Dauðinn í Aleppo - engin lögleg leið út
Í helgarblaði Fréttablaðsins í dag er nokkuð ítarleg umfjöllun um Aleppo og stríðið í Sýrlandi. Meðal þeirra sem talað er við í þessari úttekt er Yaman Brikhan, vert á Ali Baba.
Ég hef misst töluna á því hversu oft við Yaman höfum rætt efni þessarar úttektar, og ýmislegt annað enda Yaman iðulega sá sem ég fæ til að koma með mér á fundi og á mannamót þar sem ræða á málefni sem tengjast innflytjendum, flóttafólki og listinni að lifa saman - til að varpa ljósi á líf og hugmyndir þeirra sem rætt er um. Eins hef ég hitt vini hans og fólk með sama bakgrunn og miðlað ýmsu um Ísland og lífið og tilveruna hér. Þetta tveggja félaga teymi - Anna Lára og Yaman - reynir sumsé að stuðla að því að þeir hópar sem við tilheyrum hvort um sig tali saman en ekki um hvern annan. Byggja brýr og brjóta niður veggi.
Eftir viðtalið hafði Yaman svolitlar áhyggjur af því að hann hefði sagt of mikið, væri of neikvæður og vondaufur- því þrátt fyrir allt vill hann ekki vera vanþakklátur eða gera lítið úr þeirri hjálp sem kvótaflóttamenn og aðrir sýrlenskir flóttamenn á Íslandi fá.
Ég las úttektina með morgunkaffinu og finnst hann aftur á móti ekki segja nóg. Þess vegna fékk ég leyfi hans til þess blogga um þau atriði sem mér fannst vanta upp á og hann var annað hvort of kurteis til að nefna, eða of utan við sig af áhyggjum til að muna eftir á þeirri stundu sem viðtalið fór fram.
"Já, þú mátt segja frá því hversu sérkennilegt mér finnst að bara þeir Sýrlendingar sem Ísland velur sérstaklega og þeir sem koma ólöglega í gegnum hæliskerfið fá leyfi til að vera hér. En þeir sem eiga hér fjölskyldu og ástvini og geta fengið allan stuðning til að koma sér fyrir á Íslandi, án þess að það kosti Ísland krónu eða nokkra vinnu, fá ekki leyfi til dvalar. Þú verður samt að koma því til skila að ég skil að þetta er ekki einfalt - en mér finnst undarlegt að kerfið ýti undir lögleysuna og ringulreiðina sem myndast hefur í flóttamannamálum í Evrópu með því að hjálpa næstum eingöngu þeim sem koma eftir ólöglegum leiðum. Ekki bara á Íslandi, heldur í allri Evrópu. "
Sjóleiðin til Íslands
Eftir því sem átökin í Sýrlandi hörðnuðu og líf og aðstæður fólks í Aleppo urðu erfiðari jókst auðvitað pressan á hann um að hjálpa - koma fólki í skjól. Og hann hefur verið undir þessari stöðugu pressu allar götur síðan. Ég get ekki ímyndað mér hversu frústrerandi þessar aðstæður eru eða hvernig lífið getur haldið áfram, bara bisness as júsjúal - þið vitið: afrgreiða kebab ofan í Íslendinga, panta kjúkling og kartöflur, fylgjast með ruglinu í íslenskri pólítík í fréttum, fara með krakkana í skólann eða hlusta á mig kvarta undan haustlægðum og kólnandi veðri. Yaman hefur kennt mér mikið um styrk manneskjunnar og máttinn til að umbera hið óbærilega.
Það er nefnilega næstum ómögulegt fyrir hann að koma ástvinum sínum úr dauðagildrunni í Sýrlandi í öryggi á Íslandi þar sem hann gæti skotið skjólshúsi yfir þá, boðið vinnu (hann rekur jú sitt eigið fyrirtæki) og hjálpað þeim við að koma undir sig fótunum og aðlagast nýju lífi í nýju landi og standa á eigin fótum. Njóta huggunar og styrks frá einhverjum sem stendur þeim nærri. Án þess að það kosti Ísland krónu. Það er ekki hægt vegna þess að auðveldara er að troða úlfalda í gegnum nálarauga en fá dvalarleyfi, eða jafnvel bara heimsóknar-vísa til Íslands ef þú ert Sýrlendingur - þrátt fyrir allt tal um mikilvægi þess að gera eitthvað í stríðinu í Sýrlandi og "flóttamannavandanum" (sem er auðvitað ekki vandi fyrir okkur. þó hann sé það vissulega fyrir þá sem þurfa að leggja á flótta).
Þess vegna sendir Yaman peninga til Aleppo - og vonar að fólk lifi nógu lengi til að þeir nýtist. Því það er það eina sem hann getur gert.
Staðreyndin er sú að engin lögleg leið er opin fjöskyldu vinar míns til að koma til hans og njóta hjálpar og stuðnings á Íslandi við þessar óbærilegu, klikkuð og lífshættulegur aðstæður. Foreldrar hans fá ekki einu sinni heimild til að heimsækja son sinn og barnabörnin.
"Þú mátt gjarna spyrja hvaða ógn gæti mögulega staðið af pabba og mömmu - fólki hátt á sjötugsaldri. Hvað mælir eiginlega gegn því að þau heimsæki mig á Íslandi? Það væri gott að fá einhver skiljanleg svör við því."
Sagði Yaman í morgun þegar ég bað um leyfi til að blogga um aðstæður hans. Og bætti svo við að það væri galið að þurfa að sækja um fjölskyldusameiningu til þess að eins að forledrar hans gætu komið í heimókn því þau hafa lítinn áhuga á að setjast að á Íslandi, þeim finnst of seint fyrir þau að byrja nýtt líf við framandi aðstæður. Ætli lífið þeim að deyja í Aleppo verði svo að vera.
Aðeins einn úr fjölskyldu Yaman hefur komið til Íslands - og honum gengur vel. Fyrir um það bil ári síðan - svona um það bil sem Kæra Eygló átakið stóð sem hæst og alls staðar var talað um mikilvægi þess að hjálpa flóttafólki frá Sýrlandi - var Yaman að skoða hvernig hann gæti aðstoðað bróðir sinn við að koma til Íslands. Svarið sem hann fékk var einfalt - það væri útilokað að hann fengi dvalar- eða atvinnuleyfi á Íslandi en næsta víst að hann fengi hæli ef hann kæmi sér hingað af eigin rammleik og óskaði eftir alþjóðlegri vernd.
Svo það var sem hann gerði. Í stað þess að fá vegabréfsáritun sem heimilaði ferðalag til Íslands, einfaldan stimpil í vegabréfið sitt, sem hefði gert honum mögulegt að koma sér á öruggan flugvöll og stíga upp í flugvél, drekka kaffi og glugga í blöðin á leiðinni og koma til Íslands til að vinna á Ali Baba og njóta hjálpar bróður síns þurfti hann því að borga smyglurum háar fjárhæðir fyrir að skipuleggja lífshættulegt ferðalag sem allt of margir lifa ekki af. Það þarf ekki að tíunda þetta ferðalag hér - við höfum séð það ótal, ótal sinnum í sjónvarpinu.
Þessi piltur lifði ferðalagið af og komst alla leið til Íslands án þess að vera gripinn og þvingaður til að sækja um hæli í öðru Evrópulandi - sem hefði þýtt að hann hefði aldrei komist í skjól hjá bróður sínum vegna Dyflinarreglugerðarinnar. Þessi saga endaði vel - fyrir tilviljun eða heppni.
Það er eitthvað fáránlega öfugsnúði við það að maður í bráðri lífshættu sem hefur stuðningsnet, vinnu, samastað og fjölskyldu á Íslandi fær ekki að koma hingað nema í gegnum hæliskerfið. Eina leiðin fyrir hann til að bjarga lífi sínu var að setja sjálfan sig í mikla hætta með því að ferðast frá Aleppo í gegnum stríðshrjáð Sýrland, yfir til Tyrklands þar sem hann tróð sér í yfirfullan fiskibát og sigldi yfir til Grikklands upp á von og óvon um að komast lífs af.
Þetta er auðvitað kolólöglegt og lífshættulegt ferðalag sem hefði mátt koma í veg fyrir með því að veita manninum löglega heimild til að ferðast til Íslands - einsog óskað var eftir í upphafi.
Á nákvæmlega sama tíma voru fjölmiðlar á Íslandi undirlagðir af kröfunni um að styðja flóttafólk frá Sýrlandi og íslensk stjórnvöld að kynna plan um hvernig þau ætluðu að koma strísðhrjáðum Sýrlendingum til bjargar.
Ekki að undra að Yaman óttist að viðtalið við hann verði prentað, kannski lesið af okkur sem ó-um og ú-um svolítði yfir því en hendum svo blaðinu í ruslið og höldum áfram að býsnast yfir pólitíkinni og veðrinu.
En eftir stendur ósvörðu spurningin: hvað er svona hættulegt við að veita fólki einsog foreldrum eða systkinum Yaman leyfi til að koma í skjól hjá fjölskyldu sinni á Íslandi?
Athugasemdir