstr­ar­leyf­in ver­ið tíma­bund­in í 16 ár. Með þessu ákvæði munu stjórn­völd á Ís­landi ekki geta bann­að sjókvía­eldi án þess að baka sér skaða­bóta­skyldu gagn­vart lax­eld­is­fyr­ir­tækj­un­um.
Barist í bökkum velferðarsamfélags
Pressa#20

Bar­ist í bökk­um vel­ferð­ar­sam­fé­lags

Í 20. þætti af Pressu verð­ur fjall­að um versn­andi fjár­hags­stöðu fjölda heim­ila á Ís­landi og hvað sé til ráða. Ýms­ar kann­an­ir hafa að und­an­förnu sýnt að byrð­ar fjölda fólks hafa þyngst. Þannig eiga fjög­ur af hverj­um tíu sem eru á vinnu­mark­aði erfitt með að ná end­um sam­an og tveir af hverj­um tíu ör­yrkj­um búa við veru­leg­an efn­is­leg­an skort eða sára­fá­tækt.
Þórður Snær Júlíusson
Leiðari

Þórður Snær Júlíusson

Hand­bók um leið­ir til að þykj­ast sið­leg­ur ráð­herra

Á Ís­landi er við lýði reglu­verk sem á að koma í veg fyr­ir spill­ingu ráð­herra og auka traust á stjórn­sýslu. Ný­lega var gef­in út hand­bók með út­skýr­ing­um á regl­un­um með raun­hæf­um dæm­um. Raun­veru­leik­inn sýn­ir hins veg­ar að ráð­herr­ar láta þetta ekki hafa áhrif á hegð­un sína. Regl­urn­ar gilda bara þeg­ar það reyn­ir ekki á þær.
Kostnaður við árshátíð fram úr skattfrelsi: „Ekki einhver trylltur glamúr“
Viðskipti

Kostn­að­ur við árs­há­tíð fram úr skatt­frelsi: „Ekki ein­hver tryllt­ur glamúr“

Kostn­að­ur á hvern starfs­mann við árs­há­tíð Lands­virkj­un­ar fór fram úr skatt­frjáls­um kostn­aði um 34 til 230 þús­und á mann, eft­ir því hvernig á það er lit­ið, og gæti starfs­fólk­ið því þurft að greiða skatt af þeim krón­um. Lands­virkj­un ætl­ar, að sögn upp­lýs­inga­full­trúa, að fara að lög­um og regl­um um skatt­skil en gef­ur ekki uppi hvernig upp­gjör­inu er hátt­að gagn­vart starfs­fólk­inu.
Barist í bökkum velferðarsamfélags
FréttirPressa

Bar­ist í bökk­um vel­ferð­ar­sam­fé­lags

Í Pressu verð­ur fjall­að um versn­andi fjár­hags­stöðu fjölda heim­ila á Ís­landi og hvað sé til ráða. Ýms­ar kann­an­ir hafa að und­an­förnu sýnt að byrð­ar fjölda fólks hafa þyngst. Þannig eiga fjög­ur af hverj­um tíu sem eru á vinnu­mark­aði erfitt með að ná end­um sam­an og tveir af hverj­um tíu ör­yrkj­um búa við veru­leg­an efn­is­leg­an skort eða sára­fá­tækt.
Spyr ráðherra um eftirlit Sjúkratrygginga með einkarekstri í heilbrigðiskerfinu
FréttirEinkarekstur í heilbrigðiskerfinu

Spyr ráð­herra um eft­ir­lit Sjúkra­trygg­inga með einka­rekstri í heil­brigðis­kerf­inu

Will­um Þór Þórs­son heil­brigð­is­ráð­herra hef­ur stað­ið fyr­ir stór­auk­inni einka­væð­ingu í heil­brigðis­kerf­inu frá því að hann tók við starf­inu. Eft­ir­lit með þeim fjár­mun­um sem fara frá rík­inu til einka­að­ila hef­ur sam­hliða því ekki ver­ið auk­ið. Will­um Þór svar­aði spurn­ing­um um með­al ann­ars á Al­þingi um miðj­an mán­uð­inn.
Loka auglýsingu